КIэлэеджакIохэмкIи къэралыгъомкIи федэ
Гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотырэ учреждениехэм ачIэс кIэлэеджакIохэм джырэ уахътэм диштэрэ научнэ шIэныгъэхэр ягъэгъотыгъэнхэм фытегъэпсыхьэгъэ Iофтхьабзэхэр Адыгем щылъагъэкIуатэх.
Урысые Федерацием и Правительствэрэ Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ IэпыIэгъоу къаратырэм, джащ фэдэу лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъэр» зэрэпхыращырэм яшIуагъэкIэ илъэс къэс республикэм Кванториумхэмрэ «Точки роста» зыфиIорэмрэ щызэхащэх.
Iоныгъом и 27-м псэупIэу Ханскэм А. П. Антоновым ыцIэкIэ щыт еджапIэу дэтым технопаркыкIэу «Кванториум» зыфиIорэр къыщызэIуахыгъ. Мы илъэсым лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъэм» ыкIи федеральнэ проектэу «ЕджапIэхэр гъэкIэжьыгъэнхэм» атегъэпсыхьагъэу гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр ащ рашIылIагъэх.
Технопаркым икъызэIухын хэлэжьагъэх АР-м шIэныгъэмрэ гъэсэныгъэмрэкIэ иминистрэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ Евгений Лебедевыр, Мыекъуапэ имэр иапэрэ гуадзэу Сергей Стельмах, къулыкъу зэфэшъхьафхэм ялIыкIохэр, кIэлэегъаджэхэр, еджапIэм чIэсхэр.
— АгъэцэкIэжьыгъэ еджапIэм чIэсхэмрэ кIэлэегъаджэхэмрэ сигуапэу шIуфэс шъосэхы. Джы кIэлэцIыкIу технопаркэу «Кванториум» зыфиIорэр шъуиIэ хъугъэ. Ар хэушъхьафыкIыгъэ научнэ гупчэу щыт, джырэ уахътэм диштэрэ Iэмэ-псымэхэмкIэ зэтегъэпсыхьагъ, ахэм яшIуагъэ къэкIощт естественнэ-научнэ, физическэ ыкIи инженер-техническэ дисциплинэхэр зэжъугъэшIэнхэмкIэ. Технопаркыр творчествэмкIэ, кIэхэм якъыхэхынкIэ ыкIи зэдэлэжьэныгъэмкIэ мэхьанэшхо зиIэ чIыпIэу хъущт. КIэлэеджакIохэм ямызакъоу, обществэмкIи мыщ щызэрагъэгъотырэ шIэныгъэхэм федэ къахьыщт», — къыIуагъ АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ Евгений Лебедевым.
Къалэу Мыекъуапэ ипащэу Геннадий Митрофановым ыцIэкIэ къэзэрэугъоигъэхэм къафэгушIуагъ муниципалитетым ипащэ иапэрэ гуадзэу Сергей Стельмах.
— ПсэупIэу Ханскэм технопарк къызэрэщызэIуахыгъэр мыщ щыпсэухэрэм ямызакъоу, республикэм икъэлэ шъхьаIэ дэсхэмкIи мэхьанэшхо зиIэ хъугъэ-шIагъэу плъытэн плъэкIыщт. Мы научнэ гупчакIэр Iэрыфэгъоу, зэтегъэпсыхьагъэу щыт, кIэлэцIыкIухэр щеджэнхэмкIи яшIэныгъэхэм нахь заушъомбгъунымкIи мэхьанэ иI. ЩыIэныгъэм къызэригъэлъагъорэмкIэ, ащ фэдэ технопаркхэр еджапIэм чIэсхэм ямызакъоу, зэкIэ а псэупIэм щыщхэми кIуапIэ афэхъущт, — къыIуагъ Сергей Стельмах.
ЕджапIэм ипащэу Людмила Кузьменкэм хьакIэхэм шIуфэс къарихыгъ.
— Непэ бэшIагъэу тызэжэгъэ хъугъэ-шIэгъэ гушIуагъор къыддэхъугъ. Республикэм шIэныгъэмрэ гъэсэныгъэмрэкIэ и Министерствэ, къалэу Мыекъуапэ ипащэхэм инэу тафэраз кIэлэцIыкIухэм къаратыгъэ шIухьафтыным пае. ГущыIэу «Кванториумыр» «квантым» епхыгъэу щыт, ащ къикIырэр ыпэкIэ улъыкIотэным пае кIуачIэ къыозытырэ, ащ нахь уфэзгъэчэфырэ амал. Джащ фэдэу тэ ти «Кванториум» кIэлэеджакIохэмкIэ лъэбэкъу цIыкIоу щытми, Урысыем икъэкIощт уахътэ фэкIощт лъэбэкъушху ар. ЗэкIэ мыщ щеджэхэрэм гъэхъэгъакIэхэр ашIынхэу, ти Хэгъэгушхо ифедэ зыхэлъыщт лъэныкъуакIэхэр къыхагъэщынхэу сафэлъаIо, — къыIуагъ Людмила Кузьменкэм.
Ащ къыкIэлъыкIоу хьакIэхэм технопаркым къащарагъэкIухьагъ. Кванториумым квадрат метрэ 700 фэдиз еубыты ыкIи класс хъоо-пщэуи 6 хэхьэ. Республикэм мылъку IэпыIэгъоу къафыхигъэкIыгъэм ишIуагъэкIэ хэушъхьафыкIыгъэ мебель къащэфыгъ, наукэм епхыгъэ Iэмэ-псымэхэр зэрагъэгъотыгъэх. А пстэуми яшIуагъэ къэкIощт кIэлэцIыкIухэм шIэныгъэ куу зэрагъэгъотынымкIэ ыкIи урокхэм къахимыубытэрэ яуахътэ гъэшIэгъонэу щагъэкIонымкIэ.
Мафэу къызыщызэIуахыгъэм тефэу апэрэ егъэджэн сыхьатхэри технопаркым щызэхащагъэх. Кабинетхэм ащыщ горэм я 3-рэ классым ис кIэлэцIыкIухэм ботаникэм изэгъэшIэн щырагъэжьагъ. ШIэныгъэм игъогу техьэгъэ ныбжьыкIэхэм къэкIыгъэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр лъэшэу ашIогъэшIэгъонэу микроскопымкIэ къаплъыхьагъэх.
— ЦIыфхэм, псэушъхьэхэм ыкIи къэкIыхэрэм ящыIакIэ сшIогъэшIэгъонэу сылъэплъэ, зэсэгъашIэ. Нэужым биолог сэнэхьатыр сIэ къизгъэхьащт, ащ пае сыкъэкIуагъ мыщ сыщеджэнэу, — игупшысэхэмкIэ къадэгощагъ технопаркым щеджэрэ Наре Антонян.
Кванториумым лъэныкъо зэфэшъхьафхэм нэIуасэ щафашIыщтых. Пчэдыжьрэ кIэлэеджакIохэм апае технопаркым урокхэр биологиемкIэ, физикэмкIэ, химиемкIэ, информатикэмкIэ щарагъэхьыщтых, пчыхьэрэ мыщ гъэсэныгъэ тедзэ щызэрагъэгъотын алъэкIыщт еджапIэу N 23-м чIэсхэм ямызакъоу, псэупIэу Ханскэмрэ къалэу Мыекъуапэрэ адэт нэмыкI организациехэм ащеджэрэ кIэлэцIыкIухэми.