Республикэ гъэзетэу «Адыгэ макъэр» къызыдэкIырэр илъэсишъэ зэрэхъугъэм къыдыхэлъытэгъэ хьакIэщэу редакциемрэ обще­ст­веннэ зэхахьэу «Адыгэ Хасэмрэ» зэхащэхэрэр лъагъэкIуатэх. Зичэзыур дэкIыгъуагъ, къуаджэу Шъхьащэфыжь щыкIуагъ.

Адыгэ тхэкIо цIэрыIоу, драматургэу, зэдзэкIакIоу Къуекъо Налбый къызы­хъугъэр илъэс 85-рэ зэрэхъугъэм шъхьа­щэфыжьхэм афызэхащэгъэгъэ хьакIэщыр фэгъэхьыгъагъ. Адыгеим икIыгъэ купым хэтыгъэх «Адыгэ макъэм» иIофышIэхэр, Адыгэ Хасэм илIыкIохэр, кIэлэцIыкIу театральнэ купэу «Щыгъыжъыер», ащ ипащэу, УФ-м иза­служеннэ, АР-м инароднэ артисткэу Уджыхъу Марет, лъэпкъ IэпэщысэхэмкIэ IэпэIасэу Боджэкъо Бэлэ, усакIоу Дзыбэ Саниет, КъТРК-у «Адыгеим» иIо­фышIэхэр, къамылапщэу ыкIи шыкIэ­п­щынаоу Нэгъэрэкъо Казбекрэ икIалэ­хэмрэ.

КъэIогъэн фае, «Адыгэ макъэмрэ» Хасэмрэ яхьакIэщхэр джырэ нэс зыщыкIощтыгъэхэр Мыекъуап. Iофтхьабзэр къуаджэм зыщызэхащэрэр апэр. Пшызэ шъолъырым щылэжьэрэ Адыгэ Хасэм итхьаматэу МэшъылI Руслъан ар игу­къэкI. Гъэзетымрэ республикэ Адыгэ Хасэмрэ язэдэлэжьэныгъэ зелъэгъум емыхъопсэн ылъэкIыгъэп ыкIи яхьакIэщ­хэм яз Шъхьащэфыжь щызэхащэмэ гуапи шъхьапи хъунэу ылъыти, ригъэб­лэгъагъэх.

Пэублэм хьакIэщыр зезыщагъэу Тэу Замирэ хигъэунэфыкIыгъ: «ЗэлъашIэрэ лъэпкъ тхакIоу, Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъэу МэщбэшIэ Исхьакъ къыз­щыхъугъэ чылэм хьакIэщ зэрэщызэхатщэрэм мэхьанэшхо есэты. Урысыем ицIыф лъэпкъхэм языкIыныгъэ ыкIи язэгурыIоныгъэ иIахьышIу зэрэхишIыхьагъэм пае «Гордость нации» зыфиIорэ щытхъуцIэу къыфагъэшъошагъэр Москва къыщыратыжьыгъ. Ащ тырэгушхо. Лъэпкъым игъэхъагъэмэ ахэхъо».

«Республикэм ыкIи краим я Адыгэ хасэхэм, Адыгеимрэ Пшызэ шъолъырымрэ зэпхыныгъэ пытэ яI. Ар тапэкIи гъэпытэгъэнымкIэ, хахъо егъэшIыгъэнымкIэ мыщ фэдэ Iоф­тхьабзэхэм мэхьанэшхо яI. Нахьыбэу тызэхэхьан, нахьыжъхэм ямызакъоу тиныбжьыкIэхэри нэIуасэ зэфэтшIынхэ фае. Ахэм тэ щысэ ­къыттырахызэ тиIоф лъа­гъэкIотэн фае», — къыщыхи­гъэщыгъ ишIуфэс гущыIэ Пшызэ шъолъырым и Адыгэ Хасэ итхьамату МэшъылI Руслъан. Ащ игущыIэхэм къадыригъэштагъ Адыгеим иобщественнэ зэхахьэу «Адыгэ Хасэм» итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзани.

«Адыгэ макъэр» нахь благъэу

Бысымхэм хьакIэщым программэ гъэшIэгъон къыщяжэщтыгъ. ЫпэрапшIэу республикэ гъэзетым иредактор шъхьаIэу МэщлIэкъо Саидэ къоджэ­дэсхэр «Адыгэ макъэм» нэIуасэ фишIыгъэх, илIэшIэгъу гъогу къафиIотагъ. Ащ ихэутыгъохэр хьакIэщым къеблэгъагъэхэм афагощыгъэх, джащ фэдэу дунэе хъытыумкIэ гъэзетым еджэ зышIоигъохэм апае тамыгъэхэр (штрих кодхэр) зытет тхьапэхэр аратыгъэх. Ахэр конвертхэу гъэ­зетым иилъэсишъэ фэгъэхьыгъэу къыдэкIыгъэхэм адэлъхэу агощыгъэх. Къо­джэдэс нахьыжъхэм мыщ фэдэ адыгэ гъэзет къызэрэдэкIырэр ашIэми, ныбжьыкIабэхэмкIэ ар щыпэлъэгъу хъугъэ. Къыхэгъэщыгъэн фае, «Адыгэ макъэр» шъхьащэфыжьхэм жъугъэу къанэсырэп, ау чылэдэс нахьыжъэу, адыгабзэмкIэ кIэлэегъаджэу МэщбэшIэ Налбый къызэриIуагъэмкIэ, ежь къызIэкIегъахьэ.

«Адыгэ макъэм» семыджэн слъэ­кIына? Ар сикIас. КъысIэ­кIэ­хьагъэмэ, семыджэу блэзгъэ­кIырэп. Сыд фэдэрэ къэбари сшIогъэшIэгъонэу сыхэплъэ», — еIо ащ.

Къуекъо Налбый ишIэжь агъэлъапIэзэ

Нэужым Къуекъо Налбый итворчествэ фэгъэхьыгъэмкIэ пчыхьэзэхахьэр лъагъэ­кIотагъ. Анахьэу щыIугъэхэр сабыйхэм апае икъэлэмыпэ къычIэкIыгъэхэр ары. Непэ ахэр игъэкIотыгъэу зыгъэфедэхэрэр театральнэ купэу «Щыгъыжъыем» хэт ныбжьыкIэхэр ары. Сабыибзэ дахэкIэ, адыгэбзэ гущыIэ кIэкI щэрыохэмкIэ зэгъэкIугъэ сатырхэр ахэм къаIуагъэх ыкIи закъыдашIыгъ. Сабый зекIуакIэхэу Къуекъо Налбый итхыгъэхэм къа­щыгъэ­лъэгъуагъэхэм зэфэ­дэу жъи кIи ыгъэтхъэ­жьы­гъэх, ыгъэчэфыгъэх. Ащ имызакъоу адыгабзэм ибаигъэ, икъэбзагъэ, изэмы­лIэужыгъуагъэ едэIугъэхэм къагуригъэIуагъ. Адыгэ пстэуми ягумэкIыгъо шъхьащэфыжьхэр хэз хъугъэхэп. НыбжьыкIэхэм адыгабзэр зэраIэкIэзырэр ахэмкIи Iофыгъо ин. Адыгэбзэ ныдэлъфыбзэр еджапIэм тхьамафэм зы сыхьат зэрачIэлъыр, десэ тедзэуи ащыдэлажьэх. Ары нахь мышIэми, лъэхъаным ифэмэ-бжьымэ къатекIо. Ащ ыкIуачIэ гъэмэкIэгъэнымкIэ мыщ фэдэ хьакIэщхэр зы хэкIыпIэшIоу пчыхьэзэхахьэм къе­кIолIагъэхэм къыхагъэщыгъ.

«Непэ сабыйхэм ятэIо, амалэу тиIэр етэхьылIэ яныдэлъфыбзэ ащымыгъупшэнымкIэ, аIэкIэмызынымкIэ. АщкIэ мыщ фэдэ хьакIэщхэр IэпыIэгъушIух. Тигуапэ хъугъэ шъукъызэреблэгъагъэр, шъукъызэрэтхэхьагъэр. Нахьыбэу тызэIукIэн фае, тэри шъуадэжь тыкъэкIоным тыфэхьазыр. Мыщ фэдэ Iоф­тхьабзэ зэхэтэщэ шъуIоу макъэ къэжъугъэIумэ, хэн зытшIыщтэп», — къыхигъэщыгъ Шъхьа­щэфыжь гурыт еджапIэм ипащэу Хъуажъ Фатимэ.

ЦIыкIухэм апае Къуекъо Налбый итхыгъэхэм ямызакъоу ныдэлъфыбзэм, шIулъэгъум афэгъэхьыгъэ иусэхэм къя­джагъэх Уджыхъу Маретрэ усакIоу Дзыбэ Санетрэ. ТIури Налбый дэгущы­Iэнхэу, дэлэжьэнхэу игъо ифагъэх. Джащ фэдэу Iэгу тео инхэр къылэжьыгъ Нэгъэрэкъо Казбек иунагъо. Тым икъамылырэ ишыкIэпщынэрэ шъэуищыр къыдежъыухэзэ адыгэ орэдыжъхэр къа­Iуагъэх. Непэрэ мафэм пэсэрэ адыгэ лъэпкъ культурэм иIахь дахэу зэрэхэуцон, зэрэщыпсэун ылъэкIыщтыр ящысэкIэ нафэ къашIыгъ. Боджэкъо Бэлэ дышъэидэм, шъагъэм, уагъэм яшIыкIэхэм ныбжьыкIэхэр нэIуасэ афишIыгъэ къодыеп, хьакIэщым икIэухым Къуекъо Налбый итворческэ гъогу фэгъэхьыгъэу зэхахыгъэр икъоу къагурыIуагъэмэ упчIэхэмкIэ ыушэтыжьыгъ. Джэуап тэ­рэзхэр къэзытыгъэхэм шIухьафтынхэр афигъэшъошагъэх.

Шъхьащэфыжьхэми джэуап къэгъэлъэ­гъонхэр къашIыгъэх — еджапIэм чIэсхэр усэхэм къяджагъэх, купэу «Шъхьащэфыжь инэфылъэхэр» зыфиIорэр къэ­шъуагъ.

Гуфэбэныгъэ ин хэлъэу хьакIэщыр рекIокIыгъ. Бысымхэми хьакIэхэми пчы­хьэзэхахьэм гугъэпIэшIоу рапхыгъэ­хэр къыгъэшъыпкъэжьыгъэх. Зэныбджэгъуныгъэ-зэдэлэжьэныгъэ зэфыщытыкIэхэр лъэныкъуитIумкIи зэдагъэпсыгъ. Шъхьащэфыжьхэм гъэзетэу «Адыгэ макъэр» къаIэкIэхьанымкIэ амалхэм яусэщтых.

Анцокъо Ирин.