Тимылъэпкъэгъоу адыгабзэр зышIэхэрэм лъытэныгъэ афэсэшIы. Ар хэгъэкIи, сиIахьыл-благъэхэм афэдэу сяплъы. Непэ ащ фэдэу нэIуасэ шъузфэтшIыщтыр АР-м и Лъэпкъ театрэ иактрисэу Тамрико Осадзе. Актер сэнэхьатым Москва щыфеджагъ, Мыекъуапэ къызегъэзэжьым, адыгабзэр зэришIэрэм ишIуагъэкIэ Адыгэ театрэм аштагъ, адыга­бзэм рылажьэзэ лъэпкъ искусствэм ищыIэныгъэ рипхыгъ.

Е. Вахтанговым ыцIэ зыхьырэ академическэ театрэм хэтэу Б.Щукиным ыцIэ зыхьырэ теат­ральнэ институтэу Москва дэтыр Тамрико къыухыгъ. ИлъэсиплIырэ ащ щеджагъ. ГъэрекIо Мые­къуапэ къызэрэкIожьыгъэм те­тэу АР-м и Лъэпкъ театрэ Iоф щишIэнэу ригъэжьагъ. Хъур­мэ Хъусен ипьесэ техыгъэ спек­таклэу «Гощэмыдэ инысэхэдакIэ» Рузанэ ироль къыщи­шIыгъ. Мамый Ерэджыбэ ипьесэ техыгъэу «Псэлъыхъохэр» зыфиIорэ къэгъэлъэгъонэу ныбжьыкIэ артист купым къышIырэм Сусанэ ироль къыщыфа­гъэшъошагъ ыкIи ар хьалэмэтэу ыгъэцэкIагъ. Лъэпкъ театрэм иартист ныбжьыкIэу исэнаущыгъэкIэ къахэщырэр редакцием къедгъэблэгъагъ ыкIи гущыIэгъу тыфэхъугъ.

— Тамрико, адыгабзэр сыдэущтэу зэбгъэшIэнэу хъугъа? О ухъурц (грузин лъэпкъ) нахь мышIэми, тиныдэлъфыбзэ къабзэу урэгущыIэ. Хэта озыгъэшIагъэр?

— ТиунагъокIэ илъэс 20-м къехъугъэу Джыракъые тыщэ­псэу. Сянэрэ сятэрэ сшыпхъу нахьыжъи ягъусэу Грузием къы­зекIыжьхэм, Адыгеир псэу­пIэкIэ къыхахи, сэ мыщ сыкъы­щыхъугъ. Джыракъые еджапIэм сыщеджагъ, адыгабзэмкIэ а уахътэм сикIэлэегъэджагъэр Къэ­гъэзэжь Сариет. УблэпIэ классхэр къызысэухым упчIэ къэуцугъагъ: еджапIэр къаухыфэ адыгабзэр зэзыгъашIэхэрэм сахэтыщта, хьауми адыгабзэр зэзымыгъэшIэжьыхэрэм (урыс классхэм афэдэу) сахэтIыс­хьа­жьыщта? ЕджапIэр къэсэухыфэ адыгабзэр зэзыгъэшIэщтхэм сахэтынэу сэр-сэрэу къыхэсхыгъагъ, — IугушIукIызэ Тамрико къеIуатэ, къыIорэр зэрэтигуапэри къелъэгъу.

— Адэ грузиныбзэр ошIа?

— СэшIэ. Тиунагъо грузиныбзэкIэ щэгущыIэх. Сятэ — Хвича Анзориевич Кутаиси къыщыхъугъ, сянэ — Лия Романовнар Грузием и Зестафонскэ район зыщыщыр. Сшыпхъу нахьыжъэу Хатунэ ныдэлъфы-бзэр ешIэ. Грузиныбзэмрэ адыга­бзэмрэ амакъэхэр тIэкIу зыщызэтехьэхэрэри щыIэх, ау ятхыкIэ зэтекIы, хьарыфылъэхэр зэфэшъхьаф шъыпкъэх. Сэ адыга­бзэр спэблагъэ хъунымкIэ зишIогъэшхо къэкIуагъэр адыгэ чылэ тиунагъо зэрэдэсыр, адыгэ­хэм тызэрахэтыр, тызэрадэпсэурэр ары.

Илъэс 22-рэ нахь зымы­ныбжь пшъэшъэжъыеу сапашъхьэ исым сшIогъэшIэгъонэу сеплъы. Ынэ уцышъохэм гушIор акIэлъ, гу­шIубзыу, нэутх, псынкIэу къэгущыIэ, зэIухыгъэ дэд.

— Актер сэнэхьатыр сы­дэущтэу къыхэпхынэу хъугъа?

— СицIыкIугъом щегъэжьагъэу а сэнэхьатым сыфэщэ­гъагъ. Къашъохэр, орэдхэр, дра­матическэ кружокыр сыгу рихьыщтыгъэх. Чылэ клубым сычIэкIыщтыгъэп. ЗызгъэджэгукIынышъ ыуж сикIыжьыщтэу сянэ къышIошIыщтыгъ. Врач сыхъунэу фэягъ. ТилъэпкъкIэ актер зыпари тхэтэп. Сятэ —псэолъэшI, сянэ — дакIо, сшыпхъуи экономистэу еджагъ. Сэ джащ фэдэу сакъыхэкIыгъ, — Тамрико мэщхы. — ЕджапIэр къэ­тыухы зэхъум Москва къи­кIы­гъэ мастер-театралхэу Владимир Са­жиныр ыкIи Валерий Маркиныр Мыекъуапэ къэкIуагъэхэу ныбжьыкIэхэм ахаплъэщтыгъэх, сэнаущыгъэ зыхэлъхэр къыха­хыщтыгъэх. Ар зысэшIэм, сэри зязгъэуплъэкIунэу сыкIуагъ.

— Сыд укъызэджагъэр, къафэбгъэлъэгъуагъэр, къэошIэжьа?

— Орэдэу «Катюшэ» къафэс­Iуагъ, И. Крыловым ибаснэу «Осел и соловей» сыкъеджагъ, Э.Асадовым иусэу «Я в глазах твоих утону, можно?» зыфиIо­рэри езбырэу къэсIуагъ. ЗэкIэ къекIолIагъэхэм мэфитIурэ ахэ­дагъэх. Бэгъушъэ Бэллэрэ сэрырэ Щукинскэ институтым ипроректорэу Татьяна Поли­вановам такъыхихыгъ. Чылэм сымыкIожьэу сянэ телефонкIэ сыфытеуи, сызэрэпхырыкIыгъэр зешIэм, ар ащ фэдэу хъуным ежэгъахэп, ыгъэшIэгъуагъ. Моск­ва тыкIуи илъэсиплIырэ «Щукэм» сыщеджагъ.

— Сыд фэдагъа а илъэс­хэр, сыд пшIогъэшIэгъо­нэу угу къэкIыжьырэр? Еджэным ыуж Москва укъыдэнэнэу уфэягъэба?

— СыкIо зэхъуми сыкъызэ­рэкIожьыщтыр сшIэщтыгъэ, — Тамрико мэщхы. — Сэнэхьатым тызэрэфагъасэщтыгъэм имыза­къоу, модель фэдэу Iоф сшIагъэ, кинохэм ятехын, театрэхэм якъэгъэлъэгъонхэм тахэлажьэщтыгъ. «Театр современной драмы» сыщылэжьагъ. КIэлэцIы­кIухэм апае къэгъэлъэгъонхэр — «Гадкий я», «Белоснежка и 7 гномов» згъэуцугъэх. ГъэшIэгъонэу а уахътэр кIуагъэ. Бурят, абхъаз, азербайджан лъэпкъ студиехэр «Щукэм» щызэхэщэгъагъэх. Адыгэ студиемкIэ нэ­бгырищ ныIэп тызэрэхъущты­гъэр — сэры, Бэгъушъэ Бэлл ыкIи Баксан, Къэбэртэе-Бэлъкъарым щыщэу Бэгъ Джамболэт. Бэллэ Москва къыдэнагъ, Джамболэт Архангельскэ кIуагъэ, сэ Мые­къуапэ къэзгъэзэжьыгъ. Шъыпкъэ, «Театр современной драмы» ипащэу Артем Даниным сыкъыгъэнэнэу фэягъ, ащ сыщылажьэ шIоигъуагъ. Сэ теубытагъэ хэлъэу сыкъэкIожьыгъ. 2022-рэ илъэсым иIоныгъо мазэ къыщыублагъэу АР-м и Лъэпкъ театрэ иактрисэу Iоф сэшIэ.

— Iоф зыпшIэрэм къыкIоцI ролитIу къэпшIыгъ. «Псэлъыхъохэм» ахэт Сусанэм ироль къы­­зыошI ужым артист жъогъо купым уахэттхагъ, — Тамрико зэригуапэр къыхэщэу IугушIукIыгъ.

— Сыщынагъ артист нахьыжъхэм ауж а спектаклым щыщ ролыр къэсшIынэу. Сиадыгабзэп сызфэщынагъэр. Ежь Сусанэ иролэу къысфагъэшъошагъэр къэзэрэздэхъущтым тIэкIу сигъэпагъ. Артист нахьыжъхэм къызэрашIырэмрэ нахьыкIэхэм къызэрагъэлъагъорэмрэ зэрэзэрагъэпшэщтыр сшIагъэ. Шы­хьамрэ Сусанэрэ азыфагу илъ зэхашIэм ышъхьэ къызырахыкIэ, сыд джыри ахэр сценэм щызэIукIэхэ къэс къыщыбгъэлъэгъон фаер? Мы упчIэм сигъэгу­мэкIыщтыгъ. «Ежь ролым щы­псэу, «живи», уикIуачIэ хэплъхьан фае!» — къысиIуагъ Кукэнэ Мурат. Ащ ыуж ролым сыхэ­хьагъ, зэхэсшIагъ. Тэхъутэмы­къуайи, Псэйтыкуи «Псэлъы­хъохэр» къащыдгъэлъэгъуагъэх. Премьерэ шъхьаIэр Мыекъуапэ щыкIуагъ. ЦIыфхэр бэу къекIо­лIагъэх, ау къэгъэлъэгъуапIэхэр зэфэшъхьафыгъэх. Мыекъуапэ къыщыдгъэлъэгъуагъэр, кIуачIэу хэслъхьагъэмкIэ нахь зэхэсшIэ­нэу хъугъэ. Мы спектаклыр ко­медиеу щыт нахь мышIэми, еплъыхэ хъумэ цIыфхэр зыго­рэм ригъэгупшысэнхэу сыфэягъ. Шыхьам Сусанэ ыгъапцIэ фэдэу къыщыхъоу чIыпIэу къызщыха­фэрэм, «Адэ, сыда джы сшIэщтыр?» ыбжымхэр зэкIилъхьэзэ ыгу еIэжьэу къеIо. Къысэплъыхэрэм мо пшъэшъэ цIыкIум иобразэу къэсшIырэм агу фэгъунэу, ащымыгъупшэнэу, «тхьамыкIэ цIыкIу, ишъыпкъэу ыгу еIэжьыгъ» аIонэу сыфэягъ. Джащ фэдэуи ролыр къэсшIыгъэу къысшIошIы.

— Сусанэ ироль къыбдэ­хъугъэкIэ усэгъэгугъэ. Там­рико пцIэр шъхьае, СусанэкIэ сыкъыуаджэ сшIоигъоу зысэIажэ (Там­­рико мэщхы). О ­къ­пшIырэ Сусанэр нэмыкI шъыпкъэу хъугъэ, сыда пIомэ пьесэм хэтыгъэ монологхэр, Шыхьамрэ орырэ шъуизэдэгущыIэгъухэр зэрэщытым тетэу, мыгъэ­кIэкIыгъэхэу зэкIэри къэгъэлъэгъоным хагъэхьа­жьыгъ. Пшъэшъэ ныбжьыкIэм игухэкI, игу­къао, шIу ылъэгъурэм къыгъапцIэу зэрэшIошIыгъэм, гумэхагъэр нахь къыхэщэу — а зэ­пстэум якъэгъэлъэгъон хьалэмэтэу къыбдэ­хъугъ, къыоплъырэм ­укъыухъумэ шIоигъоу къэп­шIышъугъ.

— Ары, «Псэлъыхъохэм» ахэт ныбжьыкIэ артистхэмкIэ зы бын-унагъо тыхъугъэм фэдэу тызэхэт. Тхьаегъэпсэух мы ро­лыр къызэрэсфагъэшъошагъэмкIэ, сигопэ дэд. Типащэу Ацумыжъ Рустами Хьачик ироль къышIэу къыддыхэтба. «Спектаклым сыхэт зыхъукIэ сы­шъуитхьаматэп, шъощ сыфэдэу сценэм сыкъыжъудытет», — еIо. «Псэлъыхъохэр» къэзышIыгъэ купымкIэ джыри къэгъэлъэгъон горэм тыхэлэжьагъэемэ дэгъугъэ. ЗэгурыIожь куп тыхъугъэу зэхэсэшIэ.

— Тамрико, уигухэлъхэр Тхьэм къыбдегъэхъух! Роль гъэшIэгъоныбэ ­Лъэпкъ театрэм къыщыпшIынэу пфэтэIо!

— Тхьашъуегъэпсэу.

Тэу Замир.