Мыекъуапэ – Адыгеим икультурнэ гупч. Республикэм къихьэрэр апэ къызэуалIэрэри къэлэ шъхьаIэр ары. Непэ ащ щызэбгъэлъэгъумэ гъэшIэгъонынэу дэтыр макIэп, бэмышIэу ахэм джыри зы къахэхъуагъ – кIэпым имузей Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъ.

Мы уц лъэпкъым илъэныкъошIухэр цIыфхэм ягъэшIэгъэныр, тарихъ гъэшIэ­гъонэу пылъыр алъыгъэIэсыгъэныр имурадэу общественнэ зэхахьэу «Турис­тическая Адыгея» зыфиIорэм хэтэу Ольга Ивановам музеир ыгъэпсыгъ.

«ЗекIохэм ябгъэлъэгъумэ агъэшIэ­гъо­нэу Мыекъуапэ щыбгъэпсымэ хъущтым тегупшысэзэ кIэпым имузей тыгу къэкIыгъ. ЫцIэ изакъоми уинэплъэгъу зыфещэ, ащ фэдэ музей щыIэн ылъэкIыщтми агу къэмыкIыгъахэу, зызэ­хахыкIэ бэмэ анэгу упчIэ кIэолъагъо: «Ащи музей иIэн ылъэкIыщта?» аIо. ЫлъэкIыщт, сыда пIомэ, теническэ кIэпым икъэгъэкIын тишъолъыр чIыпIэшхо щиубытыщтыгъ. Арыти сегупшыси, мы уцым итарихъ къизыIотыкIырэ музей дгъэпсымэ хъунэу слъытагъэ», — еIо О. Ивановам.

Музеир непэ игъогупэ тет ныIэп, арышъ къыщыгъэлъэгъогъэ пкъыгъохэм язэмылIэужыгъуагъэкIэ илъэсыбэ тарихъ зыпылъ музейхэм янэкъокъун ылъэ­кIыщтэп. Джырэ уахътэм ащ игъэбаин дэлажьэх ныIэп, ау «гъэшIэгъона?» пIо­мэ, теубытагъэу «ары». Ар нэмыкI музейхэм ахэзыушъхьафыкIырэр къыщыгъэлъэгъуагъэхэм уатеIэбэн, ащыщхэм яIэшIугъакIи ууплъэкIун зэрэплъэкIыщтыр ары. Ахэм язых АР-м и Лъэпкъ музей ихъарзынэщ къыхэхыгъэ сурэтхэр, техническэ кIэпым хэшIыкIыгъэ пкъыгъохэр, шэкIхэр, щыгъынхэр, кIапсэхэр, гъомылапхъэхэр. А пстэумэ зекIозещэу Маргарита Бабинам къыIотэрэ къэбархэр акIыгъужьых.

«Непэ Урысыем илъ хэбзэгъэуцугъэмкIэ цIыфыр зэIызгъэхьэрэ Iахьэу уцым хэ­лъыр изыпшIанэ нахь макIэмэ, мэкъумэщ хъызмэтшIапIэм кIэпыр къыгъэкIы хъущт. Непэ ащ фэдэу блэжьымэ хъунэу кIэп лъэпкъ 31-рэ щыI. Адыгеим къыщагъэкIырэ лъэпкъыр иуцыпкъ шъхьац залэм фэдэу цунтхъэгъэным тегъэпсыхьагъ. Мары мы кIапсэу шъулъэгъугъэхэр ащ хэшIыкIыгъэх. Мы продукциер къыдэзыгъэкIырэр шпагатнэ-кIэпсэшI хъызмэтшIэпIэ инэу 1960-рэ илъэсхэм Мыекъуапэ щагъэп­сыгъэр ары. Ащ нэбгырэ миным нахьыбэ щылажьэщтыгъ. Ахэр Iэрыфэгъоу IофшIапIэм екIолIэнхэм фэшI троллей­бусхэм афытегъэпсыхьэгъэ электричествэ рыкIуапIэхэр хъызмэтшIапIэм нэс ращэлIэгъагъэх. Джы къызнэсыгъэми ащ Iоф ешIэ, ау нахь гъэмэкIагъэу», — къафеIуатэ зекIохэм Маргарита Бабинам.

Совет хабзэм илъэхъан техническэ кIэпым икъэгъэкIын къэралыгъом мэхьа­нэшхо щыратыщтыгъ. КIэпыр зыщырап­хъырэр чIыгу гектар миллионым нэсыщ­тыгъ. Ащ уасэ зэрэфашIырэм ишыхьат лъэпкъ хъызмэтым игъэхъагъэхэм якъэ­гъэлъэгъуапIэу Москва дэтым ифонтан тешIыхьэгъэ лэжьыгъэхэм кIэп куашэр зэрахэтыр.

«А лъэхъаным Шэуджэн ыкIи Кощ­хьэблэ районхэм кIэпыр игъэкIотыгъэу къа­ща­гъэкIыщтыгъ. Хъарзынэщым къыхэнэгъэ тхыгъэхэм къахэхыгъэ къэбарымкIэ Еджэркъуае щыщ Дэгужъые Кунацэ ащ иугъоинкIэ пэрытыцIэр фагъэшъошэгъагъ. Уцым иIухыжьыгъом, пшъэрылъэу къыфагъэуцугъэм шIокIэу зипэщэ купым кIэпыр Iуихыжьыгъагъ», — къеIуатэ зекIозещэм.

Непэ техническэ кIэпым ятIонэрэ псэ къыпыкIэжьыгъэу алъытэ. Ащ икъэгъэкIын Урысыем зыщеужьыжьы. КIэп лэжьыным хахъо егъэшIыгъэнымкIэ Ассоциацием къызэритырэмкIэ, ар къызщагъэкIырэм хэхъуагъ. ЧIыгу гектар мин 13 хъущтыгъэмэ, джы гектар мин 20-м нэсыгъ. Мы культурэм фэгъэзэгъэ хъызмэтшIэпIиблэу къэралыгъом итым Адыгеим иери ахэт.

«Шъыпкъэ, тызэсэгъэ музейхэм афэ­дэп мы тыкъыздэкIуагъэр. ЯмышIыкI, ау гъэшIэгъоны. Тэ кIэпым икъэбар зэрэ­зэхэтхыгъэр фэшъхьаф. Мыщ фэдиз шIуагъэ пылъэу тшIагъэп, ащ фэдизыр хашIыкIыми сегуцэфагъэп. Арышъ, хьау­лыеу тыкъэкIуагъэп. Тыгу рихьыгъ», — къыддэгуащэ ишIошIхэмкIэ Пшызэ шъолъыр къикIыгъэ зекIоу Снежана Гранко.

Экскурсие ужым кIэп уц щаимрэкIэ ащ хэшIыкIыгъэ хьаджыгъэкIэ апшэгъэ хьакурыжъэмрэкIэ ахэр ахьэкIагъэх.

АНЦОКЪО Ирин.