Зэкъошныгъэр пытэщт
Непэрэ мафэр абхъаз унагъо пэпчъ имэфэкI анахь шъхьаI – 1993-рэ илъэсым Iоныгъом и 30-м Абхъазым щыкIогъэ Хэгъэгу заом текIоныгъэр къыщыдахыгъ.
Тарихъ тхыгъэхэм къызэратырэмкIэ, 1992 – 1993-рэ илъэсхэм кIогъэ заом мы республикэм щыщ нэбгырэ мин 12 шъхьафитныгъэм щыфэбэнагъ, хэкIодагъэр мини 3,5-рэ, шъобжхэр нэбгырэ мини 5-мэ щыхахыгъэх, нэбгырэ 200-м ехъур зыдэщыIэр агъэунэфыгъэп.
1993-рэ илъэсым иIоныгъо мазэ къалэу Сыхъум фэбанэхэ зэхъур ары заом икIэухыщтыр къызынэфагъэр. Зэпэуцужьыр мэфэ 11-рэ кIуагъэ, ежь къэлэ кIоцIми мэфэ заулэрэ пхъашэу щызэпэуцужьыгъэх. Къалэм ишъхьафитныгъэкIэ бэнэныгъэр правительствэм и Унэ къыпэIулъ гупчэм щаухыгъ, джы ащ Шъхьафитныгъэм и Гупч зэреджэхэрэр. Сыхъум щыкIогъэ заом чIэнэгъабэ щызышIыгъэ пыим къалэм щиубытыгъэгъэ къокIыпIэ лъэныкъохэр ыIыгъыжьышъугъэхэп.
Сыхъум шъхьафит зашIыжьыгъэ мафэм, Iоныгъом и 28-м, ыуж лъэмыджэу псыхъоу Кодор телъым, Гульрипшскэ ыкIи Очамчирскэ районхэм ягъунапкъэхэм адэжь КъокIыпIэ ыкIи КъохьэпIэ зэуапIэхэр щызэхэхьажьыгъэх, Iоныгъом и 30-м, 1993-рэ илъэсым зэрэкъэралыгъоу шъхьафит хъужьыгъэ.
Мы мафэм Сыхъум ипсыIушъо урам зэхэтхэу къырэкIох, лъэпкъ мэфэкIышхо щашIы, джащ фэдэу зэрэреспубликэу щагъэмэфэкIы.
Абхъазхэм зэкIэми апэ акъоуцуагъэхэр Темыр Кавказым игуфакIохэр ары. 1992-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ Мыекъуапэ абхъазхэм IэпыIэгъу языгъэгъоты зышIоигъохэм язэхахьэ щыкIуагъ. ГуфакIохэм яотряд апэдэдэ зэхэзыщагъэхэм ыкIи къушъхьэхэмкIэ зэпырыкIыхи Абхъазым кIуагъэхэм ащыщыгъ Хъодэ Адам. ШышъхьэIу мазэм и 26-м илъэс 35-рэ ыныбжьэу ар Учхоз къыщаукIыгъ, Абхъазым щагъэтIылъыгъагъ, ау илъэс заулэ зытешIэ нэуж ичылэ гупсэу Хьалъэкъуае къащэжьыгъ. Мы къуаджэм иурам шъхьаIэрэ гурыт еджапIэмрэ Хъодэ Адам ыцIэ ахьы. ИщыIэныгъэ зызэпыугъэ уж ащ Абхъаз Республикэм и ЛIыхъужъыцIэ къыфагъэшъошагъ. Сыхъум иурамхэм ащыщи Хъуадэм ыцIэ ехьы.
Ар зыщыфэхыгъэ мэфэ дэдэм Сыхъум ивокзал щыкIогъэ зэпэуцужьым Шэуджэн Муратрэ Мыкъо Аслъанрэ щыхэкIодагъэх. Ахэми щымыIэжьхэу Леон иорден къафагъэшъошагъ.
Заор мэкIофэ Адыгеим икIыгъэ нэбгырэ 11 ащ хэкIодагъ.
ТхьамэфитIукIэ узэкIэIэбэжьмэ Абхъаз Республикэм IофшIэгъу дэкIыгъо щытиIагъ ыкIи ащ щыпсэухэрэм непэрэ мафэр зэрагъэлъапIэрэм, шъхьафитныгъэр къафыдэзыхыгъэхэм зэрафэразэхэм ишыхьат тыхъугъ – Сыхъум иурамыбэм ахэм ясурэтхэр атетых, зыпсэ афэзытыгъэхэм яшIэжь агу илъ зэпыт. Адыгеим икIэлэ пIугъэхэри ахэм ясатырэ хэтых.
Шъхьафитныгъэм ибэнакIохэу зыпсэ зытыгъэхэм яшIэжь саугъэт тыщыIагъ, ащ къэгъагъэхэр кIэрытлъхьагъэх.
Тигъэзет къызэрэщыттхыгъагъэу, абхъаз-адыгэ литературнэ фестивалэу «Рифмы на Рице» зыфиIорэм тыхэлэжьэныр арыгъэ тидэкIыгъо ушъхьагъоу фэхъугъагъэр. Мы фестивалым ипащэр генерал-лейтенантэу, Абхъаз Республикэм зыкъэухъумэжьынымкIэ иминистрагъэу Сосналые СултIан ишъхьэгъусэу Люб.
СултIан Советскэ Союзым изаслуженнэ дзэ летчикыгъ, заом ыпэкIэ авиационнэ полкыр ыгъэIорышIэщтыгъ. Заор къызежьэм отставкэм щыIагъ, ау ежь ишIоигъоныгъэкIэ Абхъазым ишъхьафитныгъэ фэбэнэнэу мы республикэм къэкIуагъ, пыим пэуцужьыщтхэм япащэ хъугъэ.
– ТIэкIу-тIэкIузэ дзэ подразделениехэр зэхащагъэх ыкIи зыкъэухъумэжьынымкIэ Министерствэр агъэпсыгъ заор кIо пэтзэ. Апэ заор, нэужым дзэм иуцун гъэпсыгъэ хъугъэ, – къытфиIотагъ Сосналые Любэ. – Заор заухым, Абхъазым сэри сыкъэкIуагъ, сишъхьэгъусэ мыщ сыдыщыIагъ. 1996-рэ илъэсым Къэбэртэе-Бэлъкъарым дгъэзэжьыгъэ. Илъэси 9 фэдиз тешIагъэу Абхъазым тыкъэкIожьын фае хъугъэ – IэпыIэгъу афэхъунэу СултIан къеджагъэх.
2005-рэ илъэсым имэзэе мазэ и 25-м къыщыублагъэу 2007-рэ илъэсым нэс Сосналые СултIан Абхъазым зыкъэухъумэжьынымкIэ иминистрэу ыкIи ивице-премьерэу Iоф ышIагъ. Зэсымэджэ нэуж 2008-рэ илъэсым идунай ыхъожьыгъ. Абхъазым ишъхьафитныгъэ зыпсэ фэзытыгъэхэм яшIэжь саугъэт зэхэтэу Щытхъум ипарк дэтым Сосналые СултIани исаугъэт тет. Пенсием зэкIо уж Сосналые Любэ Абхъазым къинагъэу псыгъэхъунэу Рицэ Iоф щешIэ.
– Абхъазыбзэр адыгабзэм зэрэфэдэм уасэ фэпшIынэу щыт. Зэо ужым Абхъазым сыкъызэкIом, сизакъоу охътэ заулэрэ сыдэсын фае хъугъагъэ. Телевизорыр зыхэзгъанэкIэ, абхъазыбзэкIэ къэтынхэр кIохэ зыхъукIэ, зыгорэ тэрэзэу зэхэсымыхэу, нахь лъэш сшIымэ, нахь зэхэсхымэ къызгурыIощтэу къысщыхъоу макъэм хэзгъахъощтыгъ. Ахэм ямэкъамэхэр адыгабзэм зэрэфэдэхэр! ЦIыфхэр зэзыпхыхэрэр гущыIэхэр, гум къикIырэ мэкъамэхэр ары. Убзэ пшIэныр – Iофышху, тызэрэзэIукIэрэр, непэрэ мафэхэми тызэрэзэкъотыр зымыуасэ щыIэп. Хъазынэба илъэси 100 хъугъэу «Адыгэ макъэр» лъэпкъыбзэкIэ къызэрэдэкIырэр! ПкIэнчъэу аIуагъэп ныIа – бзэр кIодымэ, лъэпкъыри кIодыжьыщт. Арышъ, тиреспубликэхэр зэрэзэкъотхэм мэхьанэшхо иI. Тызэгъусэмэ, тыбзэ тырыгущыIэмэ, джыри нахь тызэпэблэгъэщт. Арыба зыфэягъэхэр Абхъазым ишъхьафитныгъэ фэбэнагъэхэри. ЗэкIэ гуфитхэм хъопсапIэу яIагъэр Абхъазыр шъхьафитэу, шIэныгъэлэжьхэри, усакIохэри, тхакIохэри, сурэтышIхэри щылажьэхэу, щыусэхэу щытыныр, Темыр Кавказым зэкIэ адыгэу, абхъазэу щыпсэухэрэр щызэIукIэшъунхэр ары. – еIо Сосналые Любэ.
Ткъош республикэм зыкIэхъопсыщтыгъэр къыдэхъугъ. Непэ ащ хэхъоныгъэхэр ешIых, ыпэкIэ лъэкIуатэ. Тызэрылэжьэрэ лъэныкъохэм ялъытыгъэу тэри ащ щыпсэухэрэм Iоф адэтэшIэ, тизэпхыныгъэхэр тэгъэпытэх.
МЭЩЛIЭКЪО Саид.
Сурэтхэр: «Адыгэ макъэм» ихъарзынэщ.