УФ-м и Президентэу В. Путиныр зикIэщэкIо лъэпкъ проект­хэм ащыщэу предпринимательствэ цIыкIумрэ гурытымрэ IэпыIэгъу афэхъугъэным фытегъэпсыхьагъэм къыщыдэлъытэгъэ программэу «Агростартапым» тиреспубликэ щыщхэр чанэу хэлажьэх. Мэкъумэщ хъызмэтыр ­мылъку къэкIуапIэу къыхэзыхыгъэхэм егъэжьапIэ афэхъунэу грантхэр ятыгъэнхэм ар фэгъэхьыгъ.

Бжьэхъуным хэхъоныгъэ егъэ­шIыгъэным ылъэныкъокIэ мы программэм хэлажьэ шIои­гъоу къуаджэу Фэдз щыщ Хьамыкъо Заурбый АР-м мэкъу-­мэ­щымкIэ и Министерствэ зы­фигъэзагъ ыкIи сомэ мил-лион 1,2-рэ хъурэ грантыр къыдихыгъ. IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ хъызмэтшIапIэм иматериальнэ-техническэ зытет зэтыригъэпсыхьагъ.

Ащ къызэрэтфиIотагъэмкIэ, яунагъокIэ бжьэхъуным зыпылъхэр илъэс пчъагъэ хъугъэ. Зэрифэшъуашэу хъызмэтшIапIэр ыIыгъыным фэзгъэсагъэр ятэу Исмахьил ары. Пенсием окIофэ Заурбый гурыт еджапIэм ипащэ административнэ-хъызмэт IофшIэнымкIэ директорым игуадзэу Iоф ышIагъ. Джы изыгъэпсэфыгъо уахътэ унэе хъызмэтым фигъэхьыгъ. Ежь ифермэ ыгъэпсын гухэлъ иIэу программэм хэлэжьагъ. Грантым къыкIэ­кIогъэ ахъщэмкIэ бжьэматэхэр къы­зэрэрищэкIыщтхэр, нэмыкIэу ищыкIэгъэщтхэр къызIэкIигъэ­хьагъэх, ащ нэмыкIэу ежь иахъ­щэ хигъахъуи, бжьэхэр, бжьэматэхэр къыщэфыгъэх. Бжьэхэм нахь дэгъоу шъоур къатынымкIэ бжьэматэхэр Адыгеим ыкIи Краснодар краим ячIыпIэ зэфэшъхьафхэм ещэх.

— СицIыкIугъом къыщыублагъэу бжьэхэм сахэтыныр сикIас. Сятэ сыздигъэIэпыIэзэ ахэм узэрадэзекIощт шIыкIэм дэгъоу сыщигъэгъозагъ, арышъ, ар къысшIокъиныгъэп. Нэужым къызгурыIуагъ сятэ иIоф лъызгъэкIуатэ зэрэсшIоигъор. 1968-рэ илъэсым Дондуковскэ дэт училищым сычIахьи, бжьэхъуным сыщыфеджагъ. 1990-рэ илъэсхэм бэхэм бжьэхъуныр зычIадзыжьым, сэ хъызмэтшIапIэр къызэтезгъэнэжьын слъэ­кIыгъ, тиунагъо пае бжьэхэр сIыгъыгъ, ренэу шъоур тиIанэ тет, — къытиIуагъ Заурбый.

Бжьэмэти 100 фэдиз Заурбый зэригъэгъотыгъ. Пчэды­жьым жьэу регъажьэшъ, пчыхьэ нэс ащ хъызмэтшIапIэм Iоф щешIэ, бжьэхэр сымаджэ мы­хъунхэм фэшI пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр адызэрехьэ, шъоур кIещы, бжьэматэхэр еукъэбзых. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, зыхаутхэрэ мэ IэшIур къып­пихэу ыкIи уешъуагъэу бжьэхэм уахахьэ хъущтэп, къыоонхэ алъэ­кIыщт. Ежьыр есэжьыгъэу бжьэхъуным пылъхэм япаIо фэ­дэ щымыгъэу ахэхьэ.

Заурбый ихъызмэтшIапIэ шъо зэмылIэужыгъохэр яIэу, уахътэм диштэу гъэпсыгъэ бжьэматэхэр дэтых. Ащ къы­зэри­IорэмкIэ, пхъэм хэшIы­кIыгъэ матэхэм ягъэпшагъэмэ, мыхэр нахь псынкIэх ыкIи гъэфедэгъо­шIух, ащ нэмыкIэу бэрэ зыпари къащымышIэу щытыщтых.

— Пенопластым хэшIыкIыгъэ матэхэр зэзгъэ­гъоты сшIоигъоу бэрэ салъыплъагъ, — къеIуатэ Заурбый. — Ахэр пыутхэп, зым сомэ минитфым ехъу ыуас. Ахэр зыхэшIыкIыгъэ пкъыгъор фабэ, макъэр кIоцIырыкIырэп ыкIи нэмыкI шIуагъэхэри пылъых. Апэ сыуплъэкIу­нэу мыщ фэдэ мэтэ заулэ къэс­щэфыгъ, бжьэхэм ар агу рихьыгъ. Сызымыгъэ­рэзэгъэ закъоу мыщ хэлъыр ахэр зэрэпсынкIэхэр ары. Жьыбгъэ къызепщэ­кIэ матэм ышъхьэ тырихэу къыхэкIы, арышъ, ренэу ащ улъыплъэн, хьылъэ го­рэ теплъхьан фае.

— ЧIыпIэ дэгъухэм бжьэ­матэхэр тэгъэуцух нахь мышIэми, ащ емы­лъытыгъэу бжьэхэр лIэхэу, ахэм шъоущыгъоу атез­гъэкIодагъэм зыкъымы­гъэшъыпкъэжьэу къыхэкIы. Ар зэлъытыгъэр къэкIы­хэрэм химиемкIэ зэря­шIушIэхэрэр ары. Мэкъу­мэщышIэхэм ащ фэдэ Iофтхьабзэхэр зырагъэ­кIокIыхэкIэ, бжьэхъуным пылъхэм макъэ къытагъэ­Iурэп. Джы ащ фэдэ къы­сэмыхъулIэным пае бжьэ­хэр дэсщынхэм ыпэкIэ къэбарэу щыIэм сыкIэ­упчIэ, — къытиIуагъ За­урбый.

«Карпатка» зыфаIорэ бжьэ лъэпкъыр ары фермерым ыхъурэр. Бжьэхэм шъоу дэгъу къахьыным, сымаджэ мыхъунхэм лъэ­плъэ. БамыкIхэм къапыкIырэ узыр ары нахьыбэм бжьэхэм къяуалIэрэр. Ахэм апэшIуекIорэ Iэзэгъу уцыр Заурбый зэрегъэ­гъоты ыкIи ежь-ежьырэу бжьэхэм яIазэ.

Заурбый къызэриIуа­гъэмкIэ, кIищырэ шъоур ещэ, ау джыри ащ федэшхо къыфихьэу пфэIощтэп, сыда пIомэ илъэсым къе­хъугъэ къодый ахэм запылъыр. Арэущтэу щытми, жъоныгъуакIэм кIащырэ ыкIи бжьэхэм тыгъэгъазэм къыхахырэ шъоур килограмм 500 — 600 фэдиз хъоу зы лъэхъаным кIищыгъ. Хахъоу ышIырэм елъытыгъэу тапэкIэ бжьэ­хэри ыщэнхэ ылъэкIыщт.

Сыд фэдэ шъоу лъэпкъыр ара анахь IэшIур?

Бжьэхъуным хэшIыкIы­шхо фызиIэ IэпэIасэм къы­зэриIорэмкIэ, жъоныгъуакIэм кIащырэ шъоур ары зэкIэмэ анахь IэшIур.

— Бзыф ыкIи жъоныгъокIэ шъоур нахь пIуакIэх ыкIи мэ IэшIу яI. Шхъомчым ыкIи гречкэм кIащыгъэ шъоур итеплъэкIэ нахь чIыпцI, нахь Iужъу, нахь дыдж. Рапсым хэшIыкIыгъэ шъоум мэ иIэп, мэфи 10 — 14-кIэ Iужъу мэхъу. Тыгъэгъазэм кIащыгъэ шъоур гъожьыбз, Iужъу, мэшхо пыурэп, — е­Iо Заурбый.

Джащ фэдэу ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, шъоу шъыпкъэм нэмыкIымэ къыпихын ыкIи иIэшIугъэ­кIэ нэмыкIын ылъэкIыщтэп. Жэм дэткIухьан ыкIи чыир тIэкIу къыстэу щытын, зэщизэу, зэкIэкIэмычъэу ыкIи а зы шъор иIэу щытын фае. Шъоур гъэучъыIалъэм дэбгъэуцо хъущтэп.

Заурбыйрэ ишъхьэгъу­сэу Асерэ зэгурыIожь уна­гъоу Фэдз дэсхэм ащыщых. Ахэм зы кIалэрэ пшъэшъитIурэ зэдапIугъ. Якъорэлъф-пхъорэлъфхэр ятхъагъох, арэгушхох.

Пэсэрэ лъэхъанхэм къа­щыублагъэу цIыфхэм шъоур ягъогогъу, ащ шIуа­гъэу хэлъыр икъоу аушэтыгъэу уасэ фашIы, агъэфедэ. Адыгэхэми бжьэ­хъуным пылъэу бэ ахэтыгъэр, непи ар лъэпкъым къыхэнагъ. Уз зэфэшъхьафхэм пэшIорыгъэшъэу защыуухъумэнымкIэ ар амалышIоу щыт, ащ пкъы­шъолыр егъэпытэ, кIуачIэ къыуеты.

КIАРЭ Фатим. Сурэтхэр авторым иех.