«Нэр аты, напэр ащэфы» ГущыIэжъ.

Хэтрэ цIыфи мы чIым къызы-фытехъорэр, нэмыкI псэ зыпыт пстэумэ ашъхьэдэкIэу, зэрэцIыфыр зыдишIэжьэу, щэIэфэ къогъанэ имыIэу фэлъэкIырэр ышIэнэу, щытхъур арымырэу, ыгу кIэдэIукIызэ, ишъхьалъытэжь ин кIи-гъэтхъыныр ары. Унапэ къабзэу, пшъхьэ Iэтыгъэу ущыIэныр тхъагъо.

Ащ фэдэ цIыф губзыгъэм гущыIэ фэпIоныр псынкIэп – щымыгъакIэу, емыгъэлыягъэу, ежь къылэжьыгъэр зэрифэшъуашэу IубгъэкIэжьыныр. Ау гуапэ, дэгъу дэдэу ипшIыкIыгъэ акъылышIоу, зыгуи, зыпси, зизэчый гъэшIэгъони и Дагъыстан, Кавказым ыкIи Урысыем зэфэдэу атезыгощэгъэ усэкIо-гупшысакIоу Расул Гамзатовым уфэтхэныр, шъыпкъэм ышъхьэ къипхыныр, кIэзыгъэнчъэу къипIотыкIыныр.

Джа пшъэрылъ иныр дэгъоу, зэрэ-шIоигъуагъэу зэшIуихыгъ политикэу, философэу, ыгукIэ усакIоу Рамазан Абдулатиповым.

Расул ыкIи Рамазан. Мы нэбгыритIур пытэу зэпхыгъэ. Ар тIури Дагъыстан къызэрэщыхъугъэ закъор арэп ыкIи республикэм, Кавказым, Урысыем ахэр ащябгъэшIэжьынэу щытэп: уахътэр изышIыкIыгъэх, шъыпкъэр зынапэх, гупшысэр зиIусых, щыIэныгъэр зикъа-былых, гъунэнчъэу зилъапIэх.

Тхылъым ыцIэр «Сто вершин Расула Гамзатова», зытхыгъэр Рамазан Абдула-типовыр, гъашIэм хэлъ-хэсыр куоу изы-шIыкIыгъэ гъэсагъ, тхэкIо-философ. Расул Гамзатовым итворческэ гушъхьэ-лэжьыгъэшхо зыгу пхырыкIыгъ, иушъый-зэфэхьысыжьхэр зыушэтыгъэ, илите-ратурнэ кIэн бай ыкIи иуахътэ зэфэдэкIэ осэшIу епэсыгъэу афэзышIыгъ. «Расул Гамзатовыр, Гамзатовхэм яунагъо хэмытэу, Урысыем икультурэ къызшIобгъэшIын плъэкIыщтэп. Я ХХ-рэ лIэшIэгъум щыIэгъэ анахь усэкIошхохэм яапэрэ сатыр Расул Гамзатовым ыцIэ хэт. Я ХХ-рэ лIэшIэгъум игъэзэпIэ анахь къиныгъошхохэм ялъэхъан ар народым ыкIи ихэгъэгу аготыгъ. ЛIэшIэгъухэр тешIэжьыгъэхэу, тикIалэхэр, ткъом акъохэр ыкIи ахэм къалъфыжьыгъэхэр ежь-ежьырэу Гамзатовым игъэшIэн поэтическэ образхэм атеIэбэжьыщтых, афэныкъожьыщтых ыкIи ахэр къаде-Iэщтых. Расул Гамзатовыр джырэ дунаим инэпэеплъ сурэт къодыеп, ар зэкIэ цIыфлъэпкъыр я ХХI-рэ лIэшIэгъум зэрыгъозэщт. Ащ ипоэзие гум къикIэу ыкIи нэсэу шIулъэгъур ыкIи ныбджэ-гъуныгъэ-зэкъошныгъэр бэу хэлъ. Джырэ тилъэхъан ащ фэдэ гушъхьэлэжьыгъэшхом нахь мэхьанэ зиIэ цIыф лъэпкъхэм язэгурыгъэIон-зэкъошныгъэкIэ къэ-гъотыгъуай», — еIо Р. Абдулатиповым.

ЫпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ тхылъыр усакIор къызыхъу-гъэр илъэси 100 зэ-рэхъурэм фэгъэ-хьыгъ ыкIи авторыр ащ итворчествэ зэ-рэщытэу зыщыхэ-плъэжьыгъ. Тхы-лъыр ООО-у «Медиа-дом «Век Дагестана» пчъагъэмкIэ 500 хъоу къыщытыра-дзагъ, Р. Абдула-типовыр ащ икъы-дэгъэкIынкIэ IэпыIэ-гъу къыфэхъугъэ цIыфыбэм лъэшэу афэраз. НэкIубгъо 200 хъу-рэ тхылъыкIэу «Сто вершин Расула Гам-затова» зыфиIорэр дагъыстан усэкIо-шхоу Расул Гам-затовыр мы чIым къытехъуи, иакъыл уцуи, игупшысэ къакIуи, усэн-тхэн зэчыир къызэрэ-хэкIыжьыгъэм, уса-кIом щыIэныгъэ лъэ-уянэхэр зэришта-гъэхэр, игупшысэ псыхьагъэкIэ зы лъэгапIэу щымытэу, игъашIэ имафэ пэпчъкIэ лъэгэпIабэм зэранэсыгъэр, ицIыф шIыкIагъэр, иусэкIагъэр, иунагъо – ятэ-янэхэр, яонджэкъ машIо, илIакъу, зыщыщ авар лъэпкъыр, и Дагъыстан, Кавказыр, Урысыер зэфэдэу псэкIэ зэри-гъэшIуагъэхэр, зэрилъэпIагъэхэр узIэ-пищэу тхылъым авторым къыщы-риIотыкIыгъэх. Абдулатиповым итхылъ къыIотэрэ пстэумэ гупшысэ шъхьаIэ-щэрыор ащыкIэгъэтхъыгъ. ГущыIэм пае: «Расул Гамзатовым шIугъэу, акъылэу Тхьэм къыхилъхьагъэм имызакъоу, цIыфыгъэ-лъэшыгъэм ыкIуачIэ, гушъхьэнэфыпсыр хэкIутэгъагъ, илъэхъан ицIыф хъишъагъ.

Расул Гамзатовым къыгурыIощтыгъ уусакIоу лъэгапIэр штэгъошIу къызэ-рэпфэмыхъущтыр.

Расул Гамзатовым илъэгапIэхэр тэркIэ нэфынэм, фэбагъэм, гушхуагъэм ыкIи шъхьалъытэжьыныгъэм якъэкIуапIэх.

УсакIом анахь лъэгэпIэ инхэу ышъхьэкIэ ылъытэщтыгъэр Дагъыстан, ят, ян.

Ныбджэгъубэр къошыбэу, къэзгъэ-фэбэрэ онджэкъ машIоу иIагъ.

Дагъыстан, Урысыем сыдигъуи усэ-кIуабэ зэряIагъэр гум къегъэкIы, ау Расул Гамзатовыр анахь лъэгэпIэ ин дэдэр зыштэгъэ усэкIошху.

Ащ иусэу «Журавли» зыфиIорэр, ныбжьырэу къэкIощт лIэшIэгъухэми къахэнэщт.

Расул Гамзатовым ыгу, ыпсэ, зэкIэ ыпкъынэ-лынэ шIулъэгъу ыкIи къэб-загъэкIэ, гукIэгъукIэ зэлъыпкIэгъагъ. Иусэ мэкъамэ гум хэпкIэ, игущыIэ пэпчъ пщыщ мэхъу, я ХХ-рэ лIэшIэгъум игушъхьэ остыгъагъ. «Горянка», «Мой Дагестан», иусэ-прозэ зэфэдэкIэ гузэхэшIэ плъырхэмкIэ зэлъыпкIагъ: «Сыдэущтэу тапэкIэ тыщыIэн тлъэкIыщта, ти Родинэ тыфэмышъыпкъэу тебгъукIо-мэ?», — къэупчIэщтыгъ усакIор.

Расул Гамзатовым ыгу къикIэу ыт-хыгъ: «СикIас щыIэныгъэр, зэрэчIы-налъэу шIу сэлъэгъу. Ащ икъогъупэ анахь цIыкIуи, ахэр макIэп – анахьэу Совет Хэгъэгур, ащ орэд къыфэсэIо сэ зэрэсфэлъэкIэу сиаварыбзэкIэ».

«Сто вершин Расула Гамзатова» зыфиIоу Р. Абдулатиповым ытхыгъэм усэкIошхом ипоэзие псынэкIэчъ къаргъоу къызэрэнэщтыр, зэкIэ иусэ сатыр пэпчъ шIур, фэбагъэр, гукIэгъур зэхэозыгъашIэу, акъылышхо зэрэхэлъыр, итворчествэ чъыгышхо Р. Гамзатовым лъэпсэшIу пытэ зэриIэр къеушыхьаты. Мыщ фэдэ тхыгъэ гъэшIэгъоныр къызIэкIэкIыгъэ цIыф гъэсагъэу Р. Абдулатиповым «Тхьауегъэпсэу» иныр фэтэгъэшъуашэ, ицIыфыгъэ напэ идэхагъэ хахъоу, икIэсэ Р. Гамзатовым итворческэ нэфыпс лъэш зиIэтэу, мамырныгъэр зэрэчIыналъэу – тыди щыпытэнэу, цIыф лъэпкъхэр зэшIунхэу, зэо машIохэр кIодынхэу тэлъаIо.

«Сто вершин Расула Гамзатова» зыфиIорэ мэфэкI тхылъыр сурэттехыгъэ дэгъубэмкIэ зэлъыпкIагъ, ахэм ар къагъэкIэрэкIагъ, къагъэбаигъ.

МАМЫРЫКЪО Нуриет. Сурэтхэр: И. МэщбашIэм ихъарзынэщ.