Чъэпыогъум и 24-м гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм Iэнэ хъурае щызэхащэгъагъ. Ар усакIоу, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу Къуикъо Шыхьамбый ыныбжь илъэс 60 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъагъ.

Поэт пэпчъ гум Iэзэгъу фэ­хъу­рэп. Ау щыIэх зырыз дэдэхэр усэкIэ, гупшысэкIэ, Iэзэгъу гущыIэкIэ цIыфхэм агу нэсынхэр зыфызэшIокIхэу къыздэхъухэ­рэр. Ахэр усэныр ныдэлъф шэн псыхьагъэу зыхэлъых, хьалэлэу, зэмыблэжьэу лъэпкъым фэла­жьэрэх.

Адыгэ тхыгъэ литературэм изы Iахьэу поэзием илъэсипшI пчъагъэ хъугъэу игупшысэ хегуащэ Къуикъо Шыхьамбый. НэмыкI лъагъо горэми хэкIо­кIэнэу щымытэу ежь илъэуж гъэнэфагъэ ащ пхырещы.

Литературнэ мэфэкIэу Шы­хьамбый ыцIэкIэ зэхащагъэм хэлэжьагъ ыкIи къыщыгущыIагъ Адыгэ, Къэбэртэе-Бэлъкъар, Къэрэщэе-Щэрджэс респуб­ликэхэм янароднэ тхакIоу, АР-м итхакIохэм я Союз иправление итхьаматэу, Урысыем итхакIо­хэм я Союз иправление итхьамэтэ гуадзэу, Адыгэ(Черкес) Дунэе академием иакадемикэу МэщбэшIэ Исхьакъ.

Ижъырэ лъэпкъхэм ащыщ адыгэхэм ашъхьэ къырыкIуа­гъэу, ащэчыгъэу, апэкIэкIыгъэр зэрэбэ дэдэмкIэ игущыIэ ащ къыригъэжьагъ. Тарихъ гъогуонэ хьылъэхэм лъэпкъым ыпсэ атеулыIухьагъэми, лъэпкъ акъы­лыр, лъэпкъ гупшысэр а зэкIэм пыч фэмыхъоу къызэрялыжьыгъэм адыгэ лъэпкъ литературэр къыгъэпсыгъэу ылъытагъ. Тиадыгэ литературэ ныбжьыкIэ, бэрэ зэжэгъэхэ сабыеу, дахэу къызэрэзэкIэхъухьагъэр, ублэгъу-егъэжьэгъум щытыгъэхэ титхэкIо нахьыжъхэу Т. КIэращэм, А. Хьаткъом, И. Цэим ащкIэ шIушIэгъабэ зэряIэр, ахэм аужыIоу адыгэ литературэм къыхэхьагъэхэу Ю. Лъэустэным, С. ЯхъулIэм, А. Еутыхым, Д. Кэстанэм, М. Пэрэныкъом, А. ХьэдэгъалIэм, Къ. Жанэм щэ­Iэфэхэ зафэу адыгэ литературэм хахъо зэрэфашIыгъэр, ау Хэгъэгу зэошхом а зэкIэ къызэ­рэзэпыригъэзагъэр, Андыр­хъое Хъусен илъэс 20 нахь ымыныбжьэу, лIыгъэ зэрихьэзэ, Хэгъэ­гум ыпсэ зэрэфитыгъэр, «Совет­скэ Союзым и ЛIыхъужъ» цIэ лъапIэр къызэрэфагъэшъоша­гъэр, тхэныр езыгъэжьэгъэкIэ кIэлэкIабэр Хэгъэгу зэошхом зэ­рэхэкIодагъэр, заор зэфэдэкIэ щыIэныгъэми, литературэми утын зэрафэхъугъэр МэщбэшIэ Ис­хьакъ игущыIэ щыкIигъэ­тхъыгъ.

Зэо ужым, я 50 — 60-рэ илъэсхэм, адыгэ литературэм къыхэхьэгъэ кIочIакIэхэм ежь МэщбэшIэ Исхьакъ, Iэшъынэ Хьазрэт, Бэрэтэрэ Хьамидэ зэращыщхэр, мы уахътэр гушъхьэ гъэбэжъукIэ зэрэбаигъэр, адыгэ поэзием ыкIи прозэм хэпшIыкIэу зызэраштагъэр, ежь иапэрэ поэтическэ сборникэу «ЦIыф лъэшхэр» зыфиIорэр къызыдэкIыгъэр илъэс 70-рэ мыгъэ зэрэхъугъэр къыIуагъ. Джащ фэдэу тилитературэ адыгэ гущыIэр дахэу зыгъэIорышIэрэ усакIохэр — Къ. Къум­пIылыр, Н. Къуекъор, П. Кощбаир, мыхэм анэмыкIхэри къы­зэрэхэхьагъэхэм, непэ зимэфэкI хагъэунэфыкIырэ Къуикъо Шы­хьамбый ыкIи ащ ипкъыгъо- лэгъу нэмыкI усакIоу тиIэхэм поэзиер зэрэлъагъэкIуатэрэр гуапэ зэрэщыхъурэр, литературэ ныбжьыкIэм ахэр кIэсэн пытэ фэхъунхэ зэрэфаер Исхьакъ къыIуагъ. Шыхьамбый бэшIа­гъэу зэришIэрэр, зэчый гъэнэфагъэ зэрэхэлъыр, фэсакъэу ар зэрилэжьырэр кIигъэтхъыгъ, псауныгъэ ыкIи творческэ гъэхъагъэкIэ фэлъэIуагъ.

Iэнэ хъураем гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм ишIэныгъэлэжьхэр, лъэпкъ искусствэм иIофышIэхэм ащыщхэр, журналистхэр,

Адыгэ республикэ гимназием икIэлэегъаджэу М. ТхьакIущынэр хэлэжьагъэх.

Къуикъо Шыхьамбый ыныбжь илъэс 60 зэрэхъугъэм фэгъэ­хьыгъэ Iофтхьабзэр зэрищагъ АРИГИ-м ипащэ игуадзэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докто­рэу Биданыкъо Марзият.

Апэрэ гущыIэу «Лъэпкъ гуп­шысэрэ лъэпкъ зэхашIэрэ зиIэ усакIу» зыфиIорэр къышIыгъ институтым литературэмкIэ иIофышIэ шъхьаIэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу Шъхьэлэхъо Дарико. Ащ кIалэм икъэхъукIэ, къоджэ еджапIэм щеджэзэ апэрэ усэр зэритхыгъа­гъэр, IупкIэгъэ-гупкIагъэ зэрэхэ­лъыр къызэрэнэфагъэр, Шыхьамбый иадыгабзэ къыIузылъхьа­гъэу, адыгэ тхылъыбэм яджэщтыгъэу, пасэу зидунай зыхъо­жьыгъэ янэ мы шэнышIур къып­къырыкIи, Шыхьамбый пытэу усэным зэрэгоуцуагъэр Дарико къыIотагъ. УсакIом тхэкIэ-шIыкIэ амал зэрэIэкIэлъри, игупшысэ дахэу зэригъэIорышIэри щысэхэмкIэ къыриIотыкIыгъ.

Шъэогъу-ныбджэгъум фэдэ хъун зэрэщымыIэм ищысагъ. Москва щызэIукIэхи, щызэдыщыIагъэхэу, щеджагъэхэу, дэгъоу зэрэшIагъэхэу, непи а зэкIэ зыухъумэу, АР-м ыкIи Къал­мыкъ Республикэм культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу Хьакъуй Аслъан зэIукIэгъум зэрэхэлэ­жьагъэр. НыбджэгъушIур уса­кIомкIэ аукъодыеу щымытэу, зэрэамалышIур, ащ гупшысэр къыгъэтIэмэу зэриIэтырэр Ас­лъан къыIуагъ, ишъэогъу ицIыфыгъэ зэригъэразэрэр, иусэхэр зэрикIасэхэр кIигъэтхъыгъ.

УсакIоу, журналистэу Дэрбэ Тимур къиIотыкIынэу «Къуикъо Шыхьамбый ипоэзие — псынэпс чъэбзагъэм игъундж» зыфиIорэр къышIыгъ. Шыхьамбый илъэс 40 Iэпэ-цыпэ хъугъэу зэрэтхэрэр, усэ тхылъ 11 къызэрэдигъэкIыгъэр, ахэр щыIэныгъэр шIу озыгъэлъэгъухэу ыкIи зэхэозыгъашIэхэу зэрэгъэпсыгъэ­хэр, усакIом темэ зэфэшъхьафыбэмэ Iоф зэрадишIэрэр: ным, Родинэм, анахьэу икъуа­джэу, ипсы­хъоу Лабэ яшъэбэ Iушъа­шъэ, яжьыкъэбзэ IашIу апэпшIын гори щымыIэу, кIэлэгъур нэм къыкIэзгъэ­уцожьхэу, усакIор хъуп­хъэу Тимур ылъытагъ.

Iэнэ хъураем хэлэ­жьагъ ыкIи къыщыгущы­Iагъ филологие шIэныгъэ­хэмкIэ докторэу, литературоведэу, институтым инаучнэ IофышIэ шъхьа­Iэу Мамый Руслъан. Ащ гущыIэу «Гупшысэм илъэ­гъохэщ» зыфиIорэр къыриIотыкIыгъ. Къуикъо Шыхьамбый усэкIо чъэпхъыгъэу зэрэщытыр, лъэпкъ шэн-хабзэхэри, шIулъэгъу къабзэу гум хэзыгъа­хъори, ным ишIулъэгъу ыуаси, ныбджэгъуныгъэ-цIыфыгъэм илъэпIагъи зэхэозыгъа­шIэхэу, ипоэзие тэ­мабгъоу ылъытагъ. Зэлъа­шIэрэ шIэныгъэ­лэжьэу ЩэшIэ Казбек итхыгъэ-статья ыуж, е тхэкIо зэкIэупкIэгъэ Iушэу П. Кощбаем гущыIэ фабэхэу, мэхьанэ зиIэхэу, зэкIэ Шыхьамбый иусэ сатырхэр къызщаупкIэпкIыгъэ­хэм ауж, зыгорэ къэмыIожьыми хъунэу Мамыим ылъытагъ, юбилярым ыпэкIэ лъыкIотэнэу фиIуагъ.

ЗэIукIэгъум гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым иIофышIэхэу, шIэныгъэлэжьхэу Цуекъо Нэфсэт, Анцокъо Сурэт, Агъыржьанэкъо Симхъан, ЖакIэмыкъо Зарим, Шэуджэн Тэмар, усакIоу, журналистэу ГутIэ Саныет, мыхэм анэмыкIхэри лъэныкъо зэфэ­шъхьафхэмкIэ Шыхьамбый итворчествэ, кIалэм ипоэзие шIуагъэу хэлъыр зэкIэ кIамыгъэзэу къытегущыIагъэх.

Мы зэкIэм ялъытыгъэу къэпIон плъэкIыщтыр, хьалэлэу адыгэ литературэм щылэжьэрэ усакIоу Къуикъо Шыхьамбый ипоэзие гъунэ лъафэу зэрэлъып­лъэхэрэр, епэсыгъэ уасэ зэрэфашIырэр, къыIорэр IупшIыкIэу, зэхэугуфыкIыгъэу зэригъэпсырэм цIыфхэр зэригъэразэхэрэр, псауныгъэкIэ, тхъагъокIэ зэ­рэфэлъа­Iохэрэр кIагъэтхъыгъ ыкIи усакIоу Къуикъо Шыхьамбый ипоэзие къизыIотыкIырэ тхылъхэр фатхынхэр зэрищыкIагъэр къаIуагъ.

Мамырыкъо Нуриет.