Урысыем, Адыгеим ябюджет хэхъоныгъэхэр егъэшIыгъэнхэм зиIахь мымакIэу хэзылъхьэхэрэм непэ ямэфэкI. Ащ ипэгъокIэу хэбзэIахьхэмкIэ Федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм щылажьэхэрэм ащыщхэм ягугъу къэтшIымэ тшIоигъу.

Цущэкъо Ритэ хэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум зыхэтыр илъэс 31-рэ хъугъэ. Ар Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм къыщыхъугъ, щапIугъ, бухгалтерхэр зыщагъэхьазырхэрэ еджапIэу Налщык дэтым щеджагъ. Илъэс 22-м ыныбжь итэу унагъо зехьэм Адыгеим къэкIо­жьынэу хъугъэ. ХэбзэIахьхэм япхыгъэ сэнэхьатыр Мыекъопэ къэралыгъо техно­логическэ университетым щызэри­гъэгъотыгъ. 1992-рэ илъэсыр ары джы зыхэт къулыкъум щылэжьэнэу зыригъэжьагъэр. Организациехэм ямылъкукIэ хэбзэIахьэу къатыщтым игъэнэфэн, икъэлъытэн апае декларациеу е нэмыкI тхылъэу къагъэхьа­зырхэрэм яуплъэкIун фэгъэзэгъэ отде­лым иинспектор шъхьаI.

— Къиныгъо горэ зыхэмылъ сэнэхьат щыIэп, сэ згъэцакIэрэри зэпстэумэ афэд, ау компьютерхэр зыщымыIэгъэ лъэхъа­нэу, зэкIэ тхьапэм тетэу зыщызетхьэ­щтыгъэр къызэпытчыгъэмэ, джы умышIэшъун хэтэп, — еIо Ритэ. — Iоф­шIэ­ныр шIу плъэгъоу, уисэнэхьат пшIо­гъэ­шIэгъонмэ, ренэу уишIэныгъэ хэб­гъэхъоным упылъыщт, гуетыныгъэ фыуиIэщт, уипшъэрылъхэр теурыкIуагъэ хэмылъэу бгъэцэкIэщтых. ЕтIани, хэбзэIахьхэмкIэ инспекторыр цIыф зэфэшъхьафыбэм аIокIэ, арышъ, щэIагъэ хэлъэу, шъабэу адэгущыIэшъун фай.

Мы сэнэхьатым зызэрэфигъэзагъэм зы такъикъкIи зэрэкIэмыгъожьыгъэр къы­кIегъэтхъы. Ащ ишыхьат ипшъашъэу Замирэ мы IофшIэным зэрэхищагъэр. Ар илъэсихым ехъугъэу янэ зыIут ГъэIо­рышIапIэм щэлажьэ.

Изыгъэпсэфыгъо уахътэ къушъхьэхэм ащигъэкIоныр Ритэ икIас. IофшIэгъу тхьамэфэ ужым ахэр ары зэрэпшъыгъэр щызгъэгъупшэу, кIуачIэ къыхэ­зылъ­хьажьырэр.

Ирина Макаровам хэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум илъэс 32-рэ хъугъэу Iоф щешIэ, регистрациехэм ыкIи учетым афэгъэзэгъэ отделым иинспектор шъхьаI.

Ар Молдавием къыщыхъугъ, щапIугъ, ащ икъэлэ шъхьаIэу Кишинев икъэралыгъо университет экономикэмкIэ ифакультет къыухыгъ. Джыри ныбжьыкIэу щыIэ­ныгъэм Адыгеим къыхьыгъ. Ащ къыщегъэжьагъэу хэбзэIахьхэмкIэ Феде­ральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм щэлажьэ.

ХэбзэIахьхэр къэзытырэ физическэ ыкIи юридическэ лицэхэм зэпхыныгъэ адыряIэным, хэбзэгъэуцугъэхэм зэхъо­кIы­ныгъэу афэхъухэрэм, шэпхъакIэхэм, нэмыкI къэбарэу мы лъэныкъом пылъхэр алъыгъэIэсыгъэнхэм, хэбзэIахьхэмкIэ Федеральнэ къулыкъум, АР-м игъэцэкIэкIо хэбзэ органхэм, организацие зэфэшъ­хьафхэм, цIыфхэм лъэIу тхылъэу къаты­хэрэм игъом джэуапхэр ятыжьыгъэнхэм лъыплъэгъэным, нэмыкIыбэм ар афэ­гъэзагъ.

Иринэ кIэлэегъаджэ хъунэу фэягъ. Янэ-ятэхэу а сэнэхьатым зищыIэныгъэ езыпхыгъэхэр ищысэтехыпIагъэх, ау ушъхьагъу зэфэшъхьафхэм къахэкIэу, ар къыдэхъугъэп. Арэущтэу щытми, мы къу­лы­къум зызэрэфигъэзагъэм рыкIэ­гъожьыгъэу зы такъикъи къыхэмыкIыгъэу еIо. Ар къыдэхъугъэу, сэнаущыгъэ зыфыриIэ IофшIэнэу зэрэщытыр уахътэм къыгъэлъэгъуагъ.

— IофшIэн пстэуми дэгъуи, дэи ахэлъ, хэбзэIахьхэмкIэ инспектор Iофыри ахэм афэд, ау уисэнэхьат шIу олъэгъумэ къиныр къызэхэпшIэщтэп. ЦIыфхэм Iоф зэрадапшIэрэр анахь сикIасэу ыкIи сшIогъэшIэгъонэу сиIофшIэн хэлъыр ары, — къыIуагъ ащ.

«Налоговикым» ишIэныгъэ ренэу хигъэ­хъон фаеу зылъытэхэрэм ады­регъаштэ, уиIофшIэгъу мафэхэри, уизыгъэпсэфыгъуи тэрэзэу зэбгъэфэ­шъухэмэ шIуагъэ къахьыщтэу елъытэ.

Зыгъэпсэфыгъо уахътэр Иринэ дачэм щегъакIо. ЧIыгум, къэкIыхэрэм ауж итымэ зэрэпшъыгъэри, гумэкIыгъоу иIэхэри щэгъупшэх, ахэм кIуачIэ къыхалъхьагъэу къыкIэлъыкIорэ IофшIэгъу тхьамафэр регъажьэ.

— ХэбзэIахьхэм зищыIэныгъэ языпхыгъэр экономист ыкIи юрист, — еIо Любовь Шелудько.

Ар хэбзэIахьхэмкIэ Федеральнэ къу­лыкъум и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм епхыгъэ структурэхэр зыуплъэкIурэ инспектор. Илъэс 30 хъугъэ мы къулы­къум зыщылажьэрэр.

Любовь Мыекъуапэ къыщыхъугъ, игъашIэм дэс. Я 7-рэ гурыт еджапIэр къызеухым илъэсрэ бухгалтерэу еджагъ, етIанэ Пшызэ мэкъумэщ университетым джа сэнэхьат дэдэмкIэ апшъэрэ гъэсэныгъэ щызэригъэгъотыгъ.

Джыри еджапIэм чIэсыгъ цифрэхэм Iоф адишIэныр шIу ылъэгъугъэу, щэIагъэ хэлъэу ахэм апэсыныр къызэрэдэхъурэр къызгурэIом. Арышъ, сэнэхьатэу къыхихыщтым бэрэ егупшысагъэп.

— ХэбзэIахьхэр зэкIэ отраслэхэм анэсых. Ащ фэшI инспекторым лъэныкъо пэпчъ хэшIыкI фыриIэн, зыдэлэжьэжь зэпытын фае. Ары тиIофшIэн гъэшIэгъон къэзышIырэр, — еIо ащ. – Къин хэмы­лъэуи сIон слъэкIыщтэп, «налого­викым» тегъэуагъэр бэ, ау хэхъоныгъэхэр пшIынхэмкIэ амал инхэр къыуетых. НыбжьыкIэхэм темыщыныхьэхэу мы сэнэхьатыр къыхахынэу къясIомэ сшIоигъу.

ХэбзэIахьхэмкIэ Федеральнэ къулы­къур анахьыбэу федэ къэзыхьырэ къэ­ра­лыгъо ведомствэу елъытэ Любовь. Ащ гушхуагъэ къызэрэхилъхьэрэм къы­кIе­гъэтхъы. КъыгъэшIагъэм инахьыбэр мы Iофым зэрэритыгъэм зыпарэкIи рыкIэгъожьыгъэп. Къыгъэзэжьэу, джыри зэ ищыIэныгъэ гъогу къырыкIожьми, ащ нэмыкI сэнэхьат къыхимыхыщтгъагъэу еIо.

Мылъкум пае хэбзэIахьэу къатыхэрэм алъыплъэгъэным фэгъэзэгъэ отделым ипащэу Елена Андрющенкэр ицIыкIугъом врач хъуным кIэхъопсыщтыгъ, ау экономист сэнэхьатым щыIэныгъэм хищагъ.

Ар Ленинград имэз техническэ академие щызэригъэгъотыгъ.

Еленэ Мыекъуапэ къыщыхъугъ, щапIугъ, игъашIэм дэс. 1996-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу хэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум щэлажьэ. КъызэриIуагъэмкIэ, физическэ ыкIи юридическэ лицэхэм ямылъку пае хэбзэIахьэу къатын фаер къафэлъытэгъэныр ары ипшъэрылъыр.

— СиIофшIэн шIу сэлъэгъу, гухахъуи хэсэгъуатэ, — къыхегъэщы ащ. – ХэбзэIахьхэр игъом къэугъоигъэнхэм мафэ къэс ыуж сит. ЗэрэхъурэмкIэ, еджапIэхэм, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм, сымэджэщхэм, спортым епхыгъэ псэ­уалъэхэм, нэмыкIыбэм апэIухьэрэ бюдже­тым игъэпсын сиIахь хэсэлъхьэ. Ащ урымыгушхон плъэкIыщтэп.

Еленэ зэрилъытэрэмкIэ, мы къулыкъум иинспектор УФ-м хэбзэIахьхэмкIэ и Кодекс, Конституцием хэшIыкI афыриIэн, законхэм зэхъокIыныгъэу афэхъухэрэм, УФ-м и Президент, Правительствэм унашъоу къашIыхэрэм алъыплъэн, ахэм адакIоу цIыфхэм ынэгу зэIухыгъэу, щэIагъэ иIэу апэгъокIышъун фае. Ар къызгурыIорэ специалист ныбжьыкIэхэр хэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум зэрэщы­лэжьэшъущтхэм ицыхьэ телъ.

Хэгъэгум мылъку анахьыбэу къыфэ­зыугъоирэ къулыкъум иIофышIэ бзылъ­фыгъэу тыздэгущыIагъэхэм, нэмыкIэу щылажьэхэрэм зэкIэми ясэнэхьат мэфэкIкIэ тэри тафэгушIо, гъэхъа­гъэхэр ашIыхэзэ яIофшIэн лъагъэкIотэнэу тафэлъаIо!

ХЪУТ Нэфсэт. Сурэтхэр: А. Лаутеншлегер.