Урысые Федерацием и Апшъэрэ хьыкум унашъо зэришIыгъэмкIэ, лъэсрыкIом илажьэ хэлъми, гъогум ащ зыщытехьэхэкIэ ахъщэкIэ пшъэдэкIыжь водителым рагъэхьыщт. Щынэгъошхо къыздэзыхьырэ транспорт амалыр ащ зэригъэIорышIэщтыгъэм къыхэкIыкIэ, водителыр хьыкумым ымыгъэпщынэн ылъэкIыщтэп. Мыщ фэгъэхьыгъэ къэбарыр «Урысые гъэзетым» къыхиутыгъ.

[caption id="attachment_141942" align="aligncenter" width="800"] ЗэIухыгъэ къэбарлъыгъэIэс амалхэр.[/caption]

Апшъэрэ хьыкумым ащ фэдэ унашъо ышIыныр Iоф къызэрымыкIоу зыхэп­лъагъэхэм ащыщ къыхэкIыгъ. Илъэсип­лIыкIэ узэкIэIэбэжьымэ, гъогу хъугъэ-шIагъэм ыпкъ къикIыкIэ лъэсрыкIом иду­най ыхъожьыгъ. Аварием ишыхьат хъугъэ пшъэшъиплIым моральнэу чIэнагъэ ашIыгъэу алъыти, дэо тхылъ къа­тыгъ. ЦIыфыр изыутыгъэ автомобилыр зие автоеджапIэм нэбгыриплIымэ сомэ миллион зырыз къаритын фаеу ахэм алъытагъ. Хъулъфыгъэр IофшIапIэм иавтомобиль исэу нэфрыгъозэ уцышъор къызыхэнэм ыгъэзэнэу ежьагъэу, нэфрыгъозэ плъыжьыр къызэрэнэфырэм лъэсрыкIор пымылъэу гъогум техьи, маши­нэм ар тыриутыгъ. Водителым лажьэ зэримыIагъэм фэшI Iофыр къу­лыкъухэм зэпагъэужьыгъагъ, ау тазырхэр арагъэпщыныгъэх. Хьыкумым сомэ миллион зырызыр бэу ылъытагъ ыкIи ар сомэ мини 150-рэ зырызым нигъэсэу афигъэмэкIагъ.

Нафэ зэрэхъурэмкIэ, водителым щынэ­гъошхо къыздэзыхьын зылъэкIыщт транспортым исэу, лъэсрыкIом илажьэми, ащ ипсауныгъэ е ищыIэныгъэ зэрар рихыгъэ зыхъукIэ, ихьылъагъэ елъытыгъэу пшъэдэкIыжь гъэнэфагъэ водителым къежэ. Зи зырамыIощт закъор, амал имыIэкIэ зэрар рихыгъэмэ е изэрар зэкIыгъэм ежь ишIэ хэлъэу изекIуакIэ ар къыхэкIыгъэмэ ары. Ау лъэныкъо пстэури къэбгъэшъыпкъэжьышъун фае.

Шъугу къэдгъэкIыжьын, лъэсрыкIор зыхэт гъогу хъугъэ-шIагъэ зыхъукIэ, ащ техьагъэм пшъэдэкIыжьэу рагъэхьыщтым лъэныкъуиплIыкIэ хаплъэх: гъэнэфэгъэ лъэсрыкIо гъогум щыхъугъэмэ, а чIыпIэм шъхьадэкIыгъэмэ, лъэсрыкIор хэкIо­дагъэмэ ыкIи лъэсрыкIор риутэу води­телым зигъэбылъыжьыгъэмэ. Аварием кIэухэу фэхъугъэм елъытыгъэу пшъэдэ­кIыжьыр зэфэшъхьаф, ау сыдэу хъугъэми, ахъщэ тазыр водителым тыралъхьэ. Гъогу хъугъэ-шIагъэм ихьылъагъэ елъы­тыгъэу зефэнымкIэ фитыныгъэр илъэсрэ ныкъорэкIэ Iахы, хьапс тыралъхьэ.

ГъогурыкIоным ишапхъэхэр лъэсрыкIом ыукъохи, ащ илажьэкIэ аварие гъогум техъухьагъэми, ар зэрамыгъэмысэрэм, щынэгъошхо къыздэзыхьын зылъэкIыщт транспортыр водителым зэригъэIо­рышIэщтыгъэм фэшI ащ лажьэ иIэу хьыкумым унашъо зэришIырэм еплъыкIэу фыряIэр нэбгырэ заулэхэм къядгъэIуагъ.

Юманкъулэ Сусан, адвокат, юрист:

— Мыщ фэдэ Iофхэр зэхэфыгъэнхэм охътабэ текIуадэу мэхъу, кIэдэурэ лъэны­къор къемызэгъыфэ Iофыр зэшIохыгъэ хъурэп. Мы аужырэ илъэсхэм хъугъэ-шIагъэхэм язэхэфын тIэкIу нахь къэзы­гъэп­сынкIэхэрэм ащыщ видеолъыплъэныр къалэхэм ячIыпIабэхэм ащагъэфедэ зэрэхъугъэр. Унашъом елъытыгъэмэ, водителыбэхэр ащ езэгъыхэрэп ыкIи ащ ялажьэ хэмылъми зэрагъэмысэхэрэр мытэрэзэу алъытэ. Щысэ къызэрыкIо къэсхьын, ешъуагъэр гъогум телъэу зэпырыцохъузэ машинэр зытехьэкIэ, водителыр ары пшъэдэкIыжь зэра­гъэхьыщтыр. Ащ зэреджэхэрэр – граж­дан-хэбзэ пшъэдэкIыжь. Уголовнэ е административнэ шапхъэ иIэ зыхъурэр авариер зыпкъ къикIыгъэр къызаушы­хьаткIэ ары. Сыдэу хъугъэми, водителым ахъщэкIэ пшъэдэкIыжь рагъэхьыщт, къыушыхьатын ылъэкIыщт закъор ышIэзэ зэрар цIыфым зэрэримыхыгъэр ары.

Александр Г., хьылъэзещэ машинэм ис:

— ЛъэсрыкIохэр зыхэфэрэ гъогу хъугъэ-шIагъэхэм япчъагъэ нахьыбэ зэрэхъурэр лъэсрыкIохэм фитыны­гъэшхохэр зэраратыгъэм къыхэкIы. Водителым ублигъэкIынэу зэрэщытым пае къэсыгъэхэ автомобилым учIэхьаныр тэрэзэп. Анахь дэгъоу, IэпэIасэу маши­нэр зезыфэрэми псынкIэу ар къыгъэуцун ылъэкIыщтэп. Сыд хъугъэми, лъэныкъоу зыпкъ къикIыгъэр ары пшъэдэкIыжь зыхьынэу щытыр, водителым илажьэ хэлъми, хэмылъми ащ изакъоу зэрагъэпщынэрэр тэрэзэп. Лъэныкъоу зилъэкI нахьыбэм хэкIыпIэ пстэури къегъоты. Андзаур С., автобусхэр зыдэт паркым иIофышI:

— ЛъэсрыкIо зэпырыкIыпIэм тет цIыфыр ары лъэсрыкIокIэ алъытэрэр, транспортыр зыщызекIорэ гъогум ар зытехьэкIэ пэрыохъоу алъытэ. Арышъ, пшъэдэкIыжьыр зэкIэ ащ ыхьынэу щыт. Джащ фэд самокатхэри – регистрационнэ номер телъымэ, гъогум щызекIон фит, номер имыIэмэ – лажьэр ий. Шъыпкъэ, щынэгъо дэдэу зекIорэ водительхэр щыIэх, псынкIэ зекIоным ыпкъ къикIыкIэ лажьэ зимыIэ лъэсрыкIохэр гъэнэфэгъэ зэпырыкIыпIэхэм бэрэ ащатыраутых. Джащ фэдэ зекIуакIэхэм япхыгъэу водительхэр нахь сакъынхэм фэшI а унашъор ашIыгъ. Ау лъэсрыкIохэм ащыгъупшэ хъущтэп ежьхэми сакъыныгъэ къызхагъэфэн зэрэфаер, зэрэблагъэ­кIыхэрэм яцыхьэ темылъэу гъогум зэпырымыкIынхэр. КIэухым къыхэзгъэхъожьымэ сшIоигъу, гъогурыкIоным ишапхъэхэр хэткIи зэфэ­дэн­хэу щыт. ГъогурыкIоным хэлэжьэрэ пстэуми шъхьэкIафэ зэфыряIэмэ, сакъыныгъэ къызхагъафэмэ, гумэкIыгъоу зыхэтыщтхэр дэгъэзыжьыгъэ хъущт.

Зыгъэхьазырыгъэр IЭШЪЫНЭ Сусан.