‘Adıge Makh’ adı ile özünü anlatıyor. Bir asırdır her türlü dönemi-değişimi aşan, Cumhuriyetimizin yüzü, ulusal dilimizin kullanımında yüksek normlara sahip, yaşamımızda her türlü gelişimle uyum sağlayabilen tek gazetemiz.

Adıgeyde basılan gazeteler arasında ‘Adıge makh’ı eşsiz kılan ‘bir tek O’nun’ çerkesçe yayınlanıyor olması. Ulusal dilimizi koruyor, tarihimizi unutmuyor, toprağımız, devletimiz, dünyaya dağılmış tüm çerkesler ile alakalı haberleri yayınlıyor.

Ulusal gazetemizin 100. yılı dolayısıyla bu sene 12 ay boyunca ‘Adıge Makh’ın tarihi, gazetede daha önceleri çalışmış olanlar hakkında bilgiler, gazete okuyucularımızın görüşlerini yayınlayacağız, şimdiye dek böylesi az sayılamayacak makale de yayınladık.

Bu günkü bayram sayımızda ise ulusal gazetemizin günümüzdeki çalışmaları, çalışanları hkkında size bilgi vereceğiz.

Herkese seslenerek

Yüz yıl içerisinde toplamda 22 728 sayı yayınlandı. Çeşitli dönemlerde 10 bini aşan tiraja ulaşıldıysa da, günümüzde  tirajımız 4350. Fakat, bunun gazetenin basımında veya hazırlanmasında, işleri kolaylaştırdığı veya zorlaştırdığını söylemek de doğru değil.

Değişen dönem

Günümüzde insanlar yoğun olarak interneti kullanmaya başladı, halkın haberlere daha çabuk ve kısa bir şekilde ulaştığı bir dönemde yaşıyoruz. Bu arada gazetemizin de dönemle uyumlu adımlar attığını söylememiz gerekir. Bunu gazetemizin ilk sayfasında da görebilirsiniz — internet sitemize, sosyal ağlardaki hesaplarımıza hızlı ulaşım sağlayabileceğiniz q-r kodlar bulunuyor.

Habere nasıl ve nereden ulaşmak istiyorsanız fark etmemecesine, çalışanlarımız her alanda, hiç bir alanda geride kalmadan haberleri yayınlıyorlar — gazete kağıdına basılı yayınlara alışkın olanlar, böylesi yayınları sevenler gazete olarak, internetin sağladığı olanakları kullananlar, sitemizden, sosyal ağlardaki hesaplarımızdan, telegram-kanallarımızdan haberlerimize ulaşıyor.

Bu arada şunu da belirtmeliyim, ulusal gazetemiz sadece soydaşlarımıza değil başkalarına da — çerkesçe yanısıra Rusça ve Türkçe olarak  ulaşıyor. Bu bize Çerkes dünyasını herkese aktarmakta, herkesi olaylar hakkında bilgilendirmekte faydalı oluyor. Yurtdışında yaşayan soydaşlarımız da bize çok özen gösteriyorlar, vatanla olan ilişkilerinde, ulusal köprünün ayaklarından birisi de biziz. Bundan onur duymamak ise imkansız.

Çerkes sesini duyuranlar

Bu gün gazetede toplamda 43 kişi çalışıyor. Onlar — gazeteciler, çevirmenler, sorumlu sekreterler, yazılanların dizgisinde çalışanlar, gazete sayfalarını dizayn edenler, yazıları okuyup yazım denetimini yapanlar, fotoğrafçılar, fotoğrafları baskıya hazırlayanlar, gazete sayfalarına uyarlayanlar, mali işlerle ilgilenenler, ulaşımdan sorumluluar, gazete temizlik-hizmet işlerini yapanlar. Bu andığımız kısımalarda çalışan her bir kimse gazetemizin çalışmasını sağlıyor, her birinin yaptığı işin önemi var.

Her biri ayrınıtılı olarak

Sorumlu sekreterlerimiz — Jaçemıko Aminet ve Tharkoho Adam. Onların yaptığı işin önemini işlerinin adı da dile getiriyor — büyük sorumluluk taşıyorlar — gazetecilerin hazırladığı haberleri okuyorlar, yanlışlıklar varsa düzeltiyorlar, yayın ile alakalı seçilen fotoğrafların yayınla uyumunu denetliyorlar, daha sonra baş redaktör ve yardımcısı ile birlikte hangi sayfada hangi haberin olacağını, sayfaların düzenlerini belirliyorlar. Daha sonra da her bir sayfayı bir daha değerlendiriyorlar.

Aminet uzun yıllardır gazetemizde çalışan meslektaşlarımız arasında yer alıyor, O’na pek çok konuda danışıyoruz, ona hem güvenimiz hem de saygımız büyük.

Adam da uzun  zamandır gazetemizde çalışıyor. Gazeteci olarak başladığı çalışmasını yazıları ile ilerletti, Cumhuriyetimiz başkanının katıldığı etkinlikleri yazacak muhabirimiz oldu, ardından sa sorumlu sekreterlik görevine geldi. Aminet ve Adam herkesten sonra işten ayrılanlar arasındalar.

Önemli çalışanlarımız arasında gazetemiz tercümanları da bulunuyor. Onlar — Tharkoho Safiyet ve Tl’ışe Saniyet. Safiyet Tercüme kısmımızın yöneticisi. Adıge cumhuriyeti kanunlarını, Başkanlık kararnamelerini, gazetemize gönderilen Rusça, Kabartayca materyallerin çoğunu onlar çeviriyor. Adıge Cumhuriyeti Anayasasının çevirisi işinde de çalıştılar, çeşitli kurumların bizden çerkesçeye çevirmemizi istedikleri metinleri de onlar çeviriyor.

Safiyet de değerli büyüklerimizden birisi, yanılmaz-yanlışsız çerkesçesi ile örnek aldığımız, danıştığımız birisi, kendisi her türlü çeviriyi kısa bir sürede yapabilir, Saniyet de O’nun gibi. Birbirleri ile anlaşı içerisinde çalışıyorlar.

Yemt’tıl Nurbıy ezelden beri Adıge makhte gazeteci ve fotoğrafçı olarak çalışıyor. Hiç bir kültürel ve sportif etkinliği atlamaz. Bırakın dinlenceyi-tatili boş bir saati dahi yokmuş gibi sanmanız da mümkün. Adeta işi için doğmuş başka bir yöne bile bakmayan birisi. Onlarca yıldır gazetemizin sekizinci sayfasını o yazıyor, bununla yetinmeyip diğer sayfalara da el attığı oluyor. Hava kötüyse de, pek çok etkinlik birbirileri ile çakışan saatlerde yapılıyorsa da, araçlıysa da, yaya ise de — her yere ulaşıyor, kendi alanınındaki her şeyle alakalı haberleri yazıyor, gece yarılarına dek işyerinde, sevdiği mesleği ile yaşıyor.

Derbe Timur, Mamırıko Nuriyet, Hut Nefset, Aşıne Susan, Deyleko Anyet, Çare Fatim, Şavko Aslanguaş her gün gazetemizde yayınlanan çeşitli alanlardaki haberlere ulaşıyor yazıyorlar.

Mamırıko Nuriyet tarihimizi, yazarlarımızı herkesten iyi biliyor, doğum günlerinde onları bizlere anlatıyor. Sadece yazarlarımızı değil ülke genelinde tanınanları, cumhuriyetimizdeki ünlü insanları da konu ediniyor, çocuklar için ‘Tığenebzıy’ sayfamızı hazırlıyor, kendisi de hikayeler yazıyor. Değer verdiğimiz nahıjlarımızdan birisi de O.

Derbe Timur 15 yıl gazetemizin baş redaktörlüğünü yürüttü, her alanda bilgi sahibi, milli konular, insan ilişkileri ile alakalı yazılar yazıyor bunun yanı sıra yazar yönününde oluşu ile edebiyat severler için ilginç sayfalar hazırlıyor, şiirlerini bizimle paylaşıyor. O’nun sanatını pek çok kişi seviyor ve soruyorlar.

Hut Nefset cumhuriyetimiz kanunları ve kanun yapıcı organı-meclis ile alakalı geniş kapsamlı çalışıyor. Gazetemizin yanısıra yılda üç defa ‘çerkesçe olarak’ yayınlanan (dört sayfalık) ‘Parlemento haberleri’ gazetesini  hazırlıyor, cumhuriyetimizde uygulanan devlet programları, ulusal projeler hakkında yazıyor, tarımsal sektördeki gelişmeleri ele alıyor bu konulardaki gelişmelere en vakıf çalışanımız ve hasad dönemlerinde işlerin durumu, emekçilerimizin çalışmalarını takip edenlerle birlikte rayonların tarım arazilerini geziyor haberleri bize aktarıyor.

Aşıne Susan ise sosyal hizmetler alanı ile alakalı yazıları hazırlıyor, sağlık, savunma gibi konulardaki haberleri aktarıyor. Pandemi döneminde, hastalıkla mücadele, hastalıktan korunma, bu konularda çalışanlar, sağlık sektöründeki gelişmeler hakkında çok şey yazdı. Günümüzde ise Özel Askeri Operasyon ile alakalı bilgileri, toplanan yardımları, destek çalışmalarını, operasyonda kahramanlık gösterenleri bizlere tanıtıyor.

Deyleko Aniyet bilim ve eğitim ile alakalı konuları ele alıyor, ön plana çıkan değerli gençlerimizi tanıtıyor, eğitim alanında cumhuriyetimideki gelişmeleri, rayonlardaki ilgili haberleri aktarıyor. Üniversitelerle işbirliği içerisinde yüksek okullarımızn çalışmalarından bizleri haberdar ediyor.

Çare Fatim güvenlik güçleri ile alakalı haberler üzerine çalıyor. Bu alanlarda olan olayları gazetemiz okuyucularına ulaştırıyor.  Milli konularda da yazılar yazıyor, vatana geri dönmüş saoydaşlarımız, onlara verilen destekler, onların sorunları, gibi konuları ele alıyor. Bunun yanı sıra dini konuları da bize aktarıyor.

Şavko Aslanguaş, turizm, doğa, çevre sorunları, komünal hizmetler ile alakalı konuları ele alıyor ilgili kurımlarla ilişkiler içerisinde çalışıyor.

Rayonlarda çalışan, rayonlardaki haberleri bize aktaran muhabirlerimizde var, önceleri böylesi muhabirimiz daha çoktu — Tahtamıkuaye rayonundan Hut Şaban yazıyordu, O’nunla alakalı bilgiyi daha önceki sayılarımızda aktardık. Tevçoj rayonunda Nehay Ramazan 40 yıl gazetimizde çalıştı, Adıgeyin en değerli nişanı olan ‘Adıgeyin Kıvancı’ madalyasını kazandı, 86 yaşında çalışmayı bıraktı, şimdi dinleniyor. Günümüzde ise Pşıkane May Krasnogvardeyske rayonundaki haberleri bize ulaştırıyor, saygı duyduğumuz iş arkadaşlarımızdan birisi.

Nıbe Anzor Krasnodar Krayına bağlı Tuapse kentinde yaşıyor, Karadeniz sahilinde yaşamakta olan soydaşımız Şapsığlarla alakalı haberleri bize ulaştırıyor.

Gazetecilerimizin hazırladığı haberler-yazılar bilgi-işlem kısmımıza ulaştırılıyor. Burada el yazısıyla yazılan materyaller elektronik ortama aktarılıyor, yazılarda sorumlu sekretelerce tesbit edilmiş yanlışlıklar-yazım hataları burada Neşe Svetlane, Nefış Svetlana, Hımış Marziyet tarafından düzeltiliyor, onların fark ettikleri eksik-yanlışlıklar da çıkıyor.

Materyaller daha sonra aynı kısımda çalışan Sete Fatim ve Neğoy Safiyete  sayfa düzenlemesi-dizgi için ulaştırılıyor. Onlar  büyük tecrübe ve bilgileri ile düzenlmeleri yapıyor, haberlerin içeriiği, yazarının karakteri, seslenilen okuyucu kitlesinin nitelikleri vb pek çok konuyu göz önüne alarak sayfanın görünüşü, şekli, okuyucuda uyandırması gereken görsel hisleri göz önüne alarak çalışıyorlar..

Fotoğrafçımız Aşıne Aslan ise çektiği fotoğraflarla gazetecilerimizin yazdıkları yazıları görsel kanıtlarla güçlendiriyor, ele aldıkları konuları görsel anlamda da göz önüne döküyor. Uzun yıllardır çalışan fotoğrafçımız için fotoğraf makinesi adeta vücudunun bir parçası olmuş gibi. O’nun çektiği fotoğrafın sayısını ise kimse bilemez. Yazın kavurucu sıcağında yazıda-arazide, kışın dondurucu soğunda karın kapladığı dünyamızdan görüntüleri gazetemiz sayfalarında o canlandırıyor.

Gazetemizde yayınlanan fotoğrafları yayına-baskıya hazırlayanlar ise Açumıj Hilmi ve Konstantin Romansov. Fotoğrafın sadece çekilmiş olması gazete içi yeterli değil, fotoğrafın gazetede yayınlanacak formatlara da getirilmesi gerekiyor, üzerinde rötuşlar da yapılıyor. Bu konuda onlar başarılı çalışmalar sergiliyor.

Konstantin ayrıca sitemize rusca metinleri-yazıları giriyor. Gazetemizde Cuma günleri yayınlanan haftalık televizyon-radyo programı sayfalarını da hazırlıyor.

Açumıj Hilmi’den ise ayrıca bahsetmemiz gerekiyor.

O, Türkiyeden geri dönmüş soydaşlarımızdan. Sitemizdeki çerkesçe haberleri-yazıları o giriyor, ayrıca sitemizde ve geçen yıl sonundan ‘Xekum yımak’ telegram-kanalımızdaki haberlerimizi türkçeye O çeviriyor. Gazetemizde yayınlanan fotoğraflarda görsellerde bulunan Rusça metinleri çerkesçe ile değiştiriyor, görsel materyallerimizi milli nüvelerle görünür kılıyor, sosyal ağlarımızı da  böylesi görsellerle zenginleştiriyor.  Hangi konuda, hangi işte O’na danıştığınızda, hiç bir zaman ‘yapamam’ veya ‘buna zaman bulamam’ demez, O’ndan duyabileceğiniz tek şey — «адэ дэгъуба! (Ade değuba! -)».

Bu kısımda hazırlığı tamamlanan ham gazete sayfaları korrektörlerin yanına ulaşıyor. Beceldı Asye, Ğoğo Zara, Çemeş Fatime, materyallerdeki her bir harfi atlamadan okuyor, yazının-materyalin ilk orjinal hali, el yazması-ham hali ile kıyaslıyor, sorumlu sekreterin düzeltmeleri ile uyumlu olup olmadığını denetliyor, kendi bilgilerinden de faydalanarak son bir yanlışlık-hata varsa buluyor, düzeltiyor ilgilileri ile mütealalarda bulunuyorlar. Her üçü de konularında güvenilir, her bir harften sorumlu denetmenlerimizler.

Gazetemizde yayınlanacak haberleri hazırlamak üzere gazetecilerimizi olay yerlerine araçları ile ulaştıranlar ise  Wucıhu Yure ve Şevcen Aslan.  Cumhuriyetimizin her bir rayonundaki yolları en ince ayrıntısına dek onlar biliyor, onların gitmediği ulaşmadığı yerleşke,  nokta cumhuriyetimizde yoktur desek de yanılmış olmayız. Ayrıca korporatif aboneliklerle gazetemize abone olmuş kurumlara da her sabah gazetemizi Şevcen Aslan ulaştırıyor. Gazetemiz binasının bakım-onarım gibi işlerinden sorumlu meslektaşımız ise Tuğuj Ruslan.

Hutıj Nusiyet ve Şhalaho Svetlane ise gazetemizin muhasebe işlerini yapıyor. Nusiyet bölüm müdürü. Her ikisi de büyük sorumluluk gerektiren bu görevlerini layıkıyla yerine getiriyor, bir dakika dahi oturduklarını göremezsiniz, devamlı çalışırlar. Sanatsal çalışmalara yatkın olan gazetemizin diğer çalışanları  için onların işleri-çalışmaları anlaşılması zordur, ama faydalı olduğu da kesin — hiç bir zaman maaşların ve diğer ödemelerin sahiplerine ulaştırılmasında gecikme olmadı, onlar görevlerini gerektiği gibi yerine getiriyor.

Gazetemize gelen konukların-ilgililerin ilk karşılaştığı kimse ise Açeğu Fatim. Bir çerkes bayanının sahip olması gerekir diye aklınıza gelen her türlü hasleti onda görebilirsiniz — herkese saygı ile yaklaşır, çok konuşmaz ama çok sabırlıdır, özenli, kendisinden istenen-beklenen  her işi bir daha söylemeye gerek kalmadan yerine getirir.

Geçtiğimiz yılın sonunda başredaktör yardımcısı olarak gazetemize Tewu Zamira atandı. Daha önce O, Adıge Radyo televizyon Kurumunda çalışıyordu, sadece cumhuriyetimizde değil ‘Çerkes dünyasında’ da, yurt dışında da tanınan bir kişi. «Adıge Makh»  gazetesinin iyi bir dostuydu, uzun yıllardır gazetemizde yazıları yayınlandı. Gazetemizde çalışmaya başlaması ardından gazetemizin ulusal konuları içeren sayfalarının yayın sayısı zenginleşti. Hemen hemen her sayımızda bir yazısı yayınlanıyor. Sadece bu değil, ayrıca gazetemizin 100. yılı kutlamaları için onun ön ayak olması ile Adıge xase ile birlikte gerçekleştirdiğimiz ‘Xaçeş’ etkinliğini de o organize ediyor.

 ‘Adıge Makh’ın konuğu adındaki sayfamızı da farklı alanlarda farklı konularda gazetemize davet ettiğimiz konuklarımızla yaptığı sohbetlerle hazırlıyor. Bunları sosyal ağlardaki sayfalarımızdan yayınlıyor

Bu gün gazetemiz faaliyetlerine, çocuk bakım izninde olduklarından filen katılmıyor olsalarda gazetemiz kadrosunda yer alan meslektaşlarımız da var. Onlar — Abrec Setenay, Kık Ella, Şhalaho Oksan.

Yarınımızın olabilmesi için, tüm bu çalışmlardan işlerden hiçbirine küçük iş diyemeyiz. Gazetemizin var olması, basılabilmesi, abone olan her bir ferde ulaştırılabilmesi için her bir çalışanımız emek sarfediyor. Tüm çalışanlarımız çeşitli başarılara imza atmış kişiler. Gazetemiz yazarlarının yüzde 90’ı ‘Adıgeyin Onursal Gazetecisi’, başka başka pek çok da ödülün sahipleri. Gazetecilik mesleği için cumhuriyetimizde çerkesçe olarak yeterli  eğitim verildiği söylenemez. Gençler sadece çerkesçeyi biliyorlarsa dahi gazetemiz çalışanları onları çerkesçe gazetecilik anlamında yetiştirebilecek yetiye sahipler.

Çağın getirdiği yenilikler arasında internetin sağladığı olanakların olduğunu da balirtmiştik. Bu alanda bizimle çalışacak gençlerden oluşan bir gruba ihtiyacımız var, onların seçimi ile ilgileniyoruz. Bu işin kolay olduğunu da söyleyemem, çünkü çerkesçe yazınına hakim olup bu konuda bize müracaat eden az, ayrıca biz hem rusça hem de çerkesçe yazınına hakim kişiler arıyoruz.

Bu arada şunuda belirtmeliyiz, Adıge Cumhuriyeti Başkanı Kumpıl Murat çalışmalarımıza büyük önem veriyor, bizimle daima ilgileniyor.  Bunun bir kanıtı gazetemiz binasının  bir kaç yıl önce kapsamlı tamiratında, gerekli malzeme ve bütçeyi temin etmemiz konusunda bize verdiği büyük destektir. Bu yıl ise aylıklarımıza farkedilir miktarda zam yapılmasını, 100. yılımız adına gazetemize yeni otomobil satın alınmasını, gazetemizin ihtiyaç duyduğu teknik donanımı yenilememizi sağlayacak paranın Cumhuriyet bütçesinden temini  sağladı.

Kumpıl Murat ayrıca gazetlerin okuyuculara-abonelere ulaştırılması konusunda posta işleri idaresi ile olan çalışmalarımız güçlendirmemiz talimatında bulundu. Günümüz itibariyle bu konu üzerinde çalışıyoruz, gazete ulaştırma ücretinin düşürülmesi, bunun için rayonlarda korporatif aboneliklerin organize edilmesi üzerine çalışıyoruz.

AC ulusal işler, yurt dışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komite başkanı Şhalaho Asker, Rusya Posta İdaresi bölgemiz şubesi müdüresi Natalya Alifirenka ile birlikte rayonları, rayon idarecilerini, ilgili kurumları gezdik çıkış yollarını araştırdık. Bu çalışmalarımızın nasıl sonuçlandığını ise ayrıca başka bir yazıda size aktaracağız. Tüm bunlar ise çalışmalarımızın önemini ve değerini arttırıyor, yönetcilerimiz de sesimizi duyuyor.

Bu arada şunu da özellikle belirtmeliyiz, cumhuriyet yaşayanlarımıza gazetemizin ulaştırılması konusunda eski cumhurbaşkanlarımızdan hayırsever iş adamı Şevmen Hazretin her yıl abone kampanyamıza, ihtiyaç sahiplerini, gazetemizn ulaştırılmasını gerekli gördüğü yerleri abone ederek verdiği desteği de anmalıyız, O bu şekilde 500 kişiyi gazetemize her yıl abone ediyor. Ayrıca senatörümüz Hopserıko Murat ve Adıgey devlet dumasında  Adıgeyi temsil eden milletvekili Vladislav Reznik de beş yüzer abonenin üceretini ödüyor. Mıyekuapede bulunan çeşitli fabrika, işletme ve kurum da bu etkinliğe katılıyor, uzun yıllardır Yemt’ıtl Zavurkan köylüleri için toplu abone ücreti yatırıyor.

Yarınlarımızın olması için kağıd üzerinde yazılı materyallerimizi muhafaza ederken aynı zamanda sosyal ağlara-internete de girmeliyiz, Böylece dilimizin güzelliğini, geleneklerimizi, ulusumuzun sahip olduğu güzellikleri yaymalıyız, bunun için önder niteliklerde gençleri gazetemizde toplamalıyız, arzuladığımız bir başka şey ise, yurtdışında da gazetemizin şubelerini açmaktır!

Sınırımız 100 yıl değil

Meştleko Saide