Мыщ фэдэ шъхьэ зиIэ проектэу АР-м иIэпэIасэхэм ыкIи лъэпкъ IэпэщысэшIыным пылъхэм я Ассоциацие къыгъэлъэгъуагъэм УФ-м и Президент ифонд культурнэ IофтхьабзэхэмкIэ игрантэу къырихыгъэмкIэ IофшIэнхэр ригъэжьагъэх.

Проектыр зигукъэкIэу, Ассоциацием хэтэу, IэпэIасэу Гумэ Ларисэ «Адыгэ макъэм» къызэрэфиIотагъэмкIэ, АР-м и Лъэпкъ музей IофшIэным иапэрэ едзыгъо щаублагъ.

Iоныгъом иапэрэ мафэ къыщыублагъэу къихьащт 2024-рэ илъэсым имэкъу­огъу мазэ и 23-м нэс, мэзибгъум къыкIоцI, проектыр агъэцэкIэн фае.

Адыгэ лъэпкъ Iэпэщысэхэм якъэухъу­мэн ыкIи яхэгъэхъон проектыр атегъэ­псыхьагъ. Зыфэдэ къэмыхъугъэ къэгъэ­лъэгъонэу проектым диштэу агъэхьазырыщтым музейхэм ачIэлъ пкъыгъохэм атешIыкIыгъэхэр ыкIи тиIэпэIасэхэм джырэ уахътэм аIапэ къычIэкIыгъэ IэшIагъэхэр хэхьащтых.

Лъэпкъ музеим ихъарзынэщ щыщ пкъыгъохэу агъэфедэщтхэр къыхахыгъа­хэх. Унэгъо Iэмэ-псымэхэр экспозицием хэуцощтых, гущыIэм пае, диваныр, зекIо Iанэр. Дышъэидагъэхэр, шъагъэхэр зыщыгъэфедэгъэ шъуашэхэр — адыгэ цыер, бзылъфыгъэ къэптаныр, кIэпхыныр, хъыгъэ шъхьарыхъоныр, жьыфыр, сыхьатылъэр, дэжъые быракъыр, дэжъые бэщыр. Джащ фэдэу я III-рэ Александр шIухьафтынэу ратыгъэгъэ шъхьарыхъонэу Санкт-Петербург Урысые этнографическэ музееу дэтым чIэлъыр къэгъэлъэгъоным хэхьащт. «Предметы культуры адыгов в собрании Российского этнографического музея» зыфиIорэ тхылъым IэпэIасэу Мэстафэ Вячеслав игъэкIотыгъэу ар къыщитхы­хьагъ, исурэтхэри къыдигъэхьагъэх. Ахэр къызфагъэфе­дэзэ тиIэпэIасэхэм ащ техыгъэ шъхьарыхъоныр ашIыщт. ЗэкIэмкIи музеим къычIэхыгъэ пкъы­гъуи­бгъоу зыцIэ къе­тIуагъэхэм атешIыкIыгъэ Iэпэщысэхэр Iоныгъо ыкIи чъэпыогъу мазэхэм къа­кIоцI ти­IэпэIасэхэм ашIыщтых.

Гумэ Ларисэ тызэрэщигъэгъозагъэмкIэ, Ассоциацием хэт IэпэIасэхэм ямыза­къоу, ащ хэмытхэри Iофтхьабзэм къыхэлэжьэнхэ алъэкIыщт. Сет Сафиет, Мыгу Рузанэ, Джарымэкъо Зурет, Гостэкъо Руслъан, ТIэшъу Нурбый, Хъу­тIыжъ Симэ, Акъу­щ Фатимэ, Чэсэбый Саидэ, Хьамырзэ Саидэ, Битэ Азэ, Пшызэ къэралыгъо университетым истуденткэу Гумэ Русетэ проектым дэлэжьэщтых. Пкъыгъоу щыIагъэхэмрэ джы IэпэIасэхэм ашIыхэрэмрэ цIыфхэм зэрагъэпшэнхэ алъэкIыщт. Ахэр зыщалъэ­гъущтхэ къэгъэлъэгъоныр АР-м имуниципальнэ псэупIибгъумэ къащыращэкIыщт. Ащ IэпэIасэхэр яшIэныгъэхэмкIэ зыщадэгощэщтхэ Iофтхьабзэхэри ахэтыщтых.

ЗэкIэмэ анахь мэхьанэ зиIэр — рес­публикэ гупчэм къэмыкIошъухэрэм къэгъэлъэгъоныр анэсыщт, чэзыу гъэнэфагъэ хэлъэу псэупIэхэм къащагъэлъэгъощт. Культурэм исаугъэтэу псэ къыз­пыкIэжьыгъэхэр цIыфхэм зэрагъэлъэ­гъунхэ, анэсынхэ алъэкIыщт. Ащ имызакъоу, тикъэралыгъо ишъолъырхэм ащызэхащэрэ культурнэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэми къэгъэлъэгъон хьалэмэтыр ащыщ хъун ылъэкIыщт.

«Адыгэмэ ядышъэ кIэн икъэухъумэн, ихэгъэхъон, нэмыкI лъэпкъхэм ар нахь ядгъэшIэным тызэрэхэлажьэрэм гушхуагъэ къытхилъхьагъ. КIэлэцIыкIухэу джынэс мыщ фэдэ къэгъэлъэгъонхэр зымылъэгъугъэхэм ялъэпкъ культурэ зэрэбаим, зэрэдахэм ащыгъуазэ хъунхэмкIэ, ясэнаущыгъэ къы­хэгъэщыгъэнымкIэ мы проектым ишIогъэшхо къэкIощт.

Культурнэ Iоф­тхьабзэхэмкIэ Президентым ифонд къытфигъэшъошэгъэ мылъкур зэрищыкIагъэм тетэу дгъэзекIоныр, проектым къыщыдгъэлъэгъогъэ Iоф­тхьабзэхэм апэIудгъэхьаныр типшъэ­рылъ, ар къэдгъэшъыпкъэжьыным тыпылъыщт», — къыхигъэщыгъ Гумэ Ларисэ.

Чъэпыогъу мазэм икIэухым къэгъэлъэгъоныр хьазыр хъущт. Культурэм и Унэу псэупIэу Джаджэм дэтым апэ ар къыщагъэлъэгъощт.

Тэу Замир. Сурэтхэр: Гумэ Ларисэ ихъарзынэщ.