Ныдэлъфыбзэр зэгъэшIэгъэным, къэухъумэгъэным, ар кIэлэеджакIохэм шIу ягъэлъэгъугъэным фытегъэпсыхьэгъэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр гъэтхапэм республикэм щызэхащэх.

Илъэс къэс лицееу N 35-м мы Iофыгъор чанэу щызэшIуахы. Гъэтхапэм и 14-м адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ игъэкIотыгъэу мыщ зэрэщыхагъэунэфыкIыгъэр нэрылъэгъу тфэхъугъ. Мы мафэр адыгэ кIэлэцIыкIухэмкIэ мэфэкI шъыпкъ, адрэхэм афэдэп, адыгэ шъуашэхэр ащыгъхэу еджапIэм къэкIуагъэхэри бэу ахэтых. Пчэдыжьым щегъэжьагъэу адыгэ пщынэр агъэжъынчыгъ, къэшъуагъэх, адыгабзэкIэ орэдхэр, усэхэр къаIуагъэх.

— Сабыим ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу къызыхэкIыгъэ лъэпкъым уасэ фишIыныр, иныдэлъфыбзэ Iулъыныр, нэмыкI лъэпкъхэм адыгэ культурэм ибаиныгъэ ядгъэлъэгъуныр ары пшъэрылъ шъхьаIэу тиIэр, — еIо лицеим ипащэ пIуныгъэ IофымкIэ игуадзэу Мамсыр Азэ. — ТиеджапIэ адыгабзэм изэгъэшIэн мэхьанэшхо щетэты, ащ епхыгъэу Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр афызэхэтэщэх. Хабзэ зэрэхъугъэу, гъэтхапэм и 14-м къыщегъэжьагъэу и 30-м нэс адыгабзэм имазэ ретэгъэкIокIы. КъасIомэ сшIоигъу, адыгэ кIэлэцIыкIоу тиеджапIэ къакIорэр бэ, ау нэмыкI лъэпкъхэу адыгабзэр зэзыгъашIэ зышIоигъохэри къахэкIых, тигуапэу ахэм шIэныгъэхэр ятэгъэгъоты. Еджэгъу сыхьат закъоу щымытэу Iофтхьабзэхэр бэу зэхэтэщэх, сыда пIомэ, тхьамафэм зэ зэрагъашIэкIэ ныдэлъфыбзэм ибаиныгъи, идэхагъи кIэлэцIыкIухэм зэхашIэщтэп.

Бэгъушъэ Фатимэ адыгабзэмрэ адыгэ литературэмрэ я 5 — 9-рэ классхэм арегъэхьы. МэфэкIым игъэкIотыгъэу зызэрэфагъэхьазырырэр ыкIи ащ хэлажьэхэрэм япчъагъэ нахьыбэ зэрхъурэр ащ къыхигъэщыгъ. ЫпэкIэ нахьыжъхэр арыгъэмэ, джы пэублэ классхэм якIэлэеджакIохэри ашIогъэшIэгъонэу къекIуалIэх.

— Адыгабзэм фэгъэхьыгъэ конференциехэр, зэIухыгъэ урокхэр зэхэтэщэх, сочинениехэр ятэгъэтхы ыкIи ныдэлъфыбзэм дэлэжьэрэ цIыф цIэрыIохэр къетэгъэблагъэх. ГъэрекIо Дэрбэ Тимур, ансамблэу «Налмэсым» исолистхэр тихьэкIагъэх, ахэр ныбжьыкIэхэм гущыIэгъу афэхъугъэх. Адыгэ джэгур кIэлэцIыкIухэм якIас. Iофтхьабзэу зэхатщэхэрэм кIэлэегъаджэхэри, сабыйхэри, ны-тыхэри къятэгъэблагъэх, зэнэкъокъу шIыкIэм тетэу редгъэкIокIэуи мэхъу, текIоныгъэ къыдэзыхыхэрэм шIухьафтынхэр ятэтых, — еIо кIэлэегъаджэм.

Илъэс къэс я 5 – 9-рэ классхэм ащеджэхэрэм апае «Мисс Черкешенка» зыфиIорэ зэнэкъокъур афызэхащэ. Класс пэпчъ адыгабзэр дэгъоу зышIэу, адыгэ шэн-хабзэхэр зыхэлъхэр къыхахых, ахэр зэнэкъокъух. Дышъэидэным фэщагъэхэри ахэм къахэкIых. Анахь дэгъоу зыкъэзыгъэлъэгъуагъэм пачъыхьэ танджыр щалъэ. — ТикIэлэцIыкIухэм адыгабзэр ашIэ, ау ащ фэдизэу зэрамыгъэфедэрэр гухэкI. ЗызэрэугъоихэкIэ, яныдэлъфыбзэ рыгущыIэнхэу ятэIо, ау ар макIэ зыгъэцакIэрэр. Унэм урысыбзэкIэ зэрэщыгущыIэхэрэр къытаIо. ТикIэлэцIыкIухэм адыгабзэр зэраIумылъыжьыр гукъау, ащ ны-тыхэри, кIэлэегъаджэхэри, нахьыжъхэри дэлэжьэнхэ фае. ГумэкIыгъор дэгъэзыжьыгъэнымкIэ мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм язэхэщэн мэхьанэ ин иIэу сэлъытэ. Анахь дэгъоу усэм къеджэхэрэр джащ фэдэу тэгъэунэфых. Адыгабзэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэу зэхатщэхэрэм зэкIэми тикIэлэеджакIохэр ягуапэу къахэлажьэх, адыгэ быракъыр аIыгъэу, шъуашэхэр ащыгъхэу къекIуалIэх.

Лицеим итхылъеджапIи мэфэкIхэм ахэлажьэ. Адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ фэгъэхьыгъэу къэгъэлъэгъон гъэшIэгъон зэхащагъ. КIэлэеджакIохэри, кIэлэегъаджэхэри ашIогъэшIэгъонэу ащ еплъыгъэх. ТитхэкIо цIэрыIохэм ятхылъхэу усэхэр, пшысэхэр зыдэтхэр ащ къыщыгъэлъэгъуагъэх. Ащ нэмыкIэу республикэм къыщыдэкIырэ гъэзетэу «Адыгэ макъэр», журналхэу «Родничок», «Жъогъобын» зыфиIохэрэр, ежь еджапIэм щеджэхэрэм афэгъэхьыгъэхэр, ахэм атхыгъэхэр къэгъэлъэгъоным щызэгъэуIугъэх.

— Хабзэ тфэхъугъэу, нэбгырэ пэпчъ ежь иныдэлъфыбзэкIэ «Седжэнэу сикIас» къыIон фае, нэужым зыфэе тхылъыр ащ есэты, — еIо тхылъеджапIэм ипащэу Наталья Иглинам. — Адыгэ пшысэхэр зытет дискхэр кIэлэегъаджэхэм агъэфедэх. Джы кIэу къыхэдгъахьэ тшIоигъу сабыим адыгабзэкIэ къыIорэр ным урысыбзэкIэ зэридзэкIыжьэу, е ным урысыбзэкIэ къыIорэр кIэлэцIыкIум адыгабзэкIэ къыIожьэу. Ахэм якъэIуакIэ теттхэн гухэлъ тиI. АщкIэ МэщбэшIэ Исхьакъ къыдигъэкIыгъэ пшысэхэр дгъэфедэщтых.

Адыгабзэр зэбгъэшIэн плъэкIынэу тхылъ дэгъухэр титхылъеджапIэ чIэлъых.

Шъугу къэдгъэкIыжьын, адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ 2000-рэ илъэсым щегъэжьагъэу тиреспубликэ щыхагъэунэфыкIы. Ащ лъапсэ фэхъугъэр Бэрсэй Умарэ иапэрэ хьарыфылъэ тхылъэу 1853-рэ илъэсым Тифлис къыщыдэкIыгъэр ары.

ДЕЛЭКЪО Анет. Сурэтхэр авторым тырихыгъэх.