Непэрэ мафэр абхъаз унагъо пэпчъ имэфэкI анахь шъхьаI – 1993-рэ илъэсым Iоныгъом и 30-м Абхъазым щыкIогъэ Хэгъэгу заом текIоныгъэр къыщыдахыгъ.

Тарихъ тхыгъэхэм къызэратырэмкIэ, 1992 – 1993-рэ илъэсхэм кIогъэ заом мы республикэм щыщ нэбгырэ мин 12 шъхьафитныгъэм щыфэбэнагъ, хэкIодагъэр мини 3,5-рэ, шъобжхэр нэбгырэ мини 5-мэ щыхахыгъэх, нэбгырэ 200-м ехъур зыдэщыIэр агъэунэфыгъэп.

1993-рэ илъэсым иIоныгъо мазэ къалэу Сыхъум фэбанэхэ зэхъур ары заом икIэухыщтыр къызынэфагъэр. Зэпэуцужьыр мэфэ 11-рэ кIуагъэ, ежь къэлэ кIоцIми мэфэ заулэрэ пхъашэу щызэпэуцужьыгъэх. Къалэм ишъхьа­фитныгъэкIэ бэнэныгъэр правительствэм и Унэ къыпэIулъ гупчэм щаухыгъ, джы ащ Шъхьафитныгъэм и Гупч зэреджэхэрэр. Сыхъум щыкIогъэ заом чIэнэгъабэ щызышIыгъэ пыим къалэм щиубытыгъэгъэ къокIыпIэ лъэныкъохэр ыIыгъыжьышъу­гъэхэп.

Сыхъум шъхьафит зашIыжьыгъэ мафэм, Iоныгъом и 28-м, ыуж лъэмыджэу псыхъоу Кодор телъым, Гульрипшскэ ыкIи Очамчирскэ районхэм ягъунап­къэхэм адэжь КъокIыпIэ ыкIи КъохьэпIэ зэуапIэхэр щызэхэхьажьыгъэх, Iоныгъом и 30-м, 1993-рэ илъэсым зэрэкъэралыгъоу шъхьафит хъужьыгъэ.

Мы мафэм Сыхъум ипсыIушъо урам зэхэтхэу къырэкIох, лъэпкъ мэфэкIышхо щашIы, джащ фэдэу зэрэреспубликэу щагъэмэфэкIы.

Абхъазхэм зэкIэми апэ акъоуцуагъэхэр Темыр Кавказым игуфакIохэр ары. 1992-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ Мыекъуапэ абхъазхэм IэпыIэгъу языгъэ­гъоты зышIоигъохэм язэхахьэ щыкIуагъ. ГуфакIохэм яотряд апэдэдэ зэхэ­зы­щагъэхэм ыкIи къушъхьэхэмкIэ зэпыры­кIыхи Абхъазым кIуагъэхэм ащы­щыгъ Хъодэ Адам. ШышъхьэIу мазэм и 26-м илъэс 35-рэ ыныбжьэу ар Учхоз къыщау­кIыгъ, Абхъазым щагъэтIылъыгъагъ, ау илъэс заулэ зытешIэ нэуж ичылэ гупсэу Хьалъэкъуае къащэжьыгъ. Мы къуаджэм иурам шъхьаIэрэ гурыт еджа­пIэмрэ Хъодэ Адам ыцIэ ахьы. ИщыIэ­ныгъэ зызэпыугъэ уж ащ Абхъаз Респуб­ликэм и ЛIыхъужъыцIэ къыфагъэшъошагъ. Сыхъум иурамхэм ащыщи Хъуадэм ыцIэ ехьы.

Ар зыщыфэхыгъэ мэфэ дэдэм Сыхъум ивокзал щыкIогъэ зэпэуцужьым Шэуджэн Муратрэ Мыкъо Аслъанрэ щыхэкIодагъэх. Ахэми щымыIэжьхэу Леон иорден къафа­гъэшъошагъ.

Заор мэкIофэ Ады­­геим икIыгъэ нэбгырэ 11 ащ хэкIо­дагъ.

ТхьамэфитIукIэ узэ­кIэIэбэжьмэ Аб­хъаз Республикэм Iоф­шIэгъу дэкIыгъо щытиIагъ ыкIи ащ щыпсэухэрэм непэ­рэ мафэр зэрагъэ­лъапIэрэм, шъхьа­фитныгъэр къафыдэ­зы­­хыгъэхэм зэрафэ­разэхэм ишыхьат тыхъугъ – Сыхъум иура­мыбэм ахэм ясурэтхэр атетых, зыпсэ афэзыты­гъэхэм яшIэжь агу илъ зэпыт. Адыгеим икIэлэ пIугъэхэри ахэм ясатырэ хэ­тых.

Шъхьафитныгъэм ибэнакIохэу зыпсэ зытыгъэхэм яшIэжь саугъэт тыщыIагъ, ащ къэгъагъэхэр кIэрытлъхьагъэх.

Тигъэзет къызэрэщыттхыгъагъэу, абхъаз-адыгэ литературнэ фестивалэу «Рифмы на Рице» зыфиIорэм тыхэ­лэжьэныр арыгъэ тидэкIыгъо ушъхьагъоу фэхъугъагъэр. Мы фестивалым ипащэр генерал-лейтенантэу, Абхъаз Республикэм зыкъэухъумэжьынымкIэ иминистрагъэу Сосналые СултIан ишъхьэгъусэу Люб.

СултIан Советскэ Союзым изаслуженнэ дзэ летчикыгъ, заом ыпэкIэ авиационнэ полкыр ыгъэIорышIэщтыгъ. Заор къызежьэм отставкэм щыIагъ, ау ежь ишIоигъоныгъэкIэ Абхъазым ишъхьа­фитныгъэ фэбэнэнэу мы республикэм къэкIуагъ, пыим пэуцужьыщтхэм япащэ хъугъэ.

– ТIэкIу-тIэкIузэ дзэ подразделениехэр зэхащагъэх ыкIи зыкъэухъумэжьынымкIэ Министерствэр агъэпсыгъ заор кIо пэтзэ. Апэ заор, нэужым дзэм иуцун гъэпсыгъэ хъугъэ, –  къытфиIотагъ Сосналые Любэ. – Заор заухым, Абхъазым сэри сыкъэ­кIуагъ, сишъхьэгъусэ мыщ сыдыщыIагъ. 1996-рэ илъэсым Къэбэртэе-Бэлъкъарым дгъэзэжьыгъэ. Илъэси 9 фэдиз тешIагъэу Абхъазым тыкъэкIожьын фае хъугъэ –  IэпыIэгъу афэхъунэу СултIан къеджагъэх.

2005-рэ илъэсым имэзэе мазэ и 25-м къыщыублагъэу 2007-рэ илъэсым нэс Сосналые СултIан Абхъазым зыкъэу­хъумэжьынымкIэ иминистрэу ыкIи ивице-премьерэу Iоф ышIагъ. Зэсымэджэ нэуж 2008-рэ илъэсым идунай ыхъожьыгъ. Абхъазым ишъхьафитныгъэ зыпсэ фэзытыгъэхэм яшIэжь саугъэт зэхэтэу Щытхъум ипарк дэтым Сосналые СултIани исаугъэт тет. Пенсием зэкIо уж Сосналые Любэ Абхъазым къинагъэу псыгъэхъунэу Рицэ Iоф щешIэ.

– Абхъазыбзэр адыгабзэм зэрэфэдэм уасэ фэпшIынэу щыт. Зэо ужым Абхъа­зым сыкъызэкIом, сизакъоу охътэ заулэ­рэ сыдэсын фае хъугъагъэ. Телевизорыр зыхэзгъанэкIэ, абхъазыбзэкIэ къэтынхэр кIохэ зыхъукIэ, зыгорэ тэрэзэу зэхэсы­мыхэу, нахь лъэш сшIымэ, нахь зэхэс­хымэ къызгурыIощтэу къысщыхъоу макъэм хэзгъахъощтыгъ. Ахэм ямэкъа­мэхэр адыгабзэм зэрэфэдэхэр! ЦIыфхэр зэзыпхыхэрэр гущыIэхэр, гум къикIырэ мэкъамэхэр ары. Убзэ пшIэныр – Iофышху, тызэрэзэIукIэрэр, непэрэ мафэхэми тызэрэзэкъотыр зымыуасэ щыIэп. Хъазынэба илъэси 100 хъугъэу «Адыгэ макъэр» лъэпкъыбзэкIэ къызэ­рэдэ­кIырэр! ПкIэнчъэу аIуагъэп ныIа – бзэр кIодымэ, лъэпкъыри кIодыжьыщт. Арышъ, тиреспубликэхэр зэрэзэкъотхэм мэхьанэшхо иI. Тызэгъусэмэ, тыбзэ тырыгущыIэмэ, джыри нахь тызэпэб­лэгъэщт. Арыба зыфэягъэхэр Абхъазым ишъхьафитныгъэ фэбэнагъэхэри. ЗэкIэ гуфитхэм хъопсапIэу яIагъэр Абхъазыр шъхьафитэу, шIэныгъэлэжьхэри, усакIо­хэри, тхакIохэри, сурэтышIхэри щыла­жьэхэу, щыусэхэу щытыныр, Темыр Кав­казым зэкIэ адыгэу, абхъазэу щыпсэухэрэр щызэIукIэшъунхэр ары. – еIо Сосналые Любэ.

Ткъош республикэм зыкIэхъопсыщ­тыгъэр къыдэхъугъ. Непэ ащ хэхъоны­гъэхэр ешIых, ыпэкIэ лъэкIуатэ. Тызэры­лэ­жьэрэ лъэныкъохэм ялъытыгъэу тэри ащ щыпсэухэрэм Iоф адэтэшIэ, тизэпхыныгъэхэр тэгъэпытэх.

МЭЩЛIЭКЪО Саид.

Сурэтхэр: «Адыгэ макъэм» ихъар­зынэщ.