Нэбгырэ пэпчъ пшъэрылъ инэу гъашIэм щыриIэр зэхишIэу, ащкIэ фэлъэкIырэр ышIэщтыгъэмэ, мы дунаир бэшIагъэу дышъэ зэрыблыщтыгъ. Ау лъэпкъым, анахьэу Хэгъэгум пае зызгъэулэужьхэу, зищыIэныгъэ зэкIэ ащ фэзыгъэшъуашэхэрэр зырызых. Джа зырыз лэжьэкIошхохэм ащыщыгъ Шъхьэлэхъо Абу.

Адыгеим мы лIы гъэсагъэм ыцIэ зымышIэрэ е зэхэзымыхыгъэрэ исэп сшIошIы. Абу ицIыфыгъэкIэ ыкIи илIыгъэ хабзэкIэ ыцIэ чыжьэу Iугъэ — кIэлэегъэ­джагъ, шIэныгъэлэжьышхуагъ, общественнэ IофышIэшхуагъ, илъэпкъ лыуз-гууз гъунэнчъагъ.

Ар Теуцожь районым ит къуа­джэу Очэпщые мэлылъфэгъум и 19-м, 1929-рэ илъэсым къыщыхъугъ. ЩыIагъэмэ, ыныбжь илъэс 94-рэ хъущтыгъэ.

Гурыт еджапIэр къызеухым, Адыгэ кIэлэегъэджэ училищым икурс нахь пасэу ыти (1948 — 1949-рэ илъэсхэм), Очэпщые ублэпIэ еджапIэм, Нэчэрэзые илъэсибл еджапIэм илъэситIо кIэлэегъаджэу Iоф ащишIагъ. 1950 — 1951-рэ илъэсхэм дзэм къулыкъур щихьыгъ. Ащ къызекIыжьым, ПчыхьалIыкъое гурыт еджапIэм илъэс зытIущэ кIэлэегъаджэу щылэжьагъ. 1953 — 1957-рэ илъэсхэм комсомолым и Теуцожь райком ия II-рэ секретарэу, нэужым иапэрэ секретарэу, комсомолым ыкIи партием яхэку комитетхэм Iоф ащишIагъ. Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтыр, Iоф ышIэзэ, 1957-рэ илъэсым къыухыгъ. Мы илъэс дэдэм Шота Руставели ыцIэкIэ щыт институтым иаспирантурэ чIахьи, 1960-рэ илъэсым къыухыгъ. 1968-рэ илъэсым филологие шIэныгъэ­хэмкIэ кандидат, 1986-рэ илъэсым филологие шIэныгъэхэмкIэ доктор хъугъэ.

1960 — 1977-рэ илъэсхэм Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым кIэлэегъаджэу, кIэлэегъэджэ шъхьаIэу, доцентэу щылэжьагъ. 1977 — 1988-рэ илъэсхэм Адыгэ шIэныгъэ-ушэтыпIэ институтым литературэмкIэ исектор ипащ. 1988 — 1989-рэ илъэсхэм Адыгэ къэралыгъо институтым адыгэ литературэмкIэ икафедрэ ипрофессорыгъ, 1989 — 1990-рэ илъэсхэм кIэлэегъаджэхэм яшIэныгъэхэм зыщахагъэхъорэ институтым адыгэ филологием, тарихъым, культурэм якафедрэ щызэхещэ, ипащэу Iоф ешIэ. 1990-рэ илъэ­сым къыщегъэжьагъэу (илъэс 20 фэдизым), гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым литературэмкIэ иотдел ипэщагъ.

Шъхьэлэхъо Абу ытхыхэрэр 1954-рэ илъэсым къыщыубла­гъэу хиутыгъэх. АдыгабзэкIэ къыдигъэкIыгъэх «Адыгэ бзылъфы­гъэр адыгэ литературэм къызэригъэ­лъагъорэр» (1963), «Хэхъоны­гъэм илъэоянэхэр», «Адыгэ фольклор», «Шъыпкъагъэр — шэтапкъэ», «ЩыIэныгъэр. Литературэр. ПIуныгъэр», мыхэм анэмыкIхэри. УрысыбзэкIэ къыхиутыгъэх «Идейно-художественное своеобразие адыгейской литературы. 1830 — 1980» (1988). «На пути творческого поиска» (2002) зыфиIохэрэр.

Абу литературоведческэ-критическэ IофшIагъэхэм ямыза­къоу, художественнэ произведениехэри ытхыщтыгъэх, ахэр хэку гъэзетхэм, журналэу «Зэ­къош­ныгъэм» къащыхиутыгъэх. Рассказхэмрэ повестьхэмрэ дэтхэу «ЛIыхъужъ машIу» (1998) ыкIи «Гум хэлъ мастэр» (2004) къыдигъэкIыгъэх. Абу зэдзэкIын IофымкIи гъэзагъэу бэ ышIагъэр: кIэлэцIыкIухэм апае С. Баруздиным итхылъэу «Хэт зышIы­гъэр мы унэр?» (1954) ыкIи Н. Глейзаровым итхылъэу «Темыр шъыхь» (1957) зыфиIохэрэр адыгабзэм рилъхьагъэх.

Абу егъэджэн IофымкIэ шIэныгъэшхо къолъыгъ ыкIи адыгэ литературэр гурыт еджапIэхэм зэращызэрагъашIэрэмкIэ программэм иавтор, я 9 — 10-рэ классхэм апае литературэмкIэ учебникхэр (гъусэ иIэу) ыкIи адыгэ литературэм иегъэджэнкIэ методикэр (гъусэ иIэу) ытхы­гъэх.

Абу общественнэ IофышIэкIошхуагъ. Адыгэ Хасэм изэхэщакIохэм (1988) ар ащыщ, илъэсыбэрэ ащ ипэщагъ, нэужым итхьамэтэ гъэшIогъагъ. Дунэе Адыгэ Хасэм изэхэщакIохэм ащыщыгъ, ащ ипрезидент иапэрэ гуадзэу, нэужым ипрезидентэу (1993 — 1996) щытыгъ.

Шъхьэлэхъо Абу «Адыгеим и Щытхъузехь» зыфиIорэ медалыр къыфагъэшъошагъ. Адыгэкъалэ ыкIи Теуцожь районымкIэ къуа­джэхэу Очэпщые, Щынджые, Аскъэлае яцIыф гъэшIуагъ.

Шъхьэлахъор шIэныгъэхэмкIэ Дунэе Адыгэ академием иакадемик, Урысые Федерацием ыкIи Адыгэ Республикэм шIэныгъэ­хэмкIэ язаслуженнэ IофышIэшху. 1995-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу УФ-м итхакIохэм я Союз хэт.

Абу ишIэныгъэрэ ицIыфыгъэ шапхъэрэкIэ емызэщыжьэу ригъаджэхэрэм адэгощагъ; адыгабзэм, адыгэ литературэм., адыгагъэм, зэкIэ тилъэпкъ культурэ илъэпIагъэ исыхьат пэпчъ ащыфыриIотыкIыгъ. КIэлэегъэджэшхом ригъэджэгъэ ныбжьыкIэхэм ащыщхэр непэ щытхъу хэлъэу лэжьэпIэшхо зэфэшъхьафхэм ащэлажьэх, шIоу ыпхъыгъэр мэшъхьалъэ. Абу непи псаумэ анахь псаужь, ыцIэ къырамыIоу зы мафи къы­хэкIырэп.

Мамырыкъо Нуриет.

Сурэтхэр: «Адыгэ макъэм» ихъарзынэщ.