Республикэ гъэзетэу «Адыгэ макъэр» къызыдэкIырэр шIэхэу илъэси 100 хъущт. Адыгэбзэ зэгъэфагъэкIэ къыдэкIырэ гъэзет закъоу тиIэм игъэшIэ гъогу гъэшIэгъонэу щытыгъ, шIэныгъэ куурэ шэн-хэбзэ дахэрэ зыхэлъ цIыфыбэ ащ щылэжьагъ, нахьыбэрэм ящыIэныгъэ рапхыгъэ шъыпкъэуи плъытэн плъэкIыщт.

Адыгеим щызэлъашIэрэ тхакIохэм, журналистхэм, шIэныгъэлэжьхэм ащыщыбэхэм якъэлэмыпэ гъэзетым ща­псыхьагъ. ЗэкIэмэ ацIэ къесIозэ ситхыгъэ зезгъэушъомбгъун гухэлъ сиIэп, 2023-рэ илъэсыр екIыфэ, ащ нэужми ахэм шъхьаф-шъхьафэу ягугъу пшIыныр, тыгу къэдгъэкIыжьынхэр атефэ.

Непэ сэ сыкъызтегущыIэщтыр Цуекъо Юныс ары. Юныс адыгэ тхакIохэм апшъэкIэ бгъэуцунэу, къахэпIэтыкIынэу зэрэщытым щэч хэлъэп. Редактор шъхьа­Iэ IэнатIэм джыри сыIумыхьэзэ Юныс сиусэхэр езгъэлъэгъухэу, поэзием, ады­гэ литературэм афэгъэхьыгъэ гупшысэхэмкIэ сыдэгуащэу щытыгъ, бэрэ ар упчIэжьэгъу сшIыщтыгъ, игъэсэпэтхыди сигуапэу седэIущтыгъ. Сиусэхэр зыдэт тхылъмэ ащыщ зысэгъэхьазырым, ащ ипэублэ гущыIэ къыфишIынэу къыси­Iуагъ, ау ащ ыпэкIэ джыри зэ усэ пэпчъ тыры­кIожьын, тызэдяплъыжьын фаеу ылъытагъ. ТIэкIуи сыдэшъхьахыщтыгъ а Iо­фы­гъошIум, сыда пIомэ ежь Юныс ядэжь сыкIозэ, ащ усэмэ тыщызэдяджэжьын фаеу ары къызэрэсиIогъагъэр, яунэ пчыхьэ къэс сихьаныр, быныр згъэгумэкIыныр къин къысщыхъущтыгъ, ау лъытэ­ныгъэшхо зыфэсшIырэ нахьыжъ писателым (Юныс «тхакIо» гущыIэр ылъэгъу хъущтыгъэп, арэу къызатхыкIэ цIацIэщтыгъэ) къыIорэм дезгъэштагъ. Юныс дэжь мэзэ Iэпэ-цыпэм сихьанэу хъугъэ­ти, ишъхьэгъуси дахэу къыспэгъокIыгъ, тиунэ сихьажьырэм фэдэу къысщагъэ­хъущтыгъ, сыгумэкIынэуи чIыпIэ сырагъэфагъэп. Усэхэри, ежь тхэкIо нахьыжъым къызэригъэтэрэзыжьырэм тетэу, ащ сэ дезгъэштагъэ хъумэ, шапхъэхэм арытлъхьажьыгъэх, тхылъым игущыIапи къыт­хи, бэ темышIэу Адыгэ Республикэм итхылъ тедзапIэ къыдигъэкIыгъ.

Нэужым, редактор шъхьаIэу гъэзетым сыкъызагъакIом, Юныс садэжь къы­чIахьэмэ, уахътэ къызыхэкIырэм сиусэмэ ахэзгъаплъэу бэрэ хъугъэ. «Тхэ, Тимур, тхэ, джары къэнэжьыщтыр, птхы­рэр, тхылъэу къыдэбгъэкIыхэрэр ары», — къысиIощтыгъ бэрэ Юныс. Ситхыгъэмэ ащыщ горэ лъэшэу ыгу зырихьыкIэ, къыхэщыпэу, сабыим фэдэу Юныс гушIощтыгъ, ежь ар къыдэхъугъэм фэдагъ, джарэу гупцIанэщтыгъ, ежь ыгъэлъэпIэрэ цIыфым иIофышIу ыгу къыдищаещтыгъ.

Цуекъо Юныс илъэс пчъагъэрэ лъэпкъ гъэзетым зэрэфэлэжьагъэр, гъэ­зет Iофым зэрэфэIазэр сшIэу щытыгъ. Ар къыдэслъыти, адыгэ литературэм фэгъэхьыгъэ гъэзет тедзэ къытфигъэхьа­зырызэ ышIынэу сезэгъыгъагъ. ТитхакIохэм якъэлэмыпэ къычIэкIыгъэ анахь произведение дэгъумэ япычыгъохэу адыгэ шэн-хабзэхэм уафэзыгъэсэщтхэр, уилъэпкъ шIу озыгъэлъэгъущтхэр къахишыпыкIыщтыгъэх, ахэм пэшIорыгъэшъэу татегущыIэщтыгъ, гъэзет нэкIуб­гъуиплI хъурэ тедзэр мазэм тIогъогогъо къышIыщтыгъ. Ащ фэдэ зэдэлэжьэныгъэ­ми зы охътэ пIалъэ ыхьыгъ. Ащ ыужи, гъэзет тедзэм икъыдэгъэкIын зызэпытэгъэуми, Юныс лъэпкъ гъэзетыр щыгъуп­шагъэп, ежь ытхыгъэхэр къытфихьыщтыгъэх ыкIи къыхытигъэутыщтыгъэх. Тхы­гъэ зи къымыхьыгъэми, ар садэжь ренэу къычIахьэщтыгъ, ары пэпчъ къысэушъы­ищтыгъ, адыгэ литературэм лъэбэкъоу щысыдзыгъэм сыкъыщымыуцоу, зэрэхэзгъэхъон фаер къысиIо зэпытыгъ. ЫнаIэ лъэшэу къыстетыгъ Юныс, икIалэмэ зэрафыщытыщтым фэдэу къысфыщы­тыгъ, ащ фэшI лъэш дэдэу сыфэраз. Писателым гъэхъэгъэшхохэр адыгэ литературэм щишIыгъэх, ыцIэ чыжьэу Iугъэ, ахэм гъэзетеджэхэр ащыгъуазэх. Ситхыгъэ сыухыжьы сшIоигъу ежь Юныс гъэзетым ыныбжь илъэс 85-рэ зэхъум ытхыгъэгъэ статьям кIэухэу иIэмкIэ:

«Ары, гъэзетыр сыгу хэжъэгъо­гъагъ. Арымырыгъэмэ, ар джы ныбжьэу зынэсыгъэ гъэ тIокIиплIырэ тфырэм къэзгъэшIагъэм щыщэу сэри гъэ шъэныкъом ехъу хэслъхьан слъэ­кIыныгъа сыдигъокIи сызышъхьамысыжьэу?!

Икъун, икъун, — икIэрыкIэу шъхьэм къехьэ, — укIэлэжьэп ори…

ЦIыкIу-цIыкIоу Краснэ-Бгышъхьэ ехыгъомкIэ ори зыгъэзэжь…

ЦIыраужъмэ мо зэлъаштэжьыгъэ мы тапэрэ лъэгонэ нэцIагъомкIэ удыреплъэкIызэ. ТIэкIуи удыремынэцIэкIынэу амал узыфэмыхъужьызэ…

Охыжъ-охыжъэу…

Гъэзетыр угу хэжъэгъуагъэба о…

Е, хэт ышIэра, дунаим Iаджи къы­рэкIо, бгъэгужъэу пстэури зыдэстыкIыгъэ-зыдэжъыкIыжьыгъэм, стэфэ­жъыр зыщызэтырихьажьыгъэм, тэ­п­шэс гъощагъэ горэ къыхэфэнкIи пшIэхэнэп.

Сабый гъы макъэр птхьакIумэ къыридзэжьынкIи мэхъу…

Е, хэт ышIэра, сапэу мы Дунай нэфым утет ныIэп о, ахърэт сапэ зэгорэми ухъужьыщт…»

Дэрбэ Тимур. (2007 — 2022-рэ илъэсхэм гъэзетэу «Адыгэ макъэм» иредактор шъ­хьа­Iэу щытыгъ).