«Мыжъосыныр мэкIодыжьы, мыкIодыжьрэр орэд» ГущыIэжъ

Адыгэ лъэпкъ музыкальнэ искусствэм зиIахь хэзылъхьагъэу, илъэсыбэм хьалэлэу, зафэу ащ щылэжьагъэхэм ащыщ зэлъашIэрэ артистэу, композиторэу, дирижерэу, кIэлэегъэджэ IэпэIасэу Анзэрэкъо Чеслав Мыхьамэт ыкъор.

ШэкIогъум и 7-м, 1939-рэ илъэсым ар къуаджэу Кощхьаблэ къыщыхъугъ.

КъызэраIотэжьырэмкIэ, Чеслав янэ­жъэу Анзэрэкъо Гулэ иныбжьыкIэгъум къуаджэм дэсыгъэ пщынэо IэпэIасэхэм ащыщыгъ. Арэу къычIэкIын пщынэо цIэрыIоу Хьагъэуджым зигъэпсэфынэу пщынэр зигъэтIылъыкIэ, цыхьэ фишIэу Iэмэ-псымэр ащ зыкIыритыщтыгъэр. Гулэ лъэпкъ мэкъамэхэр, адыгэ орэдыр къы­далъфыгъэхэм фэдэу лъэшэу икIэсагъэх, пщынэ Iапэм зэрэнэсэу, орэд мэкъэмэ дахэр ащ къибыбыкIыщтыгъ. Ау унагъо зехьэ ужым пщынэр ыгъэтIылъыгъ. Ыкъом ыкъохэу Анзэрэкъо зэшхэм —Чеславрэ Вячеславрэ — нэужым а сэнаущыгъэ-зэчый иныр къахэкIыжьыгъ.

Гурыт еджапIэм щеджэщтыгъ Чеслав художественнэ самодеятельностымкIэ кружокым хэтэу, ышнахьыкIэ игъусэу орэдыр кIырагъэщы зэхъум. ЗэшитIум орэдыр агу къикIэу ыкIи агу нэсэу, музыкэр зэрякIасэр лъэшэу къахэщыщтыгъ, Кощхьэблэ гурыт еджапIэм ыцIи зэшитIум аIэтыгъ. Я 9-рэ классым щеджэщтыгъ Чеслав апэрэу Москва, Союзхэм я Унэ и Колоннэ зал щыкIогъэ концертым хэлажьи, лауреат зэхъум. Ащ нэужым кIалэр Налщык дэт музыкальнэ училищым чIэхьагъ, орэдкъэIоным ащ щыфагъэсагъ. Училищым кIэлэегъэ­джэ дэгъухэр Iутыгъэх ыкIи музыкэм идунэе гъэшIэгъон ныбжьыкIэхэр хащэнхэр ахэм афэукIочIыгъ.

Чеслав орэдусыным училищым ще­джэзэ къыфэущыгъ. Иапэрэ орэдэу «Сафьят» осэ дэгъу къыфишIыгъ музыкант инэу, Урысыем ыкIи Темыр Кавка­зым дэгъоу ащызэлъашIэу, композиторэу, фольклористэу, дирижерэу Т. Шейблер. Мы егъэджакIом апэрэу ащ къыриIо­гъагъ кIалэм ишъыпкъэу усэн IофымкIэ (композициемкIэ) Iоф зыдишIэжьын зэрэфаер. 1961-рэ илъэсым музучилищыр Налщык дэгъоу къыщиухи, Чеслав Адыгеим къыгъэзэжьыгъ. Ар орэдымрэ къашъохэмрэкIэ Адыгэ къэралыгъо ансамблэм иорэдыIо мэхъу. Илъэсрэ Iоф щишIагъ, етIанэ, 1962 — 1969-рэ илъэс­хэм, иеджэн Ленинград къэралыгъо консерваторием щылъигъэкIотагъ. Мы уахътэм ащ хэпшIыкIэу иIэпэIэсэныгъэ щыхэхъуагъ, иорэдкъэIокIэ макъэ щипсыхьагъ, ащкIэ зишIуагъэ анахьэу къе­кIыгъэр икIэлэегъэджагъэу Е. Т. Ольховскэр ары.

КомпозициемкIэ гъэзагъэуи Iофышхо ышIагъ, орэдыр нахь лъэшэу зэхишIэу, пкъырыхьэу, къыIомэ шIоигъуагъ. Я II-рэ курсым къыщегъэжьагъэу Ленинград консерваторием иушэтэкIо опернэ студие иорэдыIо мэхъу. Анахьэу макъэм иуцун-гъэпсынкIэ Чеслав зишIуа­гъэ къекIыгъэр студием ихудожественнэ Iэшъхьэтетэу С. Волковыр ары. Классическэ музыкэм имызакъоу, джырэ авторхэм ятворчестви ащ зыфигъазэщтыгъ, Ч. Анзэрэкъом а оперэхэм партие шъхьаIэр къащыритыщтыгъ. Адыгеим къызегъэзэжьым, Чеслав филармонием иорэдыIо-артист хъугъэ ыкIи а уахътэм ащ Урысыем ичIыпIэ зэфэшъхьафхэм гастрольхэу ащызэхащагъэ­хэр зыфэдагъэхэр ышъхьэкIэ ыушэтыгъ. Классическэ произведениехэмкIэ къе­жьэу адыгэ композиторхэмкIэ кIэкIыжьэу, ежь ыусыгъэхэри ахэм ахэтэу, репертуар гъэшIэгъон иIагъ Чеслав. Ар музыкэм идунэе нэфыпс хэтыгъэ къодыеп, дэлэжьагъ, куоу а зэкIэ пкъырыхьагъ. ИорэдкъэIуакIэ, сэнэхьатым фыриIэ гупсэныгъэ-щэIагъэри, ежь зэчый гъэнэфагъэ орэдусынымкIэ хэлъэу зэрэщытри къэнэфагъэх.

АР-м инароднэ артистэу Анзэрэкъо Чеслав Темыр Кавказым анахь щызэлъашIэрэ ыкIи щагъэшIорэ орэдыIо хъу­гъэ. Мэкъэ лъэшэу, гохьэу — драматическэ тенорэу иIэм творческэ диапазон ин къыритыщтыгъ. Ленинград консерваториеу Н. А. Римский-Корсаковым ыцIэ зыхьырэм зэрэщеджагъэр ыкIи зэрэщагъэсагъэр мыгъуащэу, узIэпищэу, ишIыкIи, игъэпсыкIи, иорэдкъэIуакIи зыми фэмыдэу, зэкIэупкIэгъэ IэпкIэ-лъэпкIагъэр къебэкIэу, орэдыр ыгу нэсэу ыкIи къедэIухэрэми ахигуащэу къыIощтыгъ. Гъэсэныгъэ дэгъум, егъэджэкIо дэгъу­хэм ыкIи ыгукIэ зышIоигъом бэ къызэрэдэхъу­рэм а зэкIэ ищысагъ.

ОрэдыIом ирепертуар пчъагъэу зэхэтыгъ: урыс ыкIи IэкIыб къэрал классикэр, джырэ композиторхэм аусыгъэхэр ыкIи адыгэ лъэпкъ орэдхэр. ЗэкIэ ахэр Чеслав ыкIуачIэ — ымакъэ къыхьыщтыгъ.

1972-рэ илъэсым къыщыублагъэу Анзэ­рэкъо Чеслав Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым имузыкэ-педагогическэ факультет орэдкъэIонымкIэ икIэлэегъэ­джагъ, нэужым мы факультетым идеканыгъ. АКъУ-р щыIэ зэхъум, искусствэхэмкIэ институтыр агъэпсыгъ, ащ илъэс 20-м нахьыбэм ыкIуачIэ фигъэлэжьагъ.

ЗэлъашIэрэ орэдыIоу, музыкантэу, егъэджакIоу, артистэу Анзэрэкъо Чеслав Мыхьамэт ыкъом иилъэсыбэ IофшIагъэ къэралыгъо шIухьафтынхэмкIэ хагъэунэфыкIыгъ – щытхъуцIэ инхэр къыфагъэшъошагъэх. Ар Урысые Федерацием изаслуженнэ артист, Урысыем культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI, Адыгэ Республикэм инароднэ артист, Пшызэ искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшху, Адыгэ Республикэм музыкальнэ искусствэм ылъэныкъокIэ и Къэралыгъо премие илауреат. Анзэрэкъо Чеслав ыусыгъэ произведениехэр, иорэдхэр адыгэ музыкальнэ культурэм идышъэ кIэн хэхьагъэх, ар агъэбаигъ. Лъэпкъым ыгъэлъэпIэрэ артистэу, усакIоу, композиторэу Анзэрэкъо Чеслав псауныгъэрэ тынчыгъэрэкIэ тыфэлъаIо.

Мамырыкъо Нуриет.