Пэсэрэ лъэхъаным тинахьыжъхэм адыгэ шъуашэр мафэ къэс зэращыгъыщтыгъэм фэдэу джы щымытыжьыми, уасэу фашIырэр къеIыхыгъэп. Ар къеушыхьаты бэмышIэу гущыIэгъу тызыфэхъугъэ ХъокIон Хьамедэ.

[caption id="attachment_139546" align="aligncenter" width="800"] ХъокIон Хьамедэ ихъарзынэщ.[/caption]

2015-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Еджэркъуае дэт культурэм и Унэ ипащэу Хьамедэ Iоф ешIэ. Ипшъэ­рылъхэр зэри­фэ­шъуашэу зэригъэцакIэхэрэм дакIоу ежь ишIоигъоныгъэкIэ къыткIэхъухьэрэ лIэуж­хэм адыгэ шэн-хабзэхэр къизыIо­тыкIырэ Iофтхьабзэхэр афызэхещэх, Кощхьэблэ районым ит гурыт еджапIэхэр ыкIи кIэлэ­цIыкIу IыгъыпIэхэр къыкIухьэ­хэзэ адыгэхэм якультурэ фэгъэхьыгъэ къэбархэр къафеIуатэ, адыгэ шъуашэм идэхагъэ арегъэлъэгъу, мэхьанэу иIэр арегъашIэ. Джащ фэдэу кузэкIэт иIэу ащ регъэтIысхьэхэшъ, адыгэхэм шым уасэу фашIыщтыгъэр, ныбджэгъушIоу зэряIагъэр къафеIуатэ.

2010-рэ илъэсым апэрэ адыгэ шъуашэ шIухьафтынэу къызэрэратыгъагъэр тигу­щыIэгъу къеIуатэ. Джащ къы­щыу­благъэу шэнышIу фэхъугъэу Iофтхьэбзэ зэфэшъ­хьафхэм ахэлажьэ зыхъукIэ ар зыщелъэ, осэ ин фешIы.

— АдыгэхэмкIэ лъэпкъ шъуашэр щы­гъын къодыеу щытэп. Ащ бэмэ уарегъэ­гупшысэ. Тинахьыжъ пIашъэхэм ар ащыгъыгъ, зэрэдунаеу идэхагъэ зэ­лъашIагъ, тхэкIо цIэрыIо пчъагъэмэ къыраIотыкIыгъ, хъишъэм хэхьагъ. Бзылъфыгъэм идэхагъэ, Iэдэбэу хэлъыр, ышъхьэ зэрилъытэжьырэр, хъулъфыгъэм илIыгъэ, лъытэныгъэ тефэу, ухъумакIоу зэрэщытыр къегъэлъагъо. Адыгэ хъулъфыгъэм лъэпкъ шъуашэр щыгъ зыхъукIэ, итеплъэ нэмыкI шъыпкъэ мэхъу, — еIо тигущыIэгъу.

ХъокIон Хьамедэ адыгэ шъуашэр ныбжьыкIэхэм нахь апэблагъэ ешIы. Лъэпкъым итарихъ, икультурэ къафыре­IотыкIы, ащ ашIогъэшIэгъонэу едэIух.

— Зылъэгъурэ пстэумэ агъэшIагъозэ, лIэшIэгъу пчъа­гъэхэр къызэпачызэ бзылъ­фыгъэ ыкIи хъулъфыгъэ адыгэ шъуашэхэр непэ къыднэсыжьыгъэх. Ащ тарихъэу пылъыр, пкъыгъоу ахэлъхэр, зыхашIыкIыщтыгъэхэр ныбжьыкIэхэм ашIэн, мэхьанэ ратын фае. Шъыпкъэ, уахътэр макIо, лъэпкъ шъуашэхэр джы макIэу зыщалъэх, анахьэу джэгухэр е сценэр ары ахэр защыплъэгъущтхэр. Ау ахэр зылъэгъурэ адыгэ цIыф пэпчъ шъуашэм нэшIукIэ еплъы, идэхагъэ егъэгушхо.

Адыгэ шъуашэм мэхьанэшхо иI, бэ къыIуатэрэр. ЦIыфым ыпкъ зэрэзэ­кIужьырэр шъуашэм къыгъэлъа­гъощтыгъ, илыягъэу хэхъоныр емыкIоу алъытэщтыгъ, джащ фэдэу шъуашэр зыщыгъым, ащ ынапэ тыри­мыхыным фэшI, цIыфыгъэрэ шъыпкъагъэрэ хэлъынхэ фэягъ, изекIокIэ-шIыкIэхэр шъуашэм идэхагъэ диш­тэнхэу щытыгъ. Цыем итеплъэ зыфэдэмкIэ хъулъфыгъэр къызэрыкIыгъэ унагъор къэпшIэнэу щытыгъ. Ар зыхэшIыкIыгъэ шэкIым, ащ икIыхьагъэ, бгырыпхэу телъым бэ къаIуатэщтыгъэр, — еIо тигущыIэгъу.

ХъокIон Хьамедэ адыгагъэм фэгъэ­хьыгъэ Iофтхьабзэу зэхащэхэрэм игуапэу ахэлажьэ. Адыгэ Хасэм илъэс пчъагъэ хъугъэу хэт. Адыгеим имызакъоу, гъунэ­гъу шъо­лъыр­хэми игуапэу анэсы. Шыхэр иIэхэшъ, шыгъа­чъэ­хэм ахэлажьэ.

Адыгэ шъуашэм и Мафэ республикэм зэрэщыха­гъэунэфыкIырэм мэхьанэ ин иIэу ащ елъытэ ыкIи мы мафэм­­кIэ пстэуми къафэгушIо.

ДЕЛЭКЪО Анет.