Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ­республикэм и Правительствэ и Унэ адыга­бзэмкIэ Советым изэхэсыгъо щызэрищагъ.

Мы зэхэсыгъом хэлэжьагъэх гуманитар ушэтынхэм апылъ Адыгэ республикэ институтэу Т. М. КIэращэм ыцIэкIэ щытым, Адыгэ Республикэм гъэсэны­гъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ, Адыгэ къэралыгъо университетым, Хъ. Андыр­хъуаем ыцIэ зыхьырэ колле­джым, кIэлэегъаджэхэм яIэпэ­Iэсэныгъэ зыщыхагъэхъорэ рес­публикэ институтым, республикэ гим­назием, гъэзетэу «Адыгэ ма­къэм», общественнэ движениеу «Адыгэ хасэм» япащэхэр ыкIи ялIыкIохэр.

Адыгеим и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, хабзэм икъулыкъухэм ыкIи общественнэ IофышIэхэм мэхьанэшхо зиIэ пшъэрылъ къапыщылъ — лIэ­ужхэм культурэмрэ бзэмрэ зэлъагъэIэсыжьынымкIэ зэхэубытэгъэ екIолIэкIэ тэрэз къы­хэхыгъэныр.

«Ныдэлъфыбзэм лъытэныгъэ фашIэу, лъэпкъ нэшанэхэр къэгъэнэжьыгъэнхэм анаIэ те­тэу, адыгэ лъэпкъым ибаиныгъэшхо — ныдэлъфыбзэр къыткIэхъухьэхэрэм алъагъэIэсыжьыным пае тфэлъэкIыщтыр зэкIэ тшIэн фае», — къыIуагъ Къум­пIыл Мурат.

Урысыем и Президентэу Владимир Путиныр тихэгъэгу щыпсэурэ цIыф лъэпкъыбэмэ яхабзэхэмрэ абзэрэ зэрэзэфэмыдэхэм къытегущыIэзэ къыхигъэщыгъагъ къэралыгъо зыкIым игушъхьэлэжь кIэн ренэу ащ къызэригъэбаищтыгъэр, лъэпкъ зэфэшъхьафхэм зэдыряе культурэр зэригъэпсыщтыгъэр. Ары анахьэу ЛIышъхьэм къыхигъэщыгъэри.

Республикэм ипащэ къызэриIуагъэмкIэ, адыгабзэм ихэ­хъоныгъэ зэкIэми ткIуачIэ зэдетхьылIэн зыкIыфаер культурэ баиныгъэу тиIэр къэдгъэнэжьынышъ, къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм алъыдгъэIэсыным пай.

«ТикIэлэцIыкIухэм ныдэлъфыбзэр ашIэным ыкIи рыгущыIэнхэм, лъэпкъым, ащ итарихъ язы Iахьэу зэрэщытхэр зэхашIэным, Урысыем щыпсэурэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэм зэдыряе культурэм игъэпсын хэлэжьэнхэм апае тфэлъэкIыщтыр зэкIэ тшIэн фае», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Адыгабзэм икъэухъумэнкIэ ыкIи ихэхъоныгъэкIэ анахь зигъо Iофыгъоу къэуцугъэхэм язэшIохын фэгъэхьыгъэу къэгущыIагъ АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэ игуадзэу Артем Журавель. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, кIэлэ­егъэджэ 300 фэдизмэ респуб­ликэм адыгабзэр щарагъэхьы. Адыгэ кIэлэеджэкIо мин 18,3-м ехъумэ адыгабзэмрэ литературэмрэ, нэбгырэ мин 14,5-м ехъумэ адыгабзэр къэралыгъуа­бзэу зэрэщытым елъыты­гъэу зэрагъашIэ, нэбгырэ мин 17,3-м фэдизмэ факультатив шIыкIэм тетэу ар акIу. А 1-рэ классым къыщыублагъэу я 11-м нэсэу адыгабзэмкIэ зэреджэхэрэ тхылъхэр федеральнэ спис­кэм хагъэхьагъэх. Район ыкIи республикэ мэхьанэ зиIэ зэнэ­къокъухэр зэхащэх. 2016-рэ илъэсым къыщыублагъэу я 9-рэ классхэр къэзыухыхэрэм яшIои­гъоныгъэкIэ ныдэлъфыбзэмкIэ ушэтыныр атын алъэкIыщт. ЕгъэджэкIо-гъэсакIом и Илъэс тегъэпсыхьагъэу республикэм икIэлэегъаджэхэр ыкIи икIэ­лэпIухэр хэлэжьагъэх Урысые зэ­нэкъокъоу «Ныдэлъфыбзэмрэ литературэмрэкIэ кIэлэегъэджэ анахь дэгъу» зыфиIорэм. Рес­публикэм и ЛIышъхьэ министерствэм пшъэрылъ фишIыгъ зэ­нэ­къокъум хэлажьэхэрэм лъэны­къо пстэумкIи IэпыIэгъу афэ­хъунэу.

Зэхэсыгъом къызэрэщыхагъэ­щыгъэмкIэ, 2019-рэ илъэсым къыщыублагъэу гуманитар ушэтынхэм апылъ Адыгэ республикэ институтэу Т. М. КIэращэм ыцIэкIэ щытым Проектнэ офисым къыдилъытэрэ IофшIэным тегъэпсыхьагъэу адыгабзэм икъэухъумэн ыкIи изэгъэшIэн фэгъэхьыгъэ зэхэубытэгъэ екIо­лIакIэм икъыхэхын Iоф дешIэ. Институтым ипащэу ЛIыIужъу Адам къызэриIуагъэмкIэ, а уахътэм къыкIоцI Iофтхьэбзэ 200-м ехъу зэхащагъ. Ахэм мы къыкIэлъыкIохэрэр ахэхьэх: ныбжьыкIэхэм апае этнографическэ лагерьхэр, ыпкIэ хэмы­лъэу адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ курсхэр зэхащагъэх, мульт­фильм­хэр адыгабзэкIэ зэра­дзэкIыгъэх ыкIи нэмыкIыбэ зэшIохыгъэ хъугъэ. Ащ дакIоу Проектнэ офисым иIэшъхьэтет къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, уна­гъом адыгабзэр щызэрагъэ­шIэным иIофыгъохэри непэкIэ анахь Iофыгъо шъхьаIэхэм ащы­щэу къэуцугъэх. МетодикэмкIэ IэпыIэгъу гъэнэфагъэхэр, адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ материалхэр унагъохэм ыкIи кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм аIэкIэгъэхьэгъэнхэмкIэ амал ягъэгъотыгъэ­нэу игъо алъэгъугъ.

Зэхэсыгъом хэлажьэхэрэр Iофыгъо гъэнэфагъэхэм еплъыкIэу афыряIэмкIэ зэхъожьыгъэх: адыгабзэмкIэ езыгъаджэхэрэм специалист ныбжьыкIэхэр ахэгъэхьэгъэнхэр, методикэр на­хьы­шIу шIыгъэныр, мыщ хэхьэ пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу джырэ технологиехэр агъэфедэхэзэ рагъэджэнхэр, пIуныгъэ Iофым епхыгъэ Iофтхьабзэхэр зыщыкIохэрэ чIыпIэм бзэр ащызэгъэ­шIэгъэныр, профильнэ классхэр зэхэщэгъэнхэр ыкIи нэмыкIхэр.

ЗэIукIэгъум икIэуххэр зэфи­хьысыжьхэзэ КъумпIыл Мурат анаIэ зытыраригъэдзагъэр бзэм­кIэ специалистыкIэхэр Советым хэгъэхьэгъэнхэ зэрэфаер ары. Ащ нэмыкIэу федеральнэ ыкIи республикэ Iахьхэр къыдалъы­тэхэзэ еджапIэхэм адыгабзэр зэращарагъашIэрэм нахь зыкъе­гъэIэтыгъэным мэхьэнэ гъэнэфагъэ зэриIэр къыхигъэщыгъ.

Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу

Сурэтхэр: А. Гусев.