Ухьазырныгъэ дэгъу уиIэмэ, къыпшъхьапэжьыщт
ШышъхьэIум и 5-м къыщегъэжьагъэу и 8-м нэс Мыекъопэ къэзэкъ отделымрэ Адыгеимрэ Пшызэ шъолъыррэ яныбжьыкIэ къэзэкъ Союзхэм ахэтхэр дзэ-шъоф зыгъэсэн-егъэджэнхэм ахэлэжьагъэх, лагерыр Адыгэ Республикэм и Мыекъопэ район щыIэ дзэ частым щагъэпсыгъагъ.
ЗэкIэмкIи Iофтхьабзэм къэзэкъ 230-рэ, ныбжьыкIэ 270-рэ хэлэжьагъэх. Ахэр къэзэкъ кадетскэ корпусхэм, къэзэкъ классхэм ащеджэхэрэр, дзэ-патриотическэ клубхэм ахэтхэр, джырэблагъэ дзэ къулыкъум кIонхэу щытхэр ары.
МэфиплIым къыкIоцI лагерым щыIагъэхэр шэпхъэ гъэнэфагъэм тетэу псэугъэх, щынэгъончъэн Iофхэр агъэцэкIагъэх.
Пшызэ къэзэкъыдзэм иатаманэу, къэзэкъ генералэу Александр Власовыр дзэ-шъоф лагерыр къызыщызэIуахырэ мафэм епхыгъэ зэхахьэм хэлэжьагъ. Ащ лагерыр къыплъыхьагъ, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэтыгъэ къэзэкъхэм ыкIи атаманхэм зэдэгущыIэгъухэр адишIыгъэх, уахътэу къафыхахыгъэр шIуагъэ къытэу агъэкIонэу зэкIэми афэлъэ- Iуагъ.
Программэу къэзэкъмэ къафагъэхьазырыгъэр къызэрыкIуагъэп: дзэм къащашъхьэпэщт Iофыгъохэм зафагъасэщтыгъ, медицинэ IэпыIэгъу зэрарагъэкIыщтыр зэрагъашIэщтыгъ, спорт зэнэкъокъухэр рагъэкIокIыгъэх. Ащ къыкIэлъыкIоу командэмэ язэхэщэн зэрэкIорэ шIыкIэм къэзэкъхэр щагъэгъуазэщтыгъэх ыкIи тарихъыр, Мыекъопэ къэзэкъ отделым иIофшIэн зэрэзэхащэрэр къафаIуатэщтыгъ. Джащ фэдэу хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлэжьагъэмэ зэIукIэгъухэр лагерым щыIэхэм адашIыщтыгъ, Хэгъэгу зэошхом фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъоным нэIуасэ зыфашIыгъ.
Пшызэ шъолъыр гупчэу «Баско» зыцIэу къалэу Геленджик щыIэм илIыкIохэу атаманэу Сергей Тарховыр зипэщагъэхэр лагерым къеблэгъагъэх, ахэм фланкировкэмкIэ, Iэпшъэ бэнэнымкIэ ыкIи шъэжъые зэонымкIэ яIэпэIэсэныгъэ къагъэлъэгъуагъ.
Дзэ полигоным щэрыон Iофтхьабзэу щызэхащагъэр кIэлэцIыкIумэ лъэшэу ашIогъэшIэгъоныгъ, анахьэу дзэм къулыкъу щыхьыгъэным зыныбжьыкIэ къекIолIагъэхэм ар къазэрашъхьэпэщтым щэч хэлъыгъэп. Дзэ-шъоф лагерым иIофшIэн изэфэхьысыжьхэр зэхахьэм щашIыгъэх. Ащ къекIолIагъэх Адыгэ Республикэм иминистрэхэм я Кабинет иадминистрацие ипащэу Владимир Свеженец, Мыекъопэ къэзэкъ отделым инахьыжъхэм я Совет итхьаматэу Владимир Баранцовыр, динлэжьэу Роман Малинкэ, Санкт-Перербург щыщ динлэжьэу Георгий Сычевыр.
— Къэзэкъ нахьыжъхэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ зэрэзэгъусэхэр, лIэужхэр зэрэзэпхыгъэхэр зэрэслъэгъурэм сегъэгушхо. НыбжьыкIэхэр ары къэкIощт мафэхэм тикъэралыгъо икIэгъэкъоныщтхэр. Сыд фэдэрэ лъэхъани къэзэкъхэр тикъэралыгъо иухъумэкIуагъэх. Непэ, Урысыер нацизмэм Украинэм зыщебэнырэ уахътэм, ар къеушыхьаты. Апшъэрэ Главнокомандующым пшъэрылъ къызэрэтфишIыгъэу, а къэралыгъом нацизмэр идгъэкIодыкIыным, Iашэр IэкIэтыутыным тыпылъ. Тэ арэущтэу хъунэу тыфэягъэп, ау тыкъырафылIагъ. А нацистхэр ары илъэсиим къыкIоцI Донецкэ ыкIи Луганскэ народнэ республикэхэм, Херсонскэ ыкIи Запорожскэ хэкухэм къязэуагъэхэр. Непэрэ дзэ Iофтхьабзэу режъугъэкIокIыгъэм къегъэлъагъо гъогоу хэшъухыгъэр зэрэтэрэзыр. Зызакъу сыкъызэрэшъуфэлъаIорэр — тихэгъэгу ицIыфыгъэ напэу шъухъунхэу ары, мыщ фэдэ ухьазырыныгъэр а IофымкIэ къышъушъхьапэщт, — къариIуагъ къэзэкъ кIэлакIэмэ Владимир Свеженецым.
Владимир Павел ыкъом атаманхэм зэрафэразэр игущыIэхэм къащыхигъэщыгъ ыкIи къыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэхэр патриотхэу зэрагъасэхэрэм фэшI щытхъу тхылъхэр аритыгъэх Эдуард Сашинскэм (Мыекъопэ район),
Евгений Лапиным (Джэджэ район), Данил Антипиным (къалэу Мыекъуапэ), Михаил Клементьевым (Красногвардейскэ район) ыкIи Юрий Блиновым (Кощхьэблэ район).
Зэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, а 1-рэ чIыпIэр ыкIи зэIэпахырэ Кубокыр къыдихыгъэх къалэу Мыекъуапэ ирайон къэзэкъ обществэ исотне (атаманыр подъесаулэу Виктор Остапенкэр), я 2-рэ чIыпIэр
Мыекъопэ район къэзэкъ обществэм ыхьыгъ (атаманым ипшъэрылъхэр зыгъэцакIэрэр Андрей Колесниковыр) ыкIи я 3-рэ хъугъэ Мостовской районым икъэзэкъ обществэ (атаманыр подъесаулэу Сергей Родионовыр).
НыбжьыкIэ командэхэмкIэ апэрэ хъугъэх Пшызэ къэзэкъ ныбжьыкIэмэ я Союз хэхьэрэ Мостовской отделениер (ипащэр Александр Нестеренкэр) ыкIи Адыгеим икъэзэкъ ныбжьыкIэмэ я Союз и Мыекъопэ къэлэ отделение (тхьаматэр Данил Антипиныр). Адыгеим икъэзэкъ ныбжьыкIэмэ я Союз итхьаматэу Екатерина Загорулько текIоныгъэ къыдэзыхыгъэмэ япащэмэ кубокхэр аритыжьыгъэх.
Зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм ащытекIогъэ ныбжьыкIэхэри къыхагъэщыгъэх. Ахэм къалэжьыгъэ шIухьафтынхэр Мыекъопэ къэзэкъ отделым идзэ старшинау Александр Даниловым аритыжьыгъэх.
— Сицыхьэ пытэ телъ дзэ- шъоф зыгъэсэн-егъэджэнхэр къэзэкъ ныбжьыкIэмэ агу къызэринэжьыщтхэм мыщ щызэрагъэшIагъэ шIэныгъэхэр тапэкIэ къашъхьэпэжьыщтых. Дзэм къулыкъу щахьыным ыпэкIэ зызыщагъэгъозагъэр макIэп, а пстэуми мэхьанэ яI. Дзэ угъоиным ипшъэрылъхэр ыгъэцэкIагъэхэу сэлъытэ, — къыIуагъ а 1-рэ линейнэ тарихъ къэзэкъ полкым иесаулэу Виктор Мельниковым. Мыекъопэ къэзэкъ отделым иатаман иIэпыIэгъоу
Екатерина Загорулько. Сурэтхэр авторым тырихыгъэх.