ЮНЕСКО-м игъоу зэрилъэгъугъэу, 2001-рэ илъэсым къыщыублагъэу шышъхьэIум и 10-р шIэныгъэм и Дунэе мафэу хагъэунэфыкIы. Хабзэ зэрэхъугъэу, мы мафэм шIухьафтын инхэр, дипломхэр, щытхъуцIэхэр шIэныгъэлэжьхэм аратых, конференциехэр, семинархэр зэхащэх.

ШIэныгъэм и Дунэе мафэ шIэныгъэ хьасэм щылажьэхэрэм ямэфэкI. Ахэр акъыл IофшIэнышхор зылэжьырэх — профессорых, академикых, ушэтакIох, научнэ IофышIэх, кIэлэегъаджэх, аспирантых, къэралыгъо IофышIэх.

Мы мэфэкIым мурадэу, пшъэрылъэу иIэр дунаим тет шIэныгъэлэжьхэм шъхьэ­кIафэрэ уасэрэ афэшIыгъэныр ыкIи ахэр нахь зэпэблагъэ шIыгъэнхэр, акъыл лэжьыгъэр мамырныгъэм ыкIи псэукIэшIум афытегъэпсыхьэгъэныр ары.

ШэкIогъум и 10-м гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым Iэнэ хъурэе-экскурсие «В мире гуманитарных наук» ыIоу хэгъэгу Iофтхьэбзэ инэу «Наука рядом». Десятилетие науки и технологий в России (2022 — 2031) зыфиIорэм къыпкъы­рыкIэу щыIагъ. МэфэкIым хэлэжьагъэх институтым иотдел зэфэшъхьафхэм яшIэныгъэлэжьхэр ыкIи Адыгэ республикэ гимназием иапшъэрэ классхэм яеджа­кIохэу кIэлэегъаджэу Лъэустэнджэл Фатимэ зигъусагъэхэр.

МэфэкIыр шIуфэс гущыIэкIэ къызэIуи­хыгъ гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым ипащэ игуадзэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу Биданыкъо Марзият. Институтэу зыщылажьэхэрэм тарихъ гъэнэфагъэ зэриIэр, ар 1929-рэ илъэсым зэрэзэхащэгъагъэр, шIэныгъэр лъэныкъуабэкIэ лэжьыгъэн зэрэфаер къагурыIоу иапэрэ зэхэща­кIохэр зэкIэдэIукIыжь-зэдэIорышIэхэу зэрэзэдэлэжьагъэхэр, апэдэдэ отдел зытIущ нахь зэримыIагъэр, отдели 9-м джы Iоф зэрашIэрэр, непэ шIэныгъэхэмкIэ докторхэр бэу иIэ зэрэхъугъэр, институтым хэхъоныгъэхэр зэриIэр кIигъэ­тхъыгъ; къыткIэхъухьэрэ кIэлакIэхэр шIэныгъэм мэхьанэ ратэу пIугъэнхэр, ар нэбгырэ пэпчъ ищыкIэгъэ гушъхьэгъомылэу зэрэщытыр къыIуагъ.

ШIэныгъэм имэфэкI лъигъэкIотагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, АРИГИ-м иученэ секретарэу Шэуджэн Тэмарэ. Адыгэ республикэ гимназием икIэлэеджакIохэр шышъхьэIум институтым щыIагъэх, Адыгеим иархеологие бай ыкIи мы Iофышхом фэгъэзэгъэ архе­ологхэм щафагъэнэIосэгъагъэх; упчIабэу яIэхэм джэуапхэр аратыжьыгъагъ. Зичэзыу зэIукIэгъу-зэхэхьагъур шIэныгъэм и Дунэе мафэ фагъэшъуашэ. Ащ елъыты­гъэу еджакIохэр щэу агощынхэшъ, шIэныгъэ площадкэхэм фольклорым, бзэшIэныгъэм, литературоведением яIофыгъохэм зэращафагъэнэIосэщтхэр; гурыт еджапIэр къызаухкIэ сэнэхьатыр къыхахынымкIэ, зэхахырэр, алъэгъурэр, къафаIуатэрэр къазэрашъхьапэщтыр къыIуагъ.

Ау пстэуми апэу еджакIохэу къызэIукIагъэхэр зыфагъэнэIосагъэхэр гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым илъэс 90-м къыкIоцI гъогоу къыкIугъэр: шIэныгъэр лэжьыгъэным апэрэу фежьэгъэгъэ адыгэ гъэсагъэхэу мы Iофышхом Iутыгъэхэр, отделхэр зыфэдагъэхэр, нэбгырэ пчъагъэу зэрэ­хъущтыгъэхэр, апэрэ экспедициехэм бзэмкIэ, фольклорымкIэ, литературэмкIэ, тарихъымкIэ якIэщэкIуагъэхэр; охътэ къиныгъохэр зыфэдагъэхэр, институтым пащэу иIагъэхэр, ахэм ялэжьыгъэ хэ­гъэгу шIэныгъэр зэригъэбаигъэр… Ахэр зэкIэ къызэхиубытэу гъэпсыгъагъэ социологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу ГъукIэлI Зухра зэхигъэуцогъэ видеороликэу «Адыгейский республиканский институт гуманитарных исследований им. Т. Керашева» зыфиIоу мэфэкIым хэлажьэхэрэр зэрагъэплъыгъэхэр. Ащ къыкIэлъыкIуагъ площадкэхэм яIофшIэн. Апэрэр фольклористикэм фэгъэхьы­гъагъ. КIэлэеджакIохэм мы лъэныкъомкIэ адэгощагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, отделым ипащэу Цуекъо Нэфсэт. Адыгэхэм яфольклор зэрэбаир, чIым уетIэ къэс зы гъэшIэгъон горэ къызэрэ­чIэкIэу, угъоигъэхэр бэу зэрашIыхэрэр, ахэр зэрэзэрагъэзафэхэрэр, уасэ афа­шIэу къызэрэдагъэкIыхэрэр ыкIи адыгэхэмкIэ фольклорым мэхьанэшхо зэриIэр ныбжьыкIэхэм къафыраIотыкIыгъ.

ЯтIонэрэ площадкэр бзэшIэныгъэм фэгъэхьыгъагъ, ащ фэгъэзэгъагъэр филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу Анцокъо Сурэт. Бзэм ишъэфхэр, адыгабзэм илъэ­шыгъэ-дэхагъэ кIэлэеджакIохэм апкъырилъхьэу Iоф ащ адишIагъ.

Ящэнэрэ площадкэр литературоведением ехьылIэгъагъ, ар зэрищагъ, ишIэныгъэхэмкIэ ныбжьыкIэхэм адэгощагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, институтым иIофышIэу Сихъу СултIан.

ШIэныгъэм уасэ зэриIэр, мафэ къэс иIэм хигъахъозэ ыпэкIэ зэрэлъыкIуатэрэр кIигъэтхъэу мэфэкI Iэнэ хъураер кIуагъэ.

КIэлэеджакIохэри зэхахыгъэм, зэдэ­Iугъэхэм нахь къыгъэшъошIуагъэхэу, лъэпкъ культурэмрэ лъэпкъ шIэныгъэмрэ зэпхыныгъэ пытэ зэряIэр кIагъэтхъэу филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, институтым иIофышIэу Нэгъэрэкъо Казбек шыкIэпщынэм къыригъэIогъэ адыгэ орэд мэкъамэхэм ягуапэу ядэIугъэх, ахэм апылъ къэбар кIэкIхэри ашIагъэх.

Мамырыкъо Нуриет. Сурэтыр: республикэ институтыр.