ТищыIэныгъэ анахь къэзыгъэшъуашIоу, къэзыгъэлъапIэхэрэм ащыщых адыгэ орэдыр ыкIи тикъашъохэр. Орэдым, пщынэ мэкъэ чэфым цIыфыгум зырагъэIэты, кIочIакIэ къыхалъхьэ.

Орэдыр икIасэу, пщынэм къизыгъэпшIыкIутIукIыщтыгъэ Темзэкъо Алый щыIагъэмэ, ыныбжь илъэс 95-рэ хъущтыгъэ. IэпэIасэм ыцIэ зэфэдэкIэ Адыгэ хэкум щызэлъашIэщтыгъ.

Темзэкъо Алый къуаджэу Хьатыгъужъыкъуае щыпсэущтыгъэ мэкъумэщышIэ унэгъо Iужъу 1928-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Алый шынахьыжъи 6 иIагъ, ахэм ащыщэу 3-р Хэгъэгу зэошхом щыфэхыгъэх. Ежьыр анахьы­кIагъ ыкIи ыныбжьыкIэ заом кIоным кIэхьэгъагъэп.

Темзэкъо Алый ятэу ГуIэтыжь къуаджэм анахь шъхьэкIафэ зыщыфашIыщтыгъэхэм ащы­щыгъ, лIыхъужъыгъ, урыс-япон заом хэлэжьагъ. Алый музыкэм ыгукIэ фэщагъэу зэрэщытыгъэм лъапсэ фэхъугъэри ятэ къамы­лым дэгъоу къызэрэригъаIо­щтыгъэр ары. Ижъырэ лъэпкъ Iэмэ-псымэр ыIэ къызырегъэхьэ ужым ГуIэтыжь аккордеонымкIэ зигъэзагъ, зэригъэшIагъ, ащ ыуж адыгэ пщынэм къыригъаIо хъу­гъагъэ.

Темзэкъо Алый фэгъэхьы­гъэу къэпIон хъумэ, ащ инасып анахь къыхьыгъэр икIэсэ пластинкэхэу Хьагъэудж Мыхьамэт иорэдхэр зытетхэм ядэIун амал зэригъотыгъэр ары. Ахэр Алый къыригъэIожьхэзэ, якъегъэIуакIэ цIыкIу-цIыкIоу ыгу риубытэ­щтыгъ, IэпэIэсагъэм ишъэфхэр ыгъэунэфыщтыгъэх. Алый икIэлэгъум щегъэжьагъэу пщынэм гъусэныгъэ дыриIагъ, джэгухэми пасэу ахэлажьэ хъугъагъ; аузэ, къоджэдэсхэм ашIагъ, шIу заригъэлъэгъугъ. Уахътэ тешIи, Темзэкъо Алый ипщынэ макъэ нэмыкI къуаджэхэми алъыIэ­сыгъ.

1950-рэ илъэсым щегъэжьагъэу Алый орэдымрэ къашъо­хэмрэкIэ Адыгэ хэку ансамблэм ипщынэуагъ.

1957-рэ илъэсым, Адыгеир ежь ишIоигъоныгъэкIэ Урысыем зыгохьагъэр илъэс 400 зэрэ­хъурэм фэгъэхьыгъэу культурэ мэфэкIышхоу Москва щыкIуагъэм Алый пщынэо ныбжьыкIэ къежьэгъакIэу, ау цIыфхэм ашIэ хъугъэу хэлэжьагъ. Сценэм къызытехьэкIэ, музыкэм идунэе гъэшIэгъон псынкIэу щыщ хъущтыгъэ, фытегъэпсыхьагъэу, пщынэ ныбэр егугъоу зэIищыщтыгъ, орэдыIом ыкIи хорым адыригъаштэу кIыригъэщыщтыгъ.

Алый илъэсыбэрэ пщынаоу ансамблэм иIагъ, ау янэ-ятэхэм аныбжь хэкIотагъэу, алъэкIыжьы­рэ щымыIэ зэхъум, икъуаджэ ыгъэзэжьыгъ. Хьатыгъужъыкъое клубым (ыужыкIэ культурэм и Унэ) пщынаоу, художественнэ Iэшъхьэтетэу ыкIи киномеханикэу Iоф щишIагъ.

Темзэкъо Алый орэдышъо хэхынымкIи зиушэтыгъ, мэкъэмэ заулэ гур яIоу хихыгъ ыкIи ахэр тилъэпкъ культурэ хэзыгъэ­хъуагъэх, зыгъэкIэрэкIагъэх.

Адыгэ культурэм илэжьын-хэгъэхъон пщынаоу Алый илъэсыбэ тыригъэкIодагъ. Ипщынэ мэкъэ жъынчыкIэ Адыгеим исыгъэ пщынэо IэпэIасэхэм ясатырэ къыхэуцогъагъ. Пщынэ Iапэхэм анэмысырэм фэдэу къыригъэпшIыкIутIукIыщтыгъ. Шэуджэн районым культурэмкIэ иIофышIэкIошхуагъ, музыкэм феджагъэу щытыгъэп, ау орэдыр зэхишIапэу, ыгу къикIэу пщынэр ыгъэбзэрэбзагъ, лъэпкъым къыхэкIыгъэ IэпэIэсагъ. КъыгъэшIагъэр илъэс 76-рэ, 2004-рэ илъэсым дунаим ехы­жьыгъ. Ау ипщынэ мэкъэ жъынч зэхэзыхыгъэу, зышIэщтыгъэхэм ныбжьырэу агумэ къарынагъ, Темзэкъо Алый щэIэфэ лъэпкъ искусствэм хьалэлэу, зафэу щылэжьагъ.

Мамырыкъо Нуриет.