Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ачIэсхэм зэдагъэфедэхэрэм ягъэкIэжьын фэгъэхьыгъэ программэр зыщыIэ 2014-рэ илъэсым къыщыублагъэу Адыгеим пстэумкIи унэ 909-рэ щагъэцэкIэжьыгъ, ащ сомэ миллиардрэ миллион 300-м ехъу пэIуагъэхьагъ. Ащ ишIуагъэкIэ нэбгырэ мини 120-м ехъумэ псэукIэ амалэу яIэр нахьышIу хъугъэ.

[caption id="attachment_137229" align="aligncenter" width="800"] Сурэтыр: А. Iэшъын.[/caption]

Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ачIэсхэм зэдагъэфедэхэрэм ягъэкIэжьын фэгъэзэгъэ Адыгэ республикэ Фондым ипащэу Пщыгъонэ Руслъан къызэрэтиIуагъэмкIэ, зэкIэмкIи унэ 1654-рэ программэм хагъэуцогъагъ. Ащ щыщэу 122-р ары апэрэ илъэситIум, 2014 — 2016-хэм, агъэкIэ­жьыгъагъэр.

Илъэс къэс гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр зэрашIылIэщтхэм ахагъахъо, пIалъэхэм апэ итхэу IофшIэнхэр зэрэзэшIуахыщтхэми ыуж итых. 2020-рэ илъэсым коронавирусым дунаир зызэлъекIуми, программэм ипхырыщын респуб­ликэм къыщызэтырагъэуцуа­гъэп. Ары па­кIошъ, а илъэсым уни 119-рэ загъэ­нафэм, муниципальнэ образованиехэм яадминистрациехэм унэхэм ягъэ­кIэ­жьын нахь гъэпсынкIэгъэнэу зэрэрахъу­хьа­гъэм фэшI, уни 152-рэ, ар квадрат метрэ мин 528,5-рэ, шъолъыр операторым ыгъэкIэ­жьыгъ. Ащ ишIуагъэу нэбгырэ мин 20,3-мэ псэукIэ амалэу яIэр на­хьышIу хъугъэ. Фондым ипащэ къызэриIуагъэмкIэ, 2020-м къыщыублагъэу, 2022-м ыкIэм нэс фэтэрыбэу зэхэт унэ 469-рэ агъэ­кIэжьыгъ, сомэ миллион 721-рэ зэкIэмкIи пэIуагъэхьагъ.

А пчъагъэм щыщэу блэкIыгъэ 2022-м гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр зэрашIылIа­гъэр уни 178-рэ мэхъу, ар квадрат метрэ 525,6-рэ, нэбгырэ мин 25,5-рэ ачIэс. ПстэумкIи ахъщэу пэIуагъэхьагъэр сомэ миллион 243,4-рэ мэхъу. — Унэ 66-мэ яинженернэ системэхэр дгъэкIэжьыгъэх, тIумэ ялифтхэр, ар 5 мэхъу, зэблэтхъугъэх, — къеIуатэ Руслъан. — Зиунашъхьэ зэблэтхъугъэр унэ 77-рэ, 61-мэ ятеплъэ ыкIи алъапсэ дгъэкIэ­жьыгъ, 15-мэ ячIыунэ­хэр дгъэцэкIэжьыгъэх, псэу­пIэхэр зэрагъэфабэхэрэр къэзгъэлъэгъощт псэуалъэхэр унэ 30-мэ ащыдгъэуцугъ.

2023-рэ илъэсэу тызыхэтымкIэ, АР-м иминистрэхэм я Кабинет унашъоу ышIыгъэм тетэу, фэтэрыбэу зэхэт уни 108-рэ шъо­лъыр операторым ыгъэкIэжьынэу агъэнэфагъ. Ар квадрат метрэ мин 226,6-рэ мэхъу, нэбгырэ мин 11 ачIэс. ПстэумкIи сомэ миллион 227,5-рэ апэIухьанэу ары къызэралъытагъэр.

АгъэцэкIэжьыщтхэм анахьыбэр, ар унэ 37-рэ мэхъу, Тэхъутэмыкъое рай­оныр ары зэрытыр, сомэ миллион 83,4-рэ ахэм атефэщт. Джащ фэдэу Мыекъуапэ унэ 22-рэ (сомэ миллиони 112-рэ), Адыгэкъалэ — уни 9 (сомэ миллион 11,3-рэ), Мыекъопэ районым — 28-рэ (сомэ миллиони 9 фэдиз), Джэджэ районым — уни 2 (сомэ миллиони 3,7-рэ), Кощхьэблэ районым — уни 2 (сомэ миллиони 2,1-рэ), Красногвардейскэ районым — уни 2 (сомэ миллиони 2,8-рэ), Шэуджэн райоными — уни 2 (сомэ мин 700), Теуцожь районым 4 (сомэ миллиони 2,6-рэ) ащагъэ­кIэжьынхэу агъэнэфагъ.

— ШышъхьэIу мазэу тызыхэтым и 4-м нэс пштэмэ, унэ 28-мэ IофшIэнхэр ащытыухыгъэх, дгъэнэфэгъагъэр зэкIэ ятшIылIагъ, зэкIэмкIи апэIухьагъэр сомэ миллион 41,5-рэ, — къыIуагъ Фондым ипащэ. — Мы уахътэм унэ 39-рэ тэгъэ­кIэжьы, IофшIэнхэм сомэ миллиони 112,7-рэ атефэщт. Джащ фэдэу унэ 27-мэ ягъэкIэжьын фэгъэзэгъэщт подрядчикхэм якъыхэхынкIэ зэнэкъокъу къызэIутхыгъ. Ахэм сомэ миллион 26,8-рэ апэIухьанэу къэтлъытагъ.

Пщыгъонэ Руслъан къызэриIуагъэмкIэ, мыгъэ унэ 18-мэ ялифтхэр, ар 45-рэ мэхъу, зэблахъущтых. Ахэм ащыщэу унэ 12-мэ ачIэсхэм шъолъыр операторым исчетхэр ары «кап­ремонтым» пае атырэ ахъщэр зэрагъахьэрэр. Лифтэу ахэм ащызэблахъущтыр зэкIэмкIи 34-рэ мэхъу.

Фэтэрыбэу зэхэт унэ­хэм ачIэсхэм зэдагъэфе­дэхэрэм ягъэкIэжьын фытегъэпсыхьэгъэ программэм къыдыхэлъытагъэу, ащ пае цIыфхэм ахъщэу атырэр ары IофшIэнэу арашIылIэхэрэм апэIуагъахьэрэр. Илъэс заулэкIэ узэкIэIэ­бэжьымэ, а ахъщэм икъэугъоин макIэу лъыкIуатэщтыгъ, цIыфхэм ар дэеу къа­тыщты­гъ.

Ащ тызыкIэупчIэм Iофхэр бэкIэ нахьышIу хъугъэхэу ары Фондым ипащэ къызэриIуагъэр. Игъом къэзымытыхэрэм япчъа­гъэ непэ мэкIэ дэд, ыпэкIэ чIыфэ зэтезгъэхьэгъагъэхэми къатыжьы. ИкIыгъэ 2022-рэ илъэсым «капремонтым» пае ахъщэр процент 98,2-у къэугъо­игъэ хъугъэ.

ГущыIэм пае, фэтэрыбэу зэхэт унэу Адыгэкъалэ дэтхэм ачIэсхэм зэкIэми, хэзыгъэ имыIэу, взносхэр къатыгъэх, ыпэрэ илъэсымкIэ чIыфэ зытелъыгъэхэм ащыщхэми къатыжьыгъ. Мыекъопэ ыкIи Тэхъу­тэмыкъое районхэми проценти 100-у къащыугъоигъэ хъугъэ.

Мы илъэсым шышъхьэIум и 1-м нэс пштэмэ, къатын фэя­гъэм ипроцент 92,7-р шъолъыр операторым исчет къихьэгъах. Ар сомэ миллиони 175,9-рэ мэхъу. Ащ щыщэу сомэ миллиони 163-р гъэцэкIэжьын Iоф­шIэнхэм апэIуагъэхьагъ.

ХЪУТ Нэфсэт.