Top.Mail.Ru

Лъэпкъыпсэр игуапэу еухъумэ

Image description

Лъэпкъым иблэкIыгъэ чыжьи, инепи, икъэкIощти агъэгумэкIы. Мы зэкIэмкIэ гъэзагъэу, IэпэIасэм творческэ лъэгъо дахэ щыIэныгъэм щыпхырещы. «Хэт щыща, ГъукIэ Замудин?» зыIон зырызхэри щыIэх. Ар зыщыщ адыгэхэр гъунэнчъэу зикIас ыкIи зилъапI. Емызэщыжь лэжьэкIошхо-гупшысакIу, лъэпкъ искусствэр лъэныкъуабэкIэ зыушэтэу, кIэзыугъуаеу, ащ хахъо фэзышIырэ цIыфышIу. «ЫIапэ дышъэр къыпэзы» зыфаIохэрэм ащыщ, адыгэ лъэпкъым икультурэ зикъабыл, ащ зэрилъэкIэу, ыгукIэ фаблэу дэлажьэ.

ГъукIэ Замудин ыныбжь илъэс 70-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI къэгъэлъэгъонэу «Адыгэ пIуаблэм иискусств» зыфиIорэр шэкIогъум и 15-м Адыгэ Республикэм исурэт къэгъэлъэ­гъуапIэ къыщызэIуахыгъ. Адыгэ пIоблэ дышъэшъо шIэтхэу гухьарэ зэфэшъхьафхэмкIэ гъэкIэрэкIагъэхэр, адыгэ музыкэ лъэпкъ Iэмэ-псымэхэр – пщынэтIаркъор, шыкIэпщынэр, къамылыр, сурэттехыгъэ зэфэшъхьаф инхэу я ХХ-рэ лIэшIэгъум тырахыгъэхэм ащыщхэр лъэгъупхъэх, зы дунэе гъэшIэгъон плъэ­гъурэм нэм къыкIегъэуцо. Джарэу лъэп­сэшIу иI адыгэ лъэпкъ культурэм. Илъэс 40-м ехъугъэу АР-м инароднэ сурэтышIэу, IэпэIасэу ГъукIэ Замудин Лелэ ыкъор ижъырэ лъэпкъ искусствэм икъызэтегъэнэн-зэтегъэуцожьын мы­пшъы­жьэу дэлажьэ. Ежь изакъоу щымытэу, лIэужыкIэр фэсакъэу ышъхьэ дегъасэ ыкIи зылъещэ; искусствэм икъу­тэмабэкIэ гъэзагъэу бэ фызэшIокIырэр: пIоблэ шъэнымкIэ, ижъырэ мэкъэмэ лъэпкъ Iэмэ-псымэхэм язэтегъэпсы­хьажьын-гъэфедэнкIэ. Джащ фэдэу ижъырэ адыгэ орэдкъэIуакIэмкIэ Iофы­шхо ылэжьыгъ ыкIи елэжьы. А зэкIэ аукъодыеу щымытэу, IэпкIэ-лъапкIэу, научнэ лъапсэ яIэу егъэпсы.

Непэ ГъукIэ Замудин мы лъэныкъо пчъагъэмкIэ шIэныгъабэ зыIэкIэлъ къодыеп, а зэкIэ щыIэныгъэм шIуагъэ къытэу зэрэщыбгъэфедэщтыр къэзыушыхьатыгъ. МэфэкI къэгъэлъэгъонэу «Адыгэ пIуаб­лэм иискусств» зыфиIорэм бгъэшIагъо икъоу цIыфыбэ щыIагъ. Лъэпкъ интеллигенциер, Адыгэ Хасэм хэт нахьыжъхэр, Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм къи­кIыгъэ хьэкIэ лъапIэхэр — сурэтышIэу Цырымэ Руслъан, ГъукIэпшъэ Арсен (скульптор), Мазлэ Эдуард (пIоблэ­шъэ­ным пылъ), музыкантэу ХьацIыкIу Башир.

Творческэ мэфэкI зэхахьэр къызэIуи­хыгъ ыкIи зэрищагъ IупкIэу, Iэдэбэу, фэбагъэ хэлъэу АР-м изаслуженнэ журналистэу ТIэшъу Светланэ.

АР-м культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ апэрэ шIуфэс псэлъэ кIэкI къы­шIыгъ. Лъытэныгъэ иныр ыIэшъхьитIукIэ, игупшысэкIэ зыфэзылэжьыжьыгъэ ГъукIэ Замудин имафэ лъэпкъ шIушIэгъэ ин зэрэщыриIэр щысэхэмкIэ кIигъэтхъыгъ, тапэкIи псауныгъэ иIэу, имурад пхырищынэу фиIуагъ. ХьакIэхэм ыкIи цIыфыбэу къэкIуагъэм гухахъокIэ къафэлъэ­Iуагъ. Замудин АР-м культурэмкIэ и Министерствэ ищытхъу тхылъ фигъэ­шъошагъ.

Къэбэртаем къикIыгъэ лIыкIо купым ыцIэкIэ псэлъэ кIэкI къышIыгъ зэлъашIэрэ сурэтышIэу Цырымэ Руслъан. ЯчIыпIэгъоу ГъукIэ Замудин итворческэ гъэхъа­гъэхэм зэрагъэгушIохэрэр, илъэс 45-рэ хъугъэу зэрэзэрэшIэхэрэр, Замудин зэрэлэжьакIор, ымышIэрэм сыдигъуи зэрэлъыкIорэр, акъыл-гулъытэ ин хилъхьэу имурад зэрэпхырищырэр къыIуагъ, тапэкIи шIур имафэу щыIэнэу къыфэхъо­хъугъ.

МэфэкIым гущыIэ фабэхэр къыщиIуа­гъэх АР-м исурэт къэгъэлъэгъуапIэ ипащэу, сурэтышI цIэрыIоу Бырсыр Абдулахь. Ижъырэ лъэпкъ IэшIэгъэ гъэ­шIэгъонэу — пIоблэ шъэныр зэрэзэтыригъэпсыхьажьыгъэ закъом нахь хэмылъми, «тхьауегъэпсэу» иныр къы­лэжьыгъэу ылъытагъ.

КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим икъу­тамэу Мыекъуапэ дэтым ипащэу Шъэуа­пцIэкъо Аминэт Замудин итворческэ IофшIагъэ зэкIэ къызэлъиубытэу къэгущыIагъ. Акъыли, шIэныгъи, цIыфыгъэ ини, щэIагъи зэрэхэлъыр, «дунэегъэдах» зыфэпIонэу, ышIэрэм сыдигъуи псэ къызэрэпигъакIэрэр, творчествэм готэу, унэгъо гупсэф дахи зэриIэр, ишъхьэгъу­сэу, шIэныгъэлэжьышхоу Унэрэкъо Раерэ ежьыррэ зэдэштэныгъэ-зэгурыIоныгъэу азыфагу илъым творческэ гъэ­хъагъэхэр къакIэлъыкIуагъэхэу Ами­нэт ылъытагъ, псауныгъэ пытэ яIэнэу, ялъфы­гъэхэм гъогу зафэ пхыращынэу афэ­лъэIуагъ.

АР-м и Лъэпкъ музей ипащэу Джыгунэ Фатимэ ГъукIэ Замудин икъэгъэлъэгъон зэкIэ адыгэ лъэпкъым имэфэкIэу ылъы­тагъ. Замудин мыпшъыжь IофшIакIоу зэрэщытыр, ышIэрэм ренэу хигъахъозэ зэрэлъыкIуатэрэр итворческэ лъэбэкъу­хэм къызэраIуатэрэр, бэшIагъэу Лъэпкъ музеим гъусэныгъэ зэрэдыриIэр, ар джыри нахь пытэзэ зэрэлъыкIуатэрэр кIигъэтхъыгъ.

АР-м исурэтышIхэм я Союз итхьаматэу Елена Абакумовам З. ГъукIэм фэгъэхьыгъэ псэлъэ зэгъэзэфагъэ къы­шIыгъ. Iофыр зикIасэу, ар зыгъэшIоу, гупшысэр къызфэIорышIэу, хьалэлэу иадыгэ лъэпкъ зэрэфэлажьэрэр хигъэ­унэфыкIыгъ, тапэкIи хэхъоныгъэхэр ышIыхэзэ ыпэкIэ лъыкIотэнэу къыфи­Iуагъ.

Нэужым ежь юбилярым гущыIэр ратыгъ. ЗэкIэ мэфэкIым къэкIуагъэхэм, хэлэжьагъэхэм зэрафэразэр ащ къы­Iуагъ.

Адыгеим и Апэрэ президентэу Джарымэ Аслъан, хэку культурэм ипэща­гъэу Пэнэшъу Руслъан, Лъэпкъ музеим ипэщагъэу Абрэдж Альмир къызэхашIыкIи, къыкъоуцохи къызэрэдеIагъэхэр, лъэпкъ Iофыгъохэм мэхьанэ игъом зэрафашIыгъэм зэрэлъигъэкIотагъэр Замудин кIигъэтхъыгъ, лъэныкъуабэкIэ насыпышIоу зилъытэжьыгъ.

ТIэшъу Светланэ емызэщыжь творческэ IофшIэкIошхоу ГъукIэ Замудин щытхъуцIэу, тын лъапIэу къыфагъэшъошагъэхэр къыпчъыгъэх, ихэутыгъэ тхылъ гъэшIэгъонхэм ацIэ къыриIуагъ.

2006-рэ илъэсым Замудин АР-м иза­служеннэ сурэтышI, 2023-м — АР-м инароднэ сурэтышI хъугъэ. Инаучнэ IофшIагъэхэр тхылъэу къыдигъэкIыгъэх.

ГъукIэ Замудин ыныбжь илъэс 70-рэ зэрэхъугъэр ыкIи икъэгъэлъэгъонэу «Адыгэ пIуаблэм иискусств» зыфиIорэр зэкIэ адыгэхэмкIэ мэфэкI дахэ хъугъэ. Ащ къекIолIагъэхэр ягуапэу ижъырэ IэшIагъэхэу къэпсэужьыгъэхэм яплъыгъэх.

Мамырыкъо Нуриет. Сурэтхэр: А. Лаутеншлегер.