Адыгэхэр Кавказым ис лъэпкъыжъхэм ащыщых. Ащ ехьылIагъэу къэпIон хъумэ, акъыл-губзыгъагъэр икъу фэдизэу лъэпкъым зэрэ­зыIуищагъэм ищысэ ин адыгэхэм яфольклор.

Ар ылъапсэу адыгэ литературэр къызэкIэхъухьагъ, нэ­мыкI лъэпкъ литературэхэу зылъапсэ илъэси 100 заулэкIэ, минкIэ къалъытэхэрэм ащымыщэу ныбжьыкIэми, тилитературэ шъуаши пкъы пыти ыгъотыгъ, АР-м итхакIохэм, усакIохэм гуетыныгъэ ин творчествэм фыряIэу зызэрагъэулэугъэм ишыхьат жанрэ зэфэшъхьафхэр ащкIэ дэгъу дэдэу аIэ къызэрэрагъэ­хьагъэхэр.

Я ХХ-рэ лIэшIэгъум иапэрэ ныкъом адыгэ литературэм зы бзылъфыгъэ тхакIу хэтыгъэр — Натхъо Долэтхъан. Я 60 — 90-рэ илъэсхэм лъэпкъ лите­ратурэм къыхэхьагъэх Хъунэго Нуриет, Емыж МулиIэт, Ер­гъукъу-ЩэшIэ Щамсэт, Хъунэго Саидэ, Гъыщ Рахьмэт, Мамрыкъо Фатимэ ыкIи непэ зигугъу къэтшIыщт ГутIэ Санят. Бзылъфыгъэ акъылыр, гупшысэр, фэ­бэгъэ-шъэбагъэр, сакъыныгъэ­-зэфагъэр лъэныкъуабэкIэ ­адыгэ литературэм ифэныкъогъагъ ыкIи тилитературэ ахэм нахь къагъэбжьышIуагъ.

ГутIэ Санят Красногвардейскэ районым ит къуаджэу Адэмые бэдзэогъум и 14-м, 1961-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Адыга­бзэр дэгъоу зыщашIэу, зыщагъэ­федэрэ унагъом щапIугъ. Гурыт еджапIэр къызеухым, якъоджэ колхоз ибригадэ зы илъэсрэ Iоф щишIагъ, 1980-рэ илъэсым Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым филологиемкIэ ифакультет чIэхьагъ, дэгъу дэдэуи къыухыгъ. Зы илъэс еджэгъу Хьатикъое гурыт еджапIэм адыга­бзэмрэ адыгэ литературэмрэкIэ ыкIи урысыбзэмрэ урыс литературэмрэкIэ щыригъэджагъэх. 1986-рэ илъэсым Адыгеим и Къэралыгъо телера­диокомпание рагъэблэгъагъ: выпускающэу ригъажьи, илъэс зэ­фэшъхьафхэм тематическэ ыкIи къэбархэмкIэ программэхэм яредакторэу Iоф ышIагъ, тематикэмкIэ редакцием ипрограммэ изэхэщакIоуи, ипащэуи щытыгъ. Илъэс 30 Iэпэ-цыпэр мы Iофым фигъэшъошагъ.

Санят ытхыхэрэр 1983-рэ илъэсым къыщыублагъэу хеутых. Иапэрэ усэхэр республикэ гъэ­зетэу «Адыгэ макъэм», журна­лэу «Зэкъошныгъэм» къыхаутыгъэх.

Итхылъхэри ахэм аужыIоу къы­зэкIэлъыкIуагъэх: иапэрэ усэ тхылъэу «Къеблагъ» (1992), «Уаипчъ» зыфиIорэ сборникыр, повестьхэр зыдэт тхылъэу «ШIэныгъэ шъэф» (2004). «Ошъогуи­тIум азыфагу» ышъхьэу роман­эссе, усэ тхылъхэу «ГущыIэр макIэу», «Гупшысэр жьыкорен» (2012) къыдигъэкIыгъэх.

Санят зэдзэкIын Iофми зыщиушэтыгъ, «Ушъый гъэсэпэ­тхыдэхэр» («Притчи Соломона») 2014-рэ илъэсым тхылъ шъхьа­фэу адыгабзэкIэ къыдигъэкIыгъ. Бзылъфыгъэ тхакIом джащ фэ­дэу иадыгабзэ егъэфедэ, хе­гъахъо ыкIи еухъумэ. Къэплъы­тэмэ, усэкIо-тхакIоу С. ГутIэр зытхэрэр илъэс 40 мыгъэ мэхъу.

Илъэс кIорэп иусакIэхэр, ирассказ ыкIи повесть пычыгъо­хэр журналэу «Зэкъошныгъэм» къыщыхимыутхэу, иповестэу «Хьэм ыцIагъэр Куплъ» зыфиIорэр журналым бэмышIэу къыдэхьагъ. Ар щыIэныгъэ лъэ­псэ гъэшIэгъон зиIэ произведениеу, цIыфыр, ащ къешIэкIыгъэ чIыопсыри, нэмыкI псэ зыпытхэри нэм къыкIэзыгъэуцорэх, а зэкIэ нэрымылъэгъу IуданэкIэ зэрэзэпхыгъэхэр узыIэпищэу

С. ГутIэм къыриIотыкIыгъ. Щы­Iэныгъэр пчъагъэу зэхэлъ, ар пшIэнымкIэ, къыбгурыIонымкIэ, о пшъхьэкIи ащ щыщ зыпшIынымкIэ мыщ фэдэ литературнэ произведениехэм мэхьанэшхо яI: еджэкIо цIыкIухэу ахэм яджэ­ныр шэны зыфэхъугъэхэм ядунэееплъыкIэ псыхьагъэ мэхъу, яадыгабзэ къыхэхъо, яжабзэ ха­гъахъо, егъэчаны. Тхыгъэ ли­тературэм, анахьэу кIэлэцIыкIухэм атегъэпсыхьагъэхэм, ахэр ащыщ мэхъух, пIуныгъэ-гъэ­сэныгъэмкIэ зишIуагъэ лъэшэу къакIорэх.

ГутIэ Санят зиIоф зыгъэшIу­хэрэм ащыщ, усэн-тхэныр ежь щыщ шъыпкъэ хъугъэу ыпэкIэ лъэкIуатэ. АР-м итхакIохэм я Союз илитературнэ IофышIэу мы аужырэ илъэсхэм мэлажьэ. Псауныгъэ пытэ иIэу, игухэ­лъышIухэр тапэкIи дахэу пхырищынхэу фэтэIо.

Мамырыкъо Нуриет.