Хэтрэ цIыфи лъэпкъэу къызыхэкIыгъэр шIодах ыкIи шIодэгъу, ары зэрэщытын фаери.

Ау «сызщыщ лъэпкъым фэдэ щыIэп» оIокIэ икъущтэп. Ори ащ ынапэ зэрэпфэлъэкIэу зэрэ­бгъэдэхэщтым удэлэжьэн, уищы­Iэныгъэ гъогууанэкIэ бжьыгъэ птемылъэу, лъэпкъ шIулъэгъум къыуитырэ кIуачIэр къызфэб­гъэфедэзэ, гъэхъагъэхэм якIурэ гъогу къурпэныр зэпыпчышъун фае. Ащ дакIоу зыщыбгъэгъупшэ хъущтэп уигъэхъагъэхэр зэкIэ лъэпкъым зэриер, ащ ибаиныгъэу зэрэщытыр.

Джащ фэдэу зылъытэхэрэм ащыщ непэ сигукъэкIыжь чы­жьэхэр зыфэгъэхьыгъэ композитор цIэрыIоу Нэхэе Аслъан Къасым ыкъор. ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу щыIэныгъэ гъогоу ащ къыкIугъэм фэгъэхьыгъэу гъэзет нэкIубгъо 12 фэдиз ыпэкIэ «Адыгэ макъэм» къыщыхэсыутыгъагъ (урысыбзэкIэ А. Нэхаим фэгъэхьыгъэ тхы­лъэу «Откуда эта музыка во мне…» зыфиIоу къыдэкIыгъагъэм щыщ пычыгъохэр адыгабзэкIэ зэ­сыдзэкIыгъагъэх). Арышъ, ахэм ягугъу непэ къэсшIыщтэп, зы хъугъэ-шIагъ анахьэу сыкъызтегущыIэщтыр.

Нэхэе Аслъан апэдэдэ нэ­Iуасэ сызыфэхъугъагъэр Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым сыщеджэ зэхъур ары. «Адыгэ отделением ижъырэ лъэпкъ орэдхэр къэзыIощт хор щызэхащэщтышъ, шъукъемыкIуа­лIэ хъущтэп» аIуи къызытфа­гъэ­пытэм, тэри тигруппэкIэ нэ­бгырэ шIукIае тыхъоу зыфа­Iогъэ уахътэм ехъулIэу институтым тыкъыщызэрэугъоигъагъ. Шъхьэлэхъо Абу (Тхьэм джэнэт лъапIэ къырет) кIэлэ ныбжьыкIэ горэ игъусэу къызэрэтажэрэр тлъэгъугъэ. Нахь благъэу ты­къы­зякIуалIэм, «Мары, нэIуасэ шъу­фэхъу, Нэхэе Аслъан ары орэдкъэIоным шъуфэзгъэсэщтыр» ыIуи, макIэу Абу къэщхыпцIыгъ. ЕтIанэ Iапэ къысфишIи, «Мыри Нэхаемэ япхъу, тичылэ щыщ» зыреIом, адрэри нахь къэгушIуи, «Ащыгъум сшып­хъу нахьыкIэ хорым хэтыщтба» ыIогъагъ.

ТIэкIу-тIэкIузэ нэбгырэ 30-м ехъоу тыкъызэрэугъоигъ. Актовэ залым чIэт пхъэнтIэкIухэм татетIысхьагъэу тыщысыти, кIалэ­хэр — зы бгъумкIэ, пшъашъэхэр — адрэ бгъумкIэ тигъэтIыси, макъэхэмкIэ (сопрано, альт, те­нор, бас) тызэтыриутыгъ. Арэущтэу ышIыным ыпэкIэ нэбгырэ зырызэу къытэкIуалIэмэ, нотэ горэхэр ежь къыIомэ, тэ къыкIытигъэIотыкIыжьыхэзэ ты­макъэ зыфэдэр, орэд къатIо зыхъукIэ купэу тызыхэтыщтыр ыгъэунэфыгъ. Ар Iоф псынкIагъэп, ау ежь хихыгъэ сэнэхьатым лъэшэу зэрэфэщагъэм, хэ­шIыкIышхо зэрэфыриIэм, теу­рыкIуагъэр зэриджагъом тэри гу лъытымытэнэу хъугъэп. Сы­дэу щытми, сыхьатрэ ныкъорэ фэдиз ащ ыхьыгъэу, тызэбгыры­кIыжьызэ, типшъашъэхэм ащыщ горэм къыIуагъ: «Сенэгуе мы Нэхаеу Абу къытфищагъэм тигъэлIэнкIэ. Тэ кIэлэегъэджэ сэ­нэхьатыр ары зызфэдгъэсэн фаер нахь орэдкъэIоныр арэп ныIа». Ар сыгу римыхьэу Абу къытиIуагъэхэр ыгу къэзгъэкIы­жьыгъэх: «Аслъан къышъуиIорэм шъудэмых, зыкъэшъумыгъэгу­жъу, ижъырэ адыгэ орэдхэр къэзыIощт хорым шъузэрэхэтыр зыщышъумыгъэгъупш».

Нэхэе Аслъан репетициехэр тшIыхэ зыхъукIэ сценэм тыкъы­дищаемэ, тызэхэтэу, ежь тапа­шъхьэ итэу дирижировать ышIы­зэ, зыщищыкIагъэм тымакъэ нахь рытигъэщэхымэ, лIыхъужъхэм уарыгушхон зыщыфэе чIы­пIэхэм такъынэсымэ тымакъэ нахь дгъэлъэшызэ, тынэ тетымыхэу, тэгъэразэмэ е тэмыгъэ­разэмэ дгъэунэфы тшIоигъоу Аслъан ынэгу тыкIаплъэзэ орэ­дыр къатIощтыгъ.

КIалэу къытхэтхэм ащыщхэри тIэкIу-тIэкIузэ Аслъан ныбджэгъу фэхъугъагъэх. Лъэпкъым хъуп­хъэу фэлажьэхэрэм ащыщхэу Чэмышъо Гъазый, Къуекъо Ас­фар ыкIи нэмыкIхэм ахэтэу, зэдэгущыIэхэу, зэрэгъэщххэу загъорэ тлъэгъущтыгъэх.

Мафэхэр, мазэхэр къызэкIэлъыкIуагъэх. Къэсыгъ а мафэу зэкIэми тыгумэкIызэ тызажэщтыгъэр. Джы институт сценэм тытетэу, тезгъаджэхэрэм, студентхэм ыкIи нэмыкIхэу къе­кIолIагъэхэм апашъхьэ тиIэпэIэ­сэныгъэ къыщыдгъэлъэгъон, тилъэпкъ орэдхэм купкIышхоу яIэр алъыдгъэIэсын фаеу хъугъэ. Агу рихьыщта, римыхьыщта ти­орэд къэIуакIэ? Аслъан мэгу­мэкIыми къызыхигъэщырэп, ау ащи зэрэгумызагъэр дэтшIагъэу щыт.

Мары мэкIэ-макIэу пэIухъор къыIуахи, цIыфыр зычIиз залышхом тинэплъэгъу тетыдзагъ. Апэрэ сатырым тесыгъэх Шъхьэ­лэхъо Абу, Бырсыр Батырбый, Блэгъожъ Зулкъаринэ, Шъаукъо Аскэр, Абрэдж Ачэрдан ыкIи нэмыкIхэр. Тыгу къыдэлъэтыщтым фэдэу къытео. Аслъани къэтымыгъэукIытэжь тшIоигъу. Тапашъхьэ итэу зэкIэми тинэплъэгъу ежь фэдгъэзэн зэрэфаер къытигъашIэу ыIэхэр ма­кIэу къыIэти, орэдыр къыхэтыдзагъ. Макъэу тызэригощыгъэхэмкIэ тызэпежъыузэ «ОщнэIу заор» къызытэухым, Iэгутео мэкъэшхом залыр зэтыричэу къытщыхъугъ. Ау зэкIэми анахь дгъэшIэгъуагъэр тезгъаджэхэрэр зэкIэ къэтэджыгъэхэу Iэгу къы­зэрэтфытеощтыгъэхэр ары.

Ащ фэдэм тежэгъахэпти, тамэ къыд­гокIагъэм фэдэу, гушхуагъэри, гушIуагъори зэхэтэу тя­плъыщтыгъ. Къыддэхъугъ! Къыд­дэхъугъ! Абуи, Аслъани къэдгъэу­кIытэжьыгъэхэп! ГушIо нэпсым тытеукIытыхьэу пшъэшъэжъыехэм тинэплъэгъухэр зэшIодгъэбылъэу тызэхэтыгъ. Аслъан ыгу ихъыкIырэр итеплъэкIэ къэп­шIэнэу щытыгъэп, ау концерт ужым «шъупшъыгъа?» ыIуи къызэщхыпцIым, джащыгъум къыдгурыIуагъ ныIэп къызэрэтфэразэр.

Мыгу Сарэрэ сэрырэ орэдкъэIоным тымакъэхэр къекIухэу ылъыти, а лъэныкъом зыфэдгъэ­зэнэу Аслъан тIэкIу къытэ­ушъыеу ригъэжьагъ. Сэ ащ лъыпытэу пысыупкIыгъ: «Хьау, счый бэрэ сегъэгумэкIы, етIани сценэм сытетэу сизакъоу егъашIэми орэд къэсIошъущтэп. Угу къы­сэмыгъабгъ, Аслъан, орэдыIо сыхъун слъэкIыщтэп.» Аслъан къэщхи къыIуагъ: «Удэ ущ ыIо­рэр, орэд къапIо зыхъукIэ чыи­ри хъужьыщтба! Ау, сызэренэгуерэмкIэ, еджэныр лъыбгъэ­кIуа­тэ пшIоигъу. Абу къысиIогъагъ аспирантурэм учIэхьан мурад зэрэуиIэр. Ари дэгъу, Нэхаемэ джыри зы шIэныгъэлэжь къахэхъон». А Iофым ащ на­хьыбэрэ къыфэдгъэзэжьы­гъэп…

Мафэ горэм Аслъанрэ Ми­рэрэ адэжь сыкIуагъэу, тыгущыIэу тыщысызэ, Мирэ зыфэз­гъази есIуагъ: «Мир, сызэгупшысагъэр джыдэдэм ошIа? Оры мыхъугъэемэ, Нэхэе Аслъан зы­нэсыгъэ лъэгапIэм нэмысы­шъуныгъэкIи мэхъу». Аслъан лъэшэу къэщхыгъ: «Олахьэ, сестричка, Мирэ ыгу илъ шъып­къэм къытебгъэфагъэкIэ».

Зигугъу къэсшIыгъэ хъугъэ­-шIагъэу хорым епхыгъэм ыуж илъэсипшI пчъагъэ тешIэжьыгъэ­ми, тэри нэнэжъ-тэтэжъ тыхъу­гъэми, зыдгъэхъупхъэзэ ти­унэ­хэм зыгорэхэр ащытшIэхэ зы­хъукIэ, ижъырэ адыгэ орэдхэу Аслъан тигъэшIэгъагъэхэр къыкIэтIукIыхэзэ, тиныбжьыкIэгъур тыгу къэтэгъэкIыжьы, къыткIэ­хъухьэгъэ цIыкIухэми ахэр зэ­хятэгъэхых.

Тыпфэраз, Аслъан, лъэпкъ шIулъэгъур пытэным уиIахьы­шхо зэрэхэпшIыхьэрэм, искусствэ лъагэм цIыфхэр зэрэхапщэхэрэм апае.

Тхьаркъохъо Сафыет.

Филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидат, АР-м изаслуженнэ журналист.