Нэхэе Аслъан: «Адыгэ мэкъамэр тэIэты, тигъогу къыхэдгъэщыгъэу тырэкIо!»
Лъэпкъым икомпозитор цIэрыIоу, УФ-м инароднэ артистэу, ансамблэу «Ислъамыем» ихудожественнэ пащэу Нэхэе Аслъан исимфоническэ музыкэ иконцерт неущ, пчыхьэм сыхьатыр 7-м ыныкъом АР-м и Къэралыгъо филармоние щыкIощт.
«Ар лъэпкъ мэкъамэм иапэрэ симфоническэ концерт, — хегъэунэфыкIы Нэхэе Аслъан, — адыгэ мэкъамэр лъэпкъым итхыдэIуатэу зэрэщытым имызакъоу, классическэ шэпхъэ лъагэмэ арытын ылъэкIыщт. Адыгэхэр дунаим зэрэтетхэр, орэдымкIэ профессиональнэ гъэхъэгъэ инхэр лъэпкъым иIэ зэрэхъугъэр, дунаим щатхырэм адыгэ мэкъамэри зэрахэтыр зэкIэми ядгъашIэ тшIоигъу». Пшъэрылъ шъхьаIэу зыфигъэуцужьырэр композиторым къыгъэнэфагъ.
Сыхьатырэ ныкъорэм телъытэгъэ концертым мэкъэмэ зэфэшъхьафхэр щыIущтых, гущыIэм пае, мэфэкI увертюрэр, скрипкэмрэ оркестрэмрэ апае «Пщынэлъэ-поэмэр», МэщбэшIэ Исхьакъ ироман техыгъэ оперэу «Бзыикъо заом» щыщ пычыгъохэр, ансамблэу «Ислъамыем» ирепертуар къыхэхыгъэу едзыгъуих хъоу «Нартхэм ясимфоние». «Ныдэлъф мэкъамэхэр», Удж къэшъо мэкъамэхэр, рапсодиеу «Хьагъэудж изэфакIу», «Чэщ гупшысэхэр», «Рондо-Пщыналъэр», «Нартхэм ярапсодие» ащ хэтых. Симфоническэ шъуашэм мэкъамэхэр изылъхьагъэр АР-м искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу Нэхэе Азэмат.
Солистхэр АР-м инароднэ артистхэу Ольга Мамикьян ыкIи Мышъэ Андзаур. Къэралыгъо симфоническэ оркестрэм идирижерыр СтIашъу Къэплъан.
Москва дэт къэралыгъо академическэ театрэм ыкIи Краснодар Нэхэе Аслъан зэхилъхьэгъэ мэкъамэхэм яконцертхэр жъоныгъуакIэм ащыкIощтых. Ахэм къакIэлъыкIощтых Налщык, Щэрджэскъалэ.
Бжыхьэм, шэкIогъум и 18-м, Нэхэе Аслъан июбилей хигъэунэфыкIыщт ыкIи ащ диштэу авторскэ концерт зэхищэщт, академическэ мэкъамэм ифестивалэу «Адыгея музыкальная» зыфиIорэр рагъэкIокIыщт.
«Мысыр, Китай, Бахрейн, Иран, Голландием къарыкIыщт композиторхэр ащ хэлэжьэщтых, — къеIуатэ Нэхэе Аслъан, — концертым щыIущт мэкъамэхэри къытфагъахьых, игъэкIотыгъэу ахэм Iоф адэтэшIэ. Мары «Росконцертым» зэхищэгъэ гастрольхэм тахэлажьэзэ, Урысыем икъэлипшIымэ, ащ тэ джыри тфы ахэдгъэхъожьи, концертхэр «Ислъамыем» къащитыгъэх. ЦIыфхэм адыгэ мэкъамэр агу еIугъ, залхэм чIыпIэ нэкI яIагъэп, ар имыкъоу концертыр тиартистхэм къаухы къэс зрительхэр щытхэу Iэгу афытеощтыгъэх. Адыгэ мэкъамэм зыфэдэ къэмыхъугъэ кIочIэ ин зэрэхэлъыр ащ къегъэнафэ. Ар цIыфхэм анэбгъэсышъун, адыгэхэм якультурэ нэмыкI лъэпкъхэм ядгъэшIэн фае. Ары тызыфэлажьэрэр». Композиторым ителефон къештэшъ, Урысыем икъэлэ зэфэшъхьафхэм «Ислъамыем» иконцертэу ащыкIуагъэхэм ащытехыгъэ кIэух Iэгутеохэр, цIыфхэр къазэрафэразэхэр зыхэт гущыIэхэр зэрыт видеохэр къегъэлъагъо, Казань, Ростов, Саратов, Нижний Новгород — тыди щызэфэдэу культурэ лъагэр цIыфхэм апсэ зэрэнэсырэр, агу къызэриIэтырэр хегъэунэфыкIы.
ХэгъэунэфыкIыгъэн фае едзыгъуищ хъурэ симфоние Нэхэе Аслъан зэригъэхьазырырэр. «Мелодии восходящего солнца» — джары цIэу фишIыгъэр. Итворчествэ изэфэхьысыжь произведениеу ар елъытэ. Илъэсныкъо хъугъэу къырагъэIоным зыфагъэхьазыры. Австрием щыщ композиторэу ыкIи дирижерэу Густав Малер ишIэжь апэрэ едзыгъор фэгъэхьыгъэщт. ЯтIонэрэу «Хэку гупсэм имэкъамэхэр» зыфиIорэм тхьэлъэIухэр, шъорэкI орэдыр, джэгу мэкъамэхэр хэтыщтых. Ящэнэрэ едзыгъор джырэ дунаим имэкъамэхэм афэгъэхьыгъэщт, къохьапIэм илъэпкъхэм яфольклор, джазыр хэтыщтых.
Непэ «Ислъамыем» артист 60 щэлажьэ. Урысыем имызакъоу, Европэм икъэралыгъохэм тиансамблэ дэгъоу ащашIэ. Профессиональнэ лъэгэпIэ инхэм анэсыгъ, республикэм къыфалъэгъункIэ шъуашэ. ЩытхъуцIэ пчъагъэу къалэжьыгъэхэм бэмышIэу джыри къахэхъуагъ. «Ингушетием инароднэ артист» зыфиIорэ щытхъуцIэр «Ислъамыем» ихудожественнэ пащэу Нэхэе Аслъанрэ иорэдыIо шъхьаIэу ХъокIо Сусанэрэ къафагъэшъошагъ.
«Грузин мэкъамэхэр, Италием и Верди, Чайковскэр зэрашIэхэрэм фэдэу «Ислъамыер» къашIэжьы, адыгэ мэкъамэр тэIэты, тэ тигъогу къыхэдгъэщыгъэу тырэкIо!», — еIо Нэхэе Аслъан.
Тэу Замир.