КIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ я Дунэе фестиваль-зэнэкъокъоу «Адыгеим ижъогъожъыехэр» зыфиIорэр мы мафэхэм Мыекъуапэ щыкIуагъ. Мыгъэ ар я 14-у зэхащагъ.

[caption id="attachment_134541" align="aligncenter" width="800"] А. Кирнос[/caption]

Сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэр, ныбжьыкIэхэр къыхэгъэ­щыгъэнхэр, IэпыIэгъу ятыгъэныр ары пшъэрылъ шъхьаIэу зэхэщакIохэм зыфагъэуцужьырэр. Очнэ шIыкIэм тетэу нэбгырэ 572-рэ, нэбгырэ 67-рэ заочнэ шIыкIэм тетэу фестивалым хэлэжьагъэх. Мэфэ заулэм чIыпIэ зэфэшъхьафхэм къарыкIыгъэ ныбжьыкIэхэм орэдкъэIонымкIэ, къэшъонымкIэ, Iэмэ-псымэхэм мэкъамэхэр къягъэIогъэнымкIэ, цирк искусствэмкIэ, художест­веннэ гущыIэмкIэ заушэтыгъ.

«Культурэм и Урысые фонд» къытырэ грантыр агъэфедэзэ, федеральнэ проектэу «Творческэ цIыфхэр» зыфиIоу лъэпкъ проектэу «Культурэм» къыды­хэлъытагъэм тетэу Iофтхьабзэр рагъэкIокIыгъ.

— Илъэс 14 хъугъэу кIэлэцIыкIухэм ыкIи ныбжьыкIэхэм сэнаущыгъэу ахэлъыр къызыщагъэлъэгъон алъэкIыщт фестивалыр зэхэтэщэ. Илъэс къэс мыщ хэлажьэхэрэм япчъагъэ хэхъо. Пандемием илъэхъан заочнэ шIыкIэм тетэу Iофтхьабзэр кIощтыгъ, джы очнэу ыкIи заочнэу фестивалыр зэхэтэщэ, шъхьадж зэрэфаем елъытыгъэу хэлажьэ. Мыгъэ культурэм и Урысые фонд къызэрэдгоуцуагъэм ишIуагъэкIэ хэлажьэхэрэм япчъагъэ хэдгъэхъуагъ. Фестива­лым хэлажьэхэрэр зыщыпсэущт­хэри, ашхыщтыри тэ ятэгъэгъо­ты, гъогупкIэ закъор ары ежь­хэм атырэр. Ащ ишIуагъэкIэ хэ­лажьэхэрэр нахьыбэ мэхъу зэпыт, гушIохэзэ къэкIох. Усэ къеджэныр мыгъэ джыри къы­хэдгъэхьажьыгъ, къэIогъэн фае, ашIогъэшIэгъонэу ащ ныбжьыкIабэ къызэрекIолIагъэр. ­Лъэпкъ зэфэшъхьафхэр фестивалым зэ­рэхэлажьэхэрэм къыхэкIэу яна­хьыбэр урысыбзэкIэ произ­ве­дениехэм къяджагъэх. Ау Тэ­хъу­тэмыкъое районым къи­кIы­гъэ пшъэшъэжъыеу Нэхэе Руслъан иусэ къеджагъэр зэкIэми тыгу рихьыгъ, — еIо АР-м культурэмкIэ иминистрэ игуа­дзэу, АР-м изаслуженнэ ­журналистэу, фестивалым итхьаматэ иIэпыIэгъоу Кушъу Свет­ланэ.

НыбжьыкIэхэр артист шъыпкъэхэм афэдэу сэнаущыгъэу ахэлъыр къагъэлъэгъуагъ, ягъэ­псыкIи, шъуашэу ащыгъыри зэ­диштэхэу зыкъашIыгъ. Фестивалым къыдыхэлъытагъэу кIэлэ­цIыкIухэм ыкIи ахэм япащэхэм яIэшIагъэхэр зыхэхьэщытыгъэ къэгъэлъэгъон зэхащагъ, сурэт зэфэшъхьафхэр, Iэпэщысэхэр ыкIи нэмыкIыбэр Пушкиным и Унэ щыплъэгъунэу щытыгъ.

— Мы фестивалым хэлэжьагъэхэр ыпэрэ уцугъохэм текIоныгъэ къащыдэзыхыгъэхэр ары. Ау пхырымыкIыгъэхэу, сэнаущыгъэу ахэлъыр къэзыгъэлъагъо зышIоигъохэр зэрэщыIэр къыдэтлъыти, мэкъуогъум и 17-м сыхьат заулэ шIоигъоныгъэ зиIэхэм зыкъагъэлъэгъон амал яттыгъ, ягуапэу ащ хэлэжьа­гъэх, — еIо Кушъу Светланэ.

Журналистхэм апае пресс-зэIукIэу зэхащагъэм тыхэлэ­жьагъ. Фестивалым ипэшIорыгъэшъ зэфэхьысыжьхэр мыщ щашIыгъэх, къэкIорэ илъэсым зэхъокIыныгъэу фашIыщтхэм атегущыIагъэх. ИскусствэхэмкIэ Адыгэ рес­публикэ колледжэу Тхьабысымэ Умарэ ыцIэ зыхьырэм ипащэу, АР-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, фестивалым итхьаматэу Куфэнэ Щамсэт къызэриIуагъэмкIэ, Iофтхьабзэр зэри­фэшъуашэу, гъэшIэгъонэу, чэфэу кIуагъэ. Илъэс къэс хэлажьэ­хэрэм япчъагъэ нахьыбэ зэрэ­хъурэми ар зэрэтищыкIагъэр къеушыхьаты.

— НыбжьыкIэ пэпчъ зыкъызэ­ригъэлъагъорэм кIэлэегъа­джэу, нахьыжъэу игъусэм иIахьышIу хэлъ. IофшIэнэу жъугъэцакIэрэм мэхьанэ ин иI, шъуисабыйхэр лъэгэпIэ инхэм анэсынэу шъу­фэсэIо. Нэрылъэгъу тфэхъугъ тиныбжьыкIэхэм лъэныкъо зэ­фэшъхьафхэмкIэ сэнаущыгъэ ин зэрахэлъыр, яшъыпкъэу зыкъа­гъэхьазырыгъ. КъасIомэ сшIоигъу, къашIырэ къэгъэлъэгъоным елъытыгъэу фэпагъэхэу, зыкъы­дашIызэ, яплъыхэрэм ашIогъэшIэгъонэу Iофтхьабзэр кIуагъэ. Сценэм утетэу зыкъэбгъэлъэгъоныр IэшIэхэп, — еIо Куфэнэ Щамсэт.

Нэужым лъэныкъо пэпчъкIэ осэшIхэм зэфэхьысыжьхэр ашIыгъэх. Мэкъамэхэр къезыгъэIуагъэхэм ягугъу шъхьафэу къашIыгъ, шыкIэпщынэм, Iэпэ­пщынэм, пщынэм имэкъамэхэр тиныбжьыкIэхэм къызэрэрагъа­Iорэм осэ ин фашIыгъ, ау а лъэ­ныкъом хэлажьэхэрэм япчъа­гъэ нахьыбэ зэрэхъун фаер къыхагъэщыгъ. КъэшъонымкIэ зыкъызэрагъэлъэгъуагъэм зэригъэрэзагъэхэр, ау анэгухэм чэф акIэмылъэу, зэ­рэгумэкIыхэрэр къызэратекIо­рэм нахь Iоф дэшIэгъэн зэрэфаер къаIуагъ. Фестивалыр джыри нахь гъэшIэгъон зэрашIыщтым осэшIхэмрэ кIэлэцIыкIухэр зыгъасэхэрэмрэ нэужым тегущыIагъэх.

ТIопсэ районым ит къуаджэу КодэшъхьапIэ къикIыгъэ Тхьагъушъэ Мариет илъэситф хъугъэу мы фестивалым сабыйхэр къещэх.

— Мыгъэ къашъоу «ХьакIулащ» зыфиIорэр къэдгъэлъэ­гъуагъ. Лъэпкъ зэфэшъхьафхэм къахэкIыгъэ пшъэшъэжъые 12 къэшъуагъ. Мы Iофтхьабзэм тигуапэу тыхэлажьэ, сабыйхэм гушIозэ ащ зыфагъэхьазыры, нэIосакIэхэр ашIых, ясэнаущыгъэ къагъэлъагъо, нэмыкIхэми яплъых. Къытфэмыгъэсыжьэу тежэ. Тиунэ тыкIожьырэм фэдэу тыкъэкIо, — еIо бзылъфыгъэм. «Адыгеим ижъогъожъыехэр» зыфиIорэ фестивалыр гъэшIэгъонэу щыт. ЧIыпIэ зэфэшъхьафхэм къарыкIыгъэхэр щызэIукIэхэзэ, пIуныгъэ мэхьанэ иIэу ар рекIокIы. Фестивалым щытхъуцIэхэр къыщыдэзыхыгъэ­хэм ащыщхэр артист цIэрыIо мэхъух.

Мы илъэсым дунэе фестивалым и Гран-при зыфагъэшъоша­гъэр Къэрэщэе-Щэрджэс Рес­публикэм иансамблэу «Вагъуэ­бэ» («Созвездие») зыфи­Iо­рэр ары. Ансамблэм ипащэр зэ­шъхьэгъусэхэу Ащэбэкъо Азэ­матрэ Асиетрэ. Iэмэ-псымэхэм мэкъамэ къягъэIогъэн лъэныкъом ахэр хэлэжьагъэх, лъэпкъ къашъоу «Лъэпэрышъор» къа­шIыгъ. КъэкIорэ илъэсым фести­валыр мы купым къызэIуихыщт.

Лъэныкъо пэпчъ аныбжь елъытыгъэу щэу гощыгъэу текIоныгъэ къыдэзыхыгъэхэр агъэнэфагъэх. ГущыIэм пае, къэшъонымкIэ Тэхъутэмыкъое районым къикIыгъэхэ лъэпкъ къашъохэмкIэ ансамблэу «Сияние» зыцIэр, мы район дэдэм иансамблэхэу «Лучиграй», «Нэфылъ» зыфи­Iохэрэр ныбжьым елъытыгъэу анахь дэгъоу зыкъагъэлъэгъуагъэу алъытагъ. Джащ фэдэу Республикэу Беларусь икъэшъо­кIо купэу «Каханачка» зыфи­Iорэр, Абхъазым къэшъонымкIэ итеатрэу «Аураашъа» ыкIи нэ­мыкIхэри къыхагъэщыгъэх.

Лъэпкъ Iэмэ-псымэхэм мэкъамэхэр къягъэIогъэнымкIэ апэрэ чIыпIэр къыдахыгъ Теуцожь районым къикIыгъэ Ты­гъужъ Джэнэт, Иорданием щыщ Шыупэщэ Ибрахьимэ, ансамблэхэмкIэ Красногвардейскэ районым иансамблэу «Горцы» зыфиIорэр анахь дэгъоу агъэ­нэфагъ.

Цирк искусствэмкIэ Красно­гвардейскэ районым къикIыгъэ лъэпкъ цирк студиеу «Ритм» зыфиIорэр атекIуагъ, художе-­ ст­веннэ гущыIэмкIэ Кощхьэблэ районым къикIыгъэ Къуржь За­рэ, Къэрэщэе-Щэрджэс Рес­публикэм щыщ Адзынэ Дисанэ, Кощхьэблэ районым щыщ Гумэ Миланэ ыкIи Мозамбик щыщ Самуэль Анча къыхахыгъэх. Орэд къэIонымкIэ Мыекъопэ районым лъэпкъ орэдхэмкIэ иансамблэу «Кубаночка» зыфи­Iорэм текIоныгъэ къыдихыгъ. Джащ фэдэу Мыекъопэ районым щыщ Акматалиева Шах­сане, Мыекъуапэ щыщ Екатерина Правоторовар, нэмыкI­хэри анахь дэгъухэм ахалъытагъэх.

Мэкъуогъум и 18-м фестивалым хэлажьэхэрэ хьакIэхэм Адыгэ Республикэм ичIыпIэ дахэхэр арагъэлъэгъугъэх, ти­лъэпкъ шэн-хабзэхэр, Адыгеим итарихъ къафаIотагъ, цIыф гъэ­шIэгъонхэм аIуагъэкIагъэх.

ДЕЛЭКЪО Анет.