Мэкъуаомэ яорэд къэIу, кIалэхэм IутIэныр къаупкIэ, мэлэхъо паIор зыщыгъ нахьыжъ гъэшIуагъэр нэпкъым тетэу ахэм алъэплъэ. Ащ фэдэ сурэтыр пэсэрэ зэманхэм къахэкIыгъэу къыпшIошIыщт, ау ар джырэ уахътэм изы маф. Адыгеим пIоблэшIынымкIэ щызэхащэгъэ десэхэм къадыхэлъытэгъэ Iофтхьабз.

ПIуаблэхэм яхъын шIыкIэ къаIэтыжьыщт

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэрэ лъэпкъ культурэм и Гупчэрэ пIоблэшIынымкIэ IэпэIасэхэр агъэхьазырынхэу унашъо зэдаштагъ. Мы лъэпкъ хабзэр къэIэтыжьыгъэныр, пIуаб­лэ — арджэн зыблэщтхэр гъэсэгъэнхэр зигукъэкIыр Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат.

Адыгэ къуаер непэ зэкIэмэ зэрэзэлъашIэрэм фэдэу тилъэпкъ культурэ ягъэшIэгъэн зэрэфаем а гупшысэр къы­кIэлъыкIуагъ. IэпэIэсэныгъэу тхэлъыгъэхэ дышъэ идэр, гъукIэныр, онэшIыныр къызэрэтIэтыжьыгъэхэм фэдэу пIуаблэхэм япхын къэIэтыжьыгъэн фаеу Iофтхьабзэм икIэщакIохэм алъытагъ. Ащ пае а шIыкIэм фэкъулай IэпэIасэхэм десэхэр къатыщтых. Рагъэджэщтхэр культурэм иунэхэм яIофышIэхэр ары. Ахэм IэпэIэсэныгъэр къаIэкIахьэмэ, нэужым ежьхэри кIэлэегъаджэ хъунхэ алъэкIыщт.

БлэкIыгъэмрэ непэрэ зэрипхыгъэх

Адыгэм идунай непэ пштэмэ, пIоблэшIэу тиIэр зырыз. Къэбэртэе-Бэлъкъарым Мазло Руслъан ащ фэ­дэу щэпсэу, Адыгеим — ГъукIэ Замудин. Ахэм яхьатыркIэ мы IэпэIэсэныгъэр кIоды­гъэп. 1980-рэ илъэсхэм адэжь Адыгеим изаслуженнэ сурэтышIэу Гъу­Iэ Замудин Iоф зыригъэшIи, Адыгэ Респуб­ликэми, къызщыхъугъэ Къэбэртэе-Бэлъкъарми арыт адыгэ къуаджэхэр къыкIухьэхэзэ, пIоблэ­жъэу унагъохэм къарынагъэхэр къыугъоигъэх. ШIыкIэр къызIэкIэна­гъэхэм зафигъазэзэ аIэкIэлъ шIэныгъэхэр къаригъэIотагъэх. ПIуаблэр зыхъыщтыгъэхэр нахьыпэм бзылъфыгъэ­хэр ары. Ащ елъытыгъэуи «мы бзылъфыгъэ сэнэхьатым сыда ыуж уихьагъ?» ятэ къызэрэриIогъагъэр IэпэIасэм ыгу къэкIыжьы.

— Сыздэмыхьагъэу зы чылэ къэз­гъэнэгъагъэп, мары мы пIуаблэр олъэгъуа? — Замудин къегъэлъагъо сурэтхэр зыхэт IэрышIыгъэу дэпкъым пылъа­гъэр. – Джар Теуцожь Цыгъо ышыпхъу ышIыгъагъ. Ар зыIы­гъыгъэ унагъом ыдэжь себлэгъагъэу, пIуаблэ яIэмэ сызяупчIым, «псычэтхэр зыдэс гъучI хъагъэм Iутыусэягъэу зыгорэ Iулъ» аIо­гъагъ. АшIокъабылыгъэп, чIа­дзы­жьыгъагъ пIоми хъущт. Ся­лъэIуи ар къаIысхыжьи, стхьа­кIыжьыгъ, згъэкъэбзэжьыгъ. Непэ анахь згъэлъапIэу сихьа­кIэщ унэ пылъагъэхэм ащыщ.

ГъукIэ Замудин пIоблэшIыныр къыз­IэкIигъахьи, а шIыкIэр ыухъумагъ. Iэпэ­Iэсэныгъэр лъэпкъ искусствэм нигъэсэу джащ фэдизэу ыушэтыгъ. БлэкIыгъэ зэманхэм ахэкIокIэжьы пэтыгъэ пIоблэ хъыкIэр къыIэтыжьи, непэрэ уахътэм къытхихьажьыгъ. ПIуаблэр шIу тигъэлъэ­гъугъ, ар зэрэгупсэфыр, зэрэдахэр, анахь алрэгъу хьалэмэтым ыпэ къэп­штэнэу зэрэщытыр тигъэшIагъ. Зезымыхьэщтыгъэ унагъо щыIагъэп

ПIуаблэхэр адыгэхэм пасэм бэу агъэ­федэщтыгъэх. Унагъо пэпчъ зэп, тIоп ащ фэдэ IэрышIыгъэу илъыгъэр. Унэ дэпкъхэм дэхэфэшIэу пIуаблэр апалъэщтыгъ, джэхашъор нахь фабэ хъунэу тырадзэщтыгъэ, нэмазлыкъэуи зэрахьэщтыгъ. Пшъашъэм ащ фэдэу ежьым иIэрышIыгъэ пIоблищ кIэу иIэн фэягъ. ДакIо хъумэ, зыр ытыщ унэу зэрыкIырэм щаубгъущтыгъ, ар илъэгукIэтынэу ращыщтыгъ. Адрэм теуцощтыгъ гуащэм лъэхахьэ зыхъукIэ, ящэнэрэр ежьыр зэрысыщт унэм пилъэщтыгъ. ЕтIанэ ахэр ахъы зыхъукIэ гухьархэр хэтэу ашIыщтыгъэх. Анахьэу агъэфедэщтыгъэ тхыпхъэхэр къэкIырэ лъэпкъхэм, псэушъхьэхэм атырашIыкIыщтыгъэх. ПлIэ­нэбз е щэнэбз, е хъураехэр тырашIыхьэщтыгъэх. Ахэм ашъохэр ежь пкъым ышъо фэмыдэу ашIыщтыгъэх. Ащ пае пIуаблэр зыхаблыкIырэ IутIэныр агъалэщтыгъ. Зыфэехэ шъор къырагъэгъотыным пае гъэлэкIэ амалхэри аIэкIэлъыгъэх. Зэман зэблэкIхэм къыздахьырэ зэхъо­кIыныгъэхэм пIуаблэхэри адыгэхэм ямыщыкIэгъэжьэу ышIыгъ. Цыхъэгъэ алрэгъухэр джы джэхашъохэм атырадзэх, нысэхэри шэкIым тырагъэуцох. Ау пэсэрэ пкъыгъохэр лъапIэ тфэхъужьыгъэх. ПIуаблэм икъэбзэныгъэ, ащ жьэу пхырыкIырэр тэшIэ, игуахьыгъэ, ымэ иIэшIугъэ джы нахь къэтэштэ. Тиунэхэми ар арылъынэу тыфай.

IутIэным иугъоин ублапIэ хъугъэ

ПIоблэшIхэм ягъэхьазырын къыздыхэ­лъытэгъэ десэхэр аублагъэх. Мэзищым къыриубытэу ахэр ГъукIэ Замудинрэ Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Гупчэ иIофышIэу Даур Рэмэзанрэ къатыщтых. Апэрэ егъэджэн зэIукIэм къекIолIагъэх Тэхъутэмыкъое ыкIи Шэуджэн районхэм арыт культурэм иунэхэм яIофышIэхэр. ЗэкIэмкIи нэбгырэ 14 хъущтыгъэх зызгъасэ зышIоигъохэр. — Лъэшэу тшIогъэшIэгъонэу тыкъэкIуагъ. ПIоблэжъхэр тиунэхэм арылъыщтыгъэх. Ахэм узатеIабэкIэ, тинэнэжъэу зыблагъэхэр нэм къыкIагъэуцох. Фабэх пIуаблэхэр, — къыхегъэщы Шэуджэн районым культурэмкIэ и Гупчэ ипащэу Iэшъхьэмэфэ Сусаннэ. — Тыфай тэри а IэпэIэсэныгъэр тыушэтынэу. ШIыкIэр къызIэкIэдгъа­хьэмэ, нэужым тиныбжьыкIэхэм ар ядгъэшIэжьыщт. Тхьаегъэпсэух мы десэхэр зыгу къэкIи тфызэхэзыщагъэхэр.

Апэрэ зэIукIэр Хьакъунае (Гавердовскэм) щыкIуагъ. Апэ ГъукIэ Замудин ихьакIэщ-музей еджакIохэр ригъэблагъэ­хи, пIоблэшIыным пылъ Iофыгъохэр, итарихъ гъогу къафиIотагъэх. Нэужым иунэ пэмычыжьэу щыт псыуцугъэм десэр щылъагъэкIотагъ. ПIуаблэр зыхашIы­кIыщт IутIэным икъэугъоин щыублагъэу ащ иблэжьын нэсыжьэу IэпэIасэхэр фагъэ­сэнхэр Iофтхьабзэм къыдыхалъытагъ. Псым хахьэхэзэ хъулъфыгъэхэм IутIэнхэр къыраупкIыгъэх, бзылъфыгъэхэм ахэр аукъэбзыгъэх, зэтрафхэзэ IутIэн куамэм итхьапэхэр агощыгъэх. Зыхэр пIуаблэм-арджэным иIахьых, зыхэм чыматэхэр, паIохэр, Iалъмэкъхэр ахаблыкIыщтых. Къаугъоигъэ IутIэныр джы агъэгъушъыжьыщт. Ащ пае ахэм япылъа­пIэ хьазыр, лъэпкъ культурэм и Гупчэ ищагу ар дагъэуцуагъ. IутIэныр зыгъукIэ, пIоблэшIыным фежьэщтых. IэрышIыгъэ­хэр зыщахъыщт пхъэ Iэмэ-псымэхэри зэтырагъэпсыхьагъэх. ПIуаблэхэр хьазыр зыхъукIэ, ахэм якъэгъэлъэгъон зэха­щэщт.

Мыщ фэдэу зиушъомбгъугъэу арджэн хъыным зыкъыIэтыжьымэ, хэта зышIэрэр, адыгэ пIуаблэм ифестиваль адыгэ къуа­ем зэрэфашIырэм фэдэу къэтлъэгъу­жьынкIи хъун.

ТIэшъу Светлан. Адыгэ Респувбликэм изаслуженнэ журналист.