Бжыхьэр, зэпахырэ узхэр

Тибжыхьэ угу ебгъэнэу щытэп, Iоныгъори фабэу икIыгъ, чъэпыогъури мэфэ фабэхэмкIэ тыублагъэ, ау бжыхьэм ишэнхэри къыгъэлъагъоу мэхъу. Арэу щытми, бжыхьэм зэпахырэ узхэм нахь тагъэгумэкIы хабзэ, ахэр нахь «чан» мэхъух.

Коронавирусри зыми кIуагъэп, ари тищыIэныгъэ къыхэнагъ. «Урысые гъэзетым» къызэритхырэмкIэ, Iоныгъом иаужырэ тхьамафэ Москва нэбгырэ 560-мэ коронавирусыр къыщяузыгъэу агъэунэфыгъ, Санкт-Петербург – нэбгыри 100. Коронавирусым джыри «зыкъигъэлъэгъощта»? Сыд фэдэ вакцина цIыфхэм зыхалъхьэхэмэ хъущтыр? Мы упчIэхэм ыкIи нэмыкI­хэм джэуап къаритыжьынэу «Урысые гъэзетым» зыфигъэ­загъ Роспотребнадзорым эпидемиологиемкIэ ишIэныгъэ-ушэтыпIэ институт ипащэ игуадзэу, шIэныгъэхэмкIэ Урысые академием иакадемикэу Александр Гореловым. Тигъэзетеджэхэми а джэуапхэр ашIогъэ­шIэгъоныным тыщыгугъэу ахэм шъуащытэгъэгъуазэ.

? Сыда бжыхьэр къызэрихьэу вирусхэм нахь тызыкIагъэгумэкIырэр?

— Бжыхьэр иммуннэ системэм зэхъокIыныгъэ зыщыфэхъурэ лъэхъан. Пкъышъолыр гъэмафэм «къы­хэкIышъ», кIымафэм зыфегъэхьазыры. Фабэр нахь макIэ зэрэхъурэм, температурэр зэрехырэм дакIоу пэтхъу-Iутхъуми, зэпахырэ узхэми зыкъаIэты. ЕтIани, бжыхьэм иапэрэ мазэ цIыфхэр зыгъэпсэфыпIэхэм къарэкIыжьых, кIэлэцIыкIухэр еджапIэхэм ачIэхьажьых, цIыфхэр нахь жъугъэу зэхахьэх, ары къэс явирусхэмкIэ «зэдэгуащэх».

? Коронавирусым иштаммыкIэу «пирола» зыфаIорэм бэрэ игугъу ашIы. А лъэны­къомкIэ кIэ горэм джыри тежэнэу щыта?

— «ОРВИ» зыфатIорэ зэпахырэ узхэр къызыхэкIырэ вирусхэр ренэу зэхъокIых. Зэпахырэ узхэм ялъэ­хъан пэпчъ вирусыкIэ къежьэн ылъэкIыщт. Аужырэ илъэс 20-м вирус щынагъохэр — SAPS-р, MERS-р, бокавируснэ, метапневмовируснэ инфекциехэр агъэу­нэфыгъэх. Илъэс къэс инфекцие горэ кIэу къежьэ. Мы лъэхъаным а вирус щынагъохэм ащыщ дунаим къыщекIокIэу, цIыфхэм къяутэкIыгъэу агъэунэфыгъэп, ау вирусэу къекIокIыхэрэми гумэкIыгъуабэ къызыдахьы, коронавирусым, гриппым изэмылIэужыгъуабэхэм язакъоми. А штаммыкIэу «пирола» зыфаIорэр Урысыем къыщыхагъэщыгъэп.

? ЗэрэхъурэмкIэ, коронавирусым джыри тиубытыным тыщыщынэныр ищыкIагъэп. Ау ащи нэмыкIэу зызэблихъумэ?

— ШIэныгъэлэжьхэм янахьыбэм зэралъытэрэмкIэ, коронавирусыр гриппым фэдэу уахътэм къыдэкIорэ зэпахырэ узэу къэнэщт штаммыкIэхэр иIэхэу, зыми ар кIощтэп. SAPS-COV-2-кIэ заджэхэрэр зэрэзэхъо­кIырэм фэгъэхьыгъэу къэIогъэн фаер 2020-рэ илъэсым апэрэу а вирусым тызэрэрихьылIэгъагъэр, ащ тыпэуцужьыным тииммунитет зэрэфэмыхьазырыгъэр ары. Илъэсищым къыкIоцI бэмэ мызэу, мытIоу ар къяутэ­кIыгъ, прививкэхэр ашIыгъ, иммунитетыр ащ фэхьазыр хъугъэ. Арышъ, ащ чIыпIэ къин тыримыгъэуцощтэу къысшIошIы. Лъэшэу тыщэгугъы «дельта» вирусым фэдэ тыримыхьылIэным, аужырэ илъэсхэм афэдэу «омикроным» иштаммхэм таблэмыкIынэу. «Омикроныр» бэмэ къяузы, ау шIэхэу апэкIэкIы.

? Гриппым сыдэущтэу зыкъыгъэлъэгъон ылъэкIыщт? Сыд пае вакцинитIу — «трех — ыкIи четырехвалентнэхэр» зыфаIохэрэр щыIэха, тара зыхябгъалъхьэмэ нахьышIур?

— Теубытагъэ хэлъэу къэтэIо гриппыр бгъэIорышIэн плъэкIырэ инфекциеу зэрэщытыр. Ар дэгъоу зэрагъэ­шIагъ, чъыIэ хъумэ, вирусыр нахь «чанэу» мэзекIо, тэшIэ бжыхьэ-кIымэфэ лъэхъаным къызэрэтфэкIощтыр, ащ зыфэтэгъэхьазыры. Штаммэу нахь шъхьэIэщтхэр зыфэдэхэри дгъэунэфыгъэх. Псауныгъэр къэухъумэгъэ­нымкIэ Дунэе организацием (ВОЗ-м) ащ гъунэ лъефы, вакцинэхэри а штаммхэм ялъытыгъэу агъэхьазырых.

ЩыIэх трехвалентнэ вакцинэхэр (гриппэу А-м ивирус иштаммитIу ыкIи гриппэу В-м изы штамм зыхэлъхэр). Ау тIэкIу-тIэкIузэ къэралыгъохэр зэкIэ техьэх четырехвалентнэ вакцинэм (ыпэрэм джыри хагъахъо гриппэу В-м иятIонэрэ штамми). 2025-рэ илъэсым ехъулIэу а вакцинэм тэ тикъэралыгъуи техьанэу ары, етIани ахэр тэ къыдэтэгъэкIыхэшъ. Джыдэдэм кIэлэцIыкIухэм япроцент 70-м четырехвалентнэ вакцинэр ахалъхьэ. Мы илъэсым ибжыхьэ-кIымэфэ лъэхъан нахь тызажэрэр гриппэу А-м ивирус ары. Ащ къыхэкIэу зигугъу къэтшIыгъэ вакцинитIумэ (трех— ыкIи четырехвалентнэ вакцинэхэм) яз зыхябгъалъхьэмэ хъущт.

? Ныбжь хэкIотагъэ зиIэхэм пневмококкым пэуцужьырэ прививкэр ашIын фаеу врачхэм бэрэ къаIо. Сыда ащ лъапсэу иIэр?

— Гриппым нахь уз хьылъэ къыкIэлъыкIон ылъэ­кIыщт — тхьабыл плъыр-стырыр (пневмониер). Ар нахь щынагъу ныбжь хэкIотагъэ зиIэхэмкIэ. Ащ къы­хэкIэу цIыфым идунай ыхъожьэу мэхъу. Пневмококкым пэуцужьырэ вакцинэр зэ нэмыIэми зыхалъхьагъэр ащ фэдэ кIэухым щыуухъумэн плъэкIынымкIэ гугъапIэ щыI. Джащ пае джыри къэIогъэн фае: зыныбжь илъэс 60-м шIокIыгъэхэм зэ нэмыIэми а вакцинэр зыхарагъэлъхьан фае. ШъунаIэ тешъодгъадзэ сшIоигъу: гриппым, пневмококкым апэуцужьырэ вакцинэхэр зы мафэм ябгъэшIыми хъущт.

ШъушIэным пае. Пневмококкыр уз щынагъоу зэрэщытым къыхэкIыкIэ 2014-рэ илъэсым къыщыублагъэу пэшIорыгъэшъ прививкэхэмкIэ Лъэпкъ календарым ар хагъэхьагъ зы илъэсым нэс зыныбжь кIэлэцIыкIу­хэм шIокI имыIэу ар ахэлъхьэгъэным фэшI. Джащ фэдэу эпидемическэ Iофхэм язытет елъыты­гъэу ар ахалъхьэ илъэситIум къыщегъэжьагъэу илъэситфым нэс зыныбжьыхэм ыкIи зыныбжь икъугъэхэм.

Мы прививкэр Урысые Федерацием шIокI имыIэу кIэлэцIыкIухэм щафэшIыгъэн фаеу зыкIырахъухьэгъа­гъэр пневмококковэ инфекциер бэмэ къяузэу, тхьабыл плъыр-стырыр (пневмониер), менингитыр (шъхьэкуцIымрэ тхыкуцIымрэ акIышъохэр етэнхэр), тхьакIумэетагъэр ащ къыхэкIыхэу, сабыибэхэм ядунай ахъожьэу зэрэхъу­гъагъэр ары. А илъэсэу Лъэпкъ календарым пневмококкым пэшIуекIорэ вакцинэр цIыфхэм афэшIыгъэн фаеу зыхагъэхьагъэм (1914-рэ илъэсым) тхьабыл плъыр-стырыр (пневмониер) зиIэ хъугъэ нэбгыри 100-м щыщэу нэбгыри 3 — 5-м ядунай ахъо­жьыщтыгъ. Анахь хьылъэу сымаджэщтыгъэхэр илъэситIу зыныбжьыхэмрэ нэжъ-Iужъхэмрэ. А вакцинэр, специалистхэм къызэрэхагъэщырэмкIэ, зыхарагъэлъхьан фае бронхиальнэ астмэ, шъоущыгъу уз, гу-лъынтфэ уз зиIэхэм.

Псауныгъэ Тхьэм къышъует. Зыгъэхьазырыгъэр ЖАКIЭМЫКЪО Аминэт.