Адыгэ Республикэм изаслуженнэ сурэтышIэу Къуанэ Аслъан ыныбжь илъэс 80 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъоныр Мые­къуапэ исурэт къэгъэлъэгъуапIэ чъэпыогъум и 17-м къыщызэIуахыгъ.

АР-м культурэмкIэ иминистрэ игуадзэу О. В. Равшинам къэгъэлъэгъоныр къызэIуихыгъ ыкIи Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ къыфигъэшъошэгъэ Рэзэныгъэ тхылъыр сурэтышIым ритыжьызэ, АР-м изаслуженнэ сурэтышIэу Къуанэ Аслъан иIэшIагъэхэм адыгэ тарихъым лъэпсэ ин зэрэщаубытыгъэр хигъэунэфыкIыгъ.

Зэхахьэр лъигъэкIотагъ АР-м культурэмкIэ и Министер­ствэ иотдел ипащэу Шэуджэн Бэлэ. «Къуанэ Аслъан сурэтышI Iэпэ­Iасэу Урысыем щызэлъашIэ­рэмэ ащыщ. Ащ иIэшIагъэхэр зыми хэкIуакIэхэрэп, исурэт пэпчъ дэхагъэ горэ хэогъуатэ, псэ пы­тым фэдэу ахэр тапа­шъхьэ къырегъэуцох. ЫпэкIэ мэфэкIыбэ хигъэунэфыкIынэу тыфэ­лъаIо», — къыIуагъ Бэлэ.

Адыгеим искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу Лэу­пэкIэ Нурбый зимэфэкIым гущыIэ фабэхэр пигъохыхэзэ хи­гъэунэфыкIыгъ: «Кавказым ичIыопс дэхэ зэкIужь игупсэфы­ныгъэ-тынчыгъэ ыкIи нэмыкI зэхашIэхэр Аслъан исурэтхэм къагъэущых, ижъырэ дунай гъэшIэгъоныр зыфэдагъэм ыкIи а лъэхъан чыжьэм щыпсэугъэ адыгэхэм апэкIэкIыгъэу, ащэчыгъэм гукIэ унагъэсы, ижъырэ адыгэ лъэпкъым къыкIугъэ гъо­гум уращэ».

Къэгъэлъэгъоным къыщы­гу­щыIагъ Адыгэ Республикэм изаслуженнэ сурэтышIэу, сурэт къэгъэлъэгъуапIэм ипащэу Бырсыр Абдулахь. «Ас­лъан исурэт­хэр къабзэу къыгъэ­лъэгъонхэ, искусствэм куоу хэ­Iэбэн, фольклорыр ыгъэбаин зэрилъэкIырэр нафэ. Ащ исурэт­хэм адыгэ лъэпкъым ищыIэныгъэ гъогу къащырегъэлъэгъукIы, гъэшIэ хъу­гъэ-шIагъэхэм адыгэ­хэр зэ­ряхъулIагъэхэр — псэ­емыблэжьхэу зэрыщытыгъэхэр нэрылъэгъу къытфешIы. Лъапсэр зы­гъэпытэрэ цIыфым лIэужхэр зэ­репхых, цIыфхэр зэфещэх», — къыIуагъ А. Бырсырым.

СурэтышIым иныбджэгъу хьа­лэлэу, Урысыем изаслуженнэ сурэтышIэу Къат Теуцожь гущыIэгъу тызыфэхъум къытфиIотагъ: «ИныбжьыкIэгъум къы­щыублагъэу лэжьакIу, цIыфышIу, бэрэчэт. «БэмыIо башIэ» зыфаIохэрэм Аслъан ащыщ. ИкIэ­сэ сэнэхьатэу ыгуи ыпси зыфакIорэм егугъоу Iоф дишIэзэ, игъогу къырыкIуагъ, сыфэгушIо имэфэкIкIэ, непэ къэхъугъэу сэ­лъытэ».

КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъ­хэм яискусствэкIэ Къэ­ралыгъо музеим и Темыр-­Кав­каз къутамэ ипащэу Шъэуап­цIэкъо Аминэт сурэтышIым гущыIэ фа­­бэхэр къы­фиIуагъ: «Лъэп­къым, хэгъэгоу зыщыпсэурэм афэ­шъыпкъэу, гуетыныгъэу хэлъыр неущрэ мафэм фигъэIорышIэзэ Къуанэ Аслъан Iоф ешIэ. ЦIыф цIэры­Iохэр, адыгэ лъэпкъым ищыIакIэ, тичIыопс идэхагъэ искусствэмрэ шIэныгъэмрэ иIэшIагъэхэм ащызэIуигъэкIагъэх. Сурэтхэм художественнэ амалэу ащигъэфедэхэрэм осэшхо фэтэшIы, Аслъан имэфэкIкIэ тыфэгушIо».

Зэхахьэм икIэухым къэзэрэугъоигъэхэм зафигъазэзэ Аслъан къыIуагъ:

— Уасэ къысфашIэу, сагъэ­лъапIэу илъэс 80 сызэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэ­гъоныр зэрэсфызэхащагъэмкIэ лъэшэу сафэраз. 1968-рэ илъэ­сым щегъэжьагъэу сурэт сэшIы. Ахэр афэгъэхьыгъэх ­адыгэ лъэп­къым ишэн-хабзэхэм, ти­чIыопс дахэ, Кавказ заом ихьа­заб, лэжьэкIо жъугъэхэм ящы­IакIэ, ахэтых ахэм цIыф цIэры­Iохэм япортретхэр, нэмыкIхэри. СищыIэныгъэ гъогу сыфэраз, сисурэтхэр сисабыйхэм фэдэу шIу сэлъэгъух. Сынэ ылъэгъурэр сIэ есэгъэшIы. ЦIыфэу сиIэшIагъэхэр зылъытэхэрэм сагъэгу­шхо, тамэ къызгуагъакIэ.

ИщыIэныгъэ гъогу

Адыгеим инароднэ ыкIи изаслуженнэ сурэтышIэу Къуанэ Аслъан къуаджэу Джамбэчые 1943-рэ илъэсым къыщыхъугъ, мыщ еджапIэр къыщиухи, икIэсэ сурэтшIыным зыфигъэсагъ. Джыри кIэлэцIыкIузэ бгъэфедэн плъэкIыщт искусствэм зэ­рэфэщагъэр къыхэщыщтыгъ. 1968-рэ илъэсым Краснодар ­дэт художественнэ училищыр къыухыгъ. Ащ пыдзагъэу къалэу Мыекъуапэ IофшIэныр щыри­гъэ­жьагъ. 1978-рэ илъэсым Уры­сыем исурэтышIхэм я Союз аштагъ. СурэтышIыр къэгъэ­лъэ­гъон зэфэшъхьафхэм ахэлэ­жьагъ ыкIи иIофшIагъэхэм осэ ин ренэу къафашIыщтыгъ. Ныб­жьыкIэзэ иIофшIакIэ, исэнаущы­гъэ къыхагъэщэу аублагъ. ЛIэ­шIэгъуныкъом къыкIоцI Аслъан итворчествэкIэ искусствэм хэ­хъоныгъэ фишIыгъ.

Аслъан исурэтышIхэр лъэгъуп­хъэх, портретым ишIын лъэшэу фэIаз, IофшIэгъэ ин пэпчъ адыгэ лъэпкъым ищыIэкIэ-псэу­кIэ къыщыреIотыкIы.

СурэтышIым иIофшIагъэхэм яфэшъошэ уасэ афэпшIыным фэшI щыIэныгъэм еплъыкIэу фы­риIэм унаIэ тебдзэн фае.

Исурэтхэр гурыIогъошIухэп, умыгуIэу уяплъын, авторыр зы­лъыхъурэр къэбгъотын фае. Творческэ IофшIэгъэшхо къыпкъырыкIыгъ сурэтышIым.

Лъэпкъым ицIыф хэшыкIы­гъэу Аслъан исурэтхэр гъэшIэгъонэу гъэпсыгъэх, ятеплъэкIи, ашъо­хэмкIи къызэкIухэу, дэхагъэм уфащэу исурэтхэр шIыгъэх.

Iофтхьабзэм Адыгэ Респуб­ликэм ишIэныгъэлэжьхэм ащыщхэр, лъэпкъ интеллигенцием инахьыжъ гъэшIуагъэхэр, АР-м культурэмкIэ и Министерствэ илIыкIохэр, еджэпIэ зэфэшъхьафхэм ачIэсхэр, журналистхэр ыкIи искусствэр зикIасэхэр хэлэжьагъэх. МэфэкI зэхахьэр зэгъэфагъэу, узIэпищэу, уигъэ­даIоу гъэпсыгъагъэ.

Къуанэ Аслъан исурэтхэм шэкIогъум и 2-м нэс Адыгэ Республикэм исурэт къэгъэлъэ­гъуапIэ шъущяплъын шъулъэ­кIыщт.

Лъэпшъыкъо Фатим. Сурэтхэр: А. Лаутеншлегер.