Тхылъыр шIэныгъэм икъэкIуапIэу зэрыщытыр кIэлэеджакIомэ алъызыгъэIэсырэ Шымыгъэхъу Мае Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэм итхылъеджапIэ илъэс 25-рэ хъугъэу Iоф щешIэ.

КIэлэеджакIохэу тхылъхэм яджэныр зикIасэхэм шIэныгъэ дэгъу яIэ мэхъу. ТиныдэлъфыбзэкIэ тхыгъэ тхылъхэм яджэхэрэм шъхьэкIэфэныгъэ зыфыуагъэшIы. Ныдэлъфыбзэм лъытэныгъэу фашIырэм, зэрагъэлъапIэрэм бэкIэ ялъытыгъ адыгабзэм инеущырэ мафэ. КIэлэегъаджэхэм бзэр мыкIодыным, адыгабзэм игъашIэ кIыхьэ хъуным фэшI еджакIохэм куоу ар ягъэшIэгъэным пылъых.

ТхылъеджапIэхэм яIофышIэхэми мы лъэныкъомкIэ бэ ашIэрэр. Мыщ къы­чIэхьагъэм ищыкIэгъэ тхылъыр ептын къодыер арэп ахэм япшъэрылъыр. Тхылъыбэ зытелъ мэкIаеу зэпэIутхэм еджакIом ищыкIагъэр ахигъотэщтэп. ЦIыфыр икIасэу заджэрэм укIэупчIэн, тхылъыкIэхэм якъэбар къыфэпIотэн фае. Ащ пае ежь тхылъеджапIэм иIофышIэхэри бэмэ яджэнхэу щыт. Мыхэр психологых, кIэлэегъаджэх, кIэлэпIух, зэхэщакIох.

Ахэр къыдэтлъытэзэ бэмышIэу гущыIэгъу тыфэхъугъ Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэм итхылъеджапIэ иIофышIэу Шымыгъэхъу Мае.

— О уишIошIыкIэ, Май, непэ тхылъеджапIэм сыд фэдэ чIыпIа щыIэны­гъэм щиубытырэр?

— ЩыIэныгъэр лъыкIуатэ къэс кIэу къежьэрэр бэ. Непэ Интернетым ныбжьыкIэхэм уахътэр нахь щагъакIо хъу­гъэ. Ащ емылъытыгъэу, тхылъым уасэ фэзышIэу, имэхьанэ къызыгурыIоу, тхылъеджапIэр зикIуапIэу, ащ Iоф щызы­шIэ­хэрэр зылъытэу узэрихьылIэрэр макIэп.

— Ныдэлъфыбзэм имэхьанэ зыкъе­гъэIэтыжьыгъэным епхыгъэу сыд фэдэ Iофтхьабза ребгъэкIокIыхэрэр?

— Ныдэлъфыбзэм кIэлэеджакIохэр рыгущыIэнхэм, бзэр нахь куоу зэрагъэ­шIэным афэшI тиамал къыхьырэр тэшIэ. Iоныгъо мазэм «Тхылъыр — шIэныгъэм иIункIыбз» зыфиIорэ зэдэгущыIэгъу сыхьат зэхэтщагъ. Чъэпыогъу мазэм «Адыгабзэр синыдэлъфыбз» зыфиIорэ зэнэкъокъухэр редгъэкIокIыгъ. Бзэм хэхъоныгъэ ышIынымкIэ тхылъым мэхьанэу иIэм анаIэ тырягъэдзэгъэныр ары пшъэрылъ шъхьаIэу щытыгъэр.

— ТхылъеджапIэм иIофышIэ лIэшIэгъу пчъагъэхэм аугъоигъэ шIэныгъэр къегъэгъунэ, еухъумэ, цIыфхэм алъегъэIэсы.

— Тхылъхэм зэряфэшъуашэу тадэзекIо, талъэплъэ ыкIи япчъагъэ зэрэхэдгъэхъощтым тыпылъ. Адыгэ пшысэхэм кIэлэцIыкIухэр нахь афэщагъэ хъунхэм, адыгабзэр нахь шIу ягъэлъэгъугъэным фэIорышIэрэ Iофтхьабзэу «ПшысэхэмкIэ адыгабзэ зэтэгъашIэ» зыфиIорэр редгъэ­кIокIыгъ. Пшысэхэм къахэхыгъэ пычыгъохэм якъэгъэлъэгъон кIэлэцIыкIухэр ягуапэу къыхэлэжьагъэх. Ащ фэдэ гуфэбэныгъэ зыхэлъ зэIукIэгъухэм ныдэлъфыбзэм идэхагъэ, ибаиныгъэ зэхыуагъашIэ.

1941 — 1945-рэ илъэсхэм щыIэгъэ Хэгъэгу зэошхом фэгъэхьыгъэу тхылъеджапIэм чIэлъыр макIэп. Тарихъыр ныбжьыкIэхэм ашIэным тыпылъ.

— ЕджапIэм лъэпкъ зэфэшъхьаф­хэм ялIыкIохэр чIэсых, ахэр зэгурыгъэIогъэнхэм фэшI сыда шъушIэрэр?

— ЕджапIэм щеджэхэрэм лъэпкъ зэфэшъхьафхэм къахэкIыгъэхэр ахэт зэрэхъугъэм къыхэкIэу «Лъэпкъ зэгурыIоныгъ» тIуи тызэджэгъэ Iофтхьабзэ тхылъеджапIэм щыредгъэкIокIыгъ. Лъэпкъ­хэм азыфагу илъ зэгурыIоныгъэр гъэпытэгъэныр, кIэлэцIыкIухэм ялъэпкъ тхылъхэм, якультурэ уасэ афашIыныр ары мурадэу зэхахьэм иIагъэр. Еджа­кIохэм зэгурыIоныгъэ зэрахэлъын фаер щысэхэмкIэ ядгъэлъэгъугъ.

— Адыгэ лъэпкъым ишэн-хабзэхэм шъуарэгущыIа, кIэлэеджакIохэм яшъо­гъашIэха?

— «Хэбзэ дахэу тэ тиIэр джащ фэд» зыфиIорэ Iэнэ хъурае зэхэтщагъ. ЦIыфыгъэ шэн-зекIокIэ дахэу адыгэ лъэпкъым хэлъхэм уасэу фашIырэм, унэгъо зэфыщытыкIэхэм, гъэсэныгъэм, хьэкIэ егъэблэгъэным, пшъашъэхэм апае гъэсэпэтхыдэхэм, шыоу зекIо кIорэм епхыгъэ Iофхэм ыкIи нэмыкIхэм татегущы­Iагъ. КIапщэр зыфэдэр, ащ хэхьэрэ джэгукIэ зэфэшъхьафхэу сымаджэм фашIыщтыгъэхэр зэIукIэм къыщыдгъэлъэгъуагъэх, ягуапэу зэкIэри ащ хэлэжьагъэх.

— Сыд фэдэ пшъэрылъа уапэкIэ зыфэбгъэуцужьырэр?

— Пстэумэ апэу сиIофшIэн ифэшъуа­шэм тетэу згъэцэкIэныр, сэнэхьатымкIэ шIэныгъэу, IэпэIэсэныгъэу сиIэм ахэзгъэхъоныр. ТхылъеджапIэм имэхьанэ зыкъегъэIэтыгъэным ренэу сыдэлажьэ.

Лъэшэу сыщэгугъы Iофэу тшIэрэм ти­тхылъеджэхэм шIуагъэ хагъотэнэу, на­хьыбэу къытфэкIонхэу.

Библиотекарь сэнэхьатыр пчэгум имыт дэдэми, ар цIыфымрэ тхылъымрэ зэфэзыщэхэу, шIэныгъэм ахэр изехьа­кIохэу зэрэщытхэр нафэ.

Лъэпшъыкъо Фатим. Сурэтыр: А. Iэшъын.