Адыгэ лъэпкъ IорыIуатэм лъэужышIу къыханагъ къуаджэу Хьакурынэхьаблэ къыщыхъугъэхэу, щыпсэугъэхэу, адыгэ гущыIэр ыкIи гупшысэр зылэжьыгъэ зэшхэу КIуай Зэфэсрэ Исмахьилэрэ.

Мы нэбгыритIум ашIэрэм гъунэ зэри-мыIагъэм ищыс гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм ихъарзынэщ лIитIум къаIотэгъэ къэбар гъэшIэгъоныбэу чIэлъыр, ахэр лъэпкъ акъыл-Iушыгъэр, губзыгъагъэр зэфэдэкIэ зыхэгощагъэх.

Мэлылъфэгъум и 5-м мы институтым Iэнэ хъурае щызэхащэгъагъ, ар инс-титутым IорыIуатэмкIэ иотдел иIофышIэ шъхьаIэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу Нэхэе Саидэ итхылъыкIэу «ХьакIэщ къэбархэр» зыфиIорэм фэгъэхьыгъагъ.

Iэнэ хъураер шIуфэс гущыIэкIэ къы- зэIуихыгъ ыкIи зэрищагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, институтым ипащэ шIэныгъэмкIэ игуадзэу Биданэкъо Марзият. Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх адыгапсэр зилъапIэу, лъэпкъ IорыIуатэм мэхьанэ езытыхэрэ Биданэкъо Нихьад, Хъуажъ Фахьри, Чэтэо Ибрахьим, Едыдж Мэмэт, ГъукIэ Замудин, МэщфэшIу Нэдждэт, Адыгэ Хасэм итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан, институтым ишIэныгъэлэжьхэр ыкIи Саидэ итхылъ зыфэгъэхьыгъэу, орэдыIо-тхыдэIотэ цIэрыIоу КIуай Исмахьилэ иунэкъощ благъэхэу КIуай Хьазрэт, Юр, икъорэлъфхэу Рэмэзан, Мурат, Люб, Нуриет ыкIи культурэм иIофышIэхэу Хьакурынэхьаблэ къи-кIыгъэхэр.

Iэнэ хъураер орэдыIо купэу «Джэ-ныкъу» зыфиIоу Хьакурынэхьаблэ къи- кIыгъэм (пащэр Юсып Заур) хьакIэщ орэдымкIэ къызэIуихыгъ. МэфэкIым гущыIэ шъхьаIэу «ОрэдыIо-тхыдэIотэ цIэрыIоу КIуай Исмахьил» зыфиIорэр Нэхэе Саидэ кIэкIэу къыщыриIотыкIыгъ. Институтым ипроектхэм язы Iахьэу, хъарзынэщымкIэ гъэзагъэу, КIуай Исмахьилэ ехьылIэгъэ тхыгъэ-IофшIагъэр зэригъэхьазырыгъэр Саидэ къыIуагъ, КIуай Исмахьилэ къыIуатэзэ атхы-жьыгъэхэм купкIышхо зэряIэр, ахэр лъэпкъ шIэныгъэмкIэ зэрэлъапIэхэр кIигъэтхъыгъ.

Iэнэ хъураер итеплъэ-шъуашэкIи, игъэпсыкIэкIи блэкIыгъэмрэ джырэ уахътэмрэ зэзыпхэу зэрэщытым ищысагъ мэфэкIым хэлажьэхэрэр КIуай Исмахьилэ къыIозэ тыратхэгъэ «Бэчмыкъо Хьау-тIыхъу иорэд» зэрэрагъэдэIугъэхэр. ХьакIэщыр нахь къагъэкIэрэкIагъ Лъэпкъ театрэм иартистхэр ащ къызэрэ-хэлэжьагъэхэм. Нарт ныожъым ыIуагъэр, нысэм фэгъэхьыгъэ хъохъу зыфиIохэрэм ягуапэу ахэлэжьагъэх артистхэу Хьакъуй Анзаур, Тхьэркъохъо Мэрджэнэт, нэмыкIхэри.

МэфэкIым псэлъэ фэбэ игъэкIотыгъэ къыщишIыгъ филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, институтым бзэшIэныгъэмкIэ иотдел иIофышIэ шъхьаIэу Бырсыр Батырбый. КIуай Зэфэсрэ Исмахьилэрэ акъыл-къулай ин зыкъолъыгъэхэ нахьыжъхэу зэрэщытхэр, Адыгэ научнэ-ушэтэкIо институтыр щыIэ зыхъугъэм къыщегъэжьагъэу мы нэбгыритIум лъэпкъ фольклорыр кIэугъоегъэнымкIэ Iофышхо зэралэжьыгъэр, ежь ышъхьэкIэ, сту-дентызэ, Зэфэси Исмахьили къаIохэрэр нэкIубгъо 50 хъоу зэритхыгъагъэр, лъэшэу къэIотэкIо Iазэхэу зэрэщы-тыгъэхэр, а зы къэбарыр тIо къызэра-мыIотэжьыщтыгъэр, ягущыIэ пэпчъ утхындзыгъэу, узIэпищэу зэрэ-гъэшIэгъоныгъэм, лIы шэн-шэпхъэ дахэ зэрэхэлъыгъэм, шъырыт гупсэфэу Исмахьилэ зэрэгъэпсыгъагъэм ягугъу Батырбый къышIыгъ. Джащ фэдэу Хъуажъ Мыхьамоди, ХьэдэгъэлIэ Аскэри, Мэрэтыкъо Къасими, Цуекъо Юныси, нэмыкIхэри Зэфэсрэ Исмахьилэрэ бэрэ аIукIэхэу хъугъэ, ары къэс псынэпс куу IэшIум фэдэу ахэм абзэ нахь къызэритIупщыщтыгъэр, къэIотэкIэ-гъэдэIуакIэм лъэшэу зэрэфэIэзагъэхэр Батырбый къыIуагъ.

Нэхэе Саидэ иIофшIагъэу КIуай Исмахьилэ фэгъэхьыгъэр уасэ зиIэу ылъытагъ, тапэкIи мыхэм ягушъхьэкIэн дэлэжьэгъэныр игъоу ылъэгъугъ.

IорыIотэ шIэныгъэр къутэмабэу зэрэ-зэхэлъым – нарт къэбархэм, тхыдэхэм, пщыналъэхэм узыгъэIушэу, узыгъэгъуазэу ушъыибэ зэрахэлъым ягугъу кIэкIэу къышIыгъ IорыIуатэмкIэ отделым иIо-фышIэ шъхьаIэу, филологие шIэны-гъэхэмкIэ докторэу Къуекъо Асфар.

Филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, институтым IорыIуатэмкIэ иотдел ипащэу Цуекъо Нэфсэт илъэс 40 Iэпэ-цыпэм Iофэу ашIагъэм кIэкIэу къытегущыIагъ. Саидэ Iофышхо мы тхылъым итхын зэрэдишIагъэр Нэфсэт хигъэунэфыкIыгъ. Илъэс зыбгъупшIым тхыдэIотэ зэшхэу Зэфэсрэ Исмахьилэрэ ядунэететыкIагъэр гъэунэфыгъэнымкIэ Iофыбэ зэрэ-зэшIуихыгъэр – 2017-рэ илъэсым КIуай зэшхэм ацIэкIэ якъуаджэу Хьаку-рынэхьаблэ культурэм и Унэу дэтым научнэ-практическэ конференциер зэращыфызэхищэгъагъэр, джы «ХьакIэщ къэбархэр» КIуай Исмахьилэ фэгъэ-хьыгъэу ытхи къызэрэдигъэкIыгъэр къыIотагъ, тапэкIи шIэгъэн фаеу щыIэр мымакIэу, тхыдэIотэ-IорыIотэкIо цIэры-Iохэм ялэжьыгъэ тыухъумэн ыкIи къэд-гъэгъунэн фаеу ылъытагъ. Джащ фэдэу, адыгэ лъэпкъым къыхэкIыгъэ IорыIотэкIо губзыгъэхэм ялъэуж рыплъэжьыгъэх, чылэпхъэшIу къызэрагъэнагъэр кIагъэтхъыгъ.

МАМЫРЫКЪО Нуриет. Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.