Урысые зэнэкъокъоу «Ныдэлъфы­бзэм­кIэ ыкIи литературэмкIэ кIэлэ­егъэджэ анахь дэгъу» зыфиIорэм ишъолъыр чэзыу Адыгеим непэ щырагъэжьагъ.

Республикэм и Къэралыгъо филармоние щы­кIогъэ Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх Урысыем просвещениемкэ иминистрэу Сергей Кравцовымрэ Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ.

Урысые зэнэкъокъум ишъолъыр чэзыу ихьэ­кIагъэх КъБР-м, КъЩР-м, Ингушетием япащэхэр. Ви­деозэпхыныгъэкIэ Iоф­тхьабзэм къыхэлэжьагъ УФ-м и Президент и Администрацие и ГъэIоры­шIапIэ лъэпкъ политикэмкIэ и Департамент ипащэу Татьяна Вагинар.

Зэнэкъокъум икъызэ­Iу­хын джащ фэдэу хэлэжьагъэх Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъэу, тхакIоу, общественнэ IофышIэу МэщбэшIэ Исхьакъ, АР-м и Къэралыгъо Совет —Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэр, АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэу КIэрэщэ Анзаур, Адыгеим ыцIэкIэ сенаторхэу Хъопсэрыкъо Муратрэ Александр На­ролинымрэ, шъолъыр министерствэхэмрэ къулыкъухэмрэ япащэхэр, гъэсэныгъэм иIофышIэхэр, кIэлэегъаджэхэр. Видеоконференцие шIыкIэм тетэу Урысыем ишъо­лъырхэм ялIыкIохэм, гъэсэныгъэм иIофышIэхэу федеральнэ шъолъырхэм ащыIэхэм Iофтхьабзэр зэрэкIорэм лъыплъэнхэу амал яIагъ.

Шъугу къэтэгъэкIыжьы Урысыем просвещениемкIэ и Министерствэ яIэпы­Iэгъоу зэнэкъокъур гъэ­рекIо апэрэу Ставрополь краим зэрэщызэхащагъэр. Хэгъэгум ишъолъыр 68-мэ къарыкIыгъэ кIэлэегъэджэ 70-рэ фэдиз ащ хэлэжьэгъагъ. Адыгеир къэ­зыгъэлъэгъуагъэр Теуцожь районым игурыт еджапIэу N 6-м адыгабзэмрэ литературэмрэкIэ икIэлэегъа­джэу Тхьаркъохъо Сусан. Владикавказ иеджэпIэ-интернатэу «Аланская гимназия» зыфиIорэм осетиныбзэмкIэ икIэлэегъаджэу Яна Бекоевар ары 2022-рэ илъэсым зэнэкъокъум щатекIуагъэр.

Министрэу Сергей Крав­цовым Iофтхьабзэм хэлажьэхэрэм апашъхьэ шIуфэс псалъэ къыщи­шIыгъ. Ащ зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, зэнэкъо­къур анахьэу зытегъэпсы­хьагъэр ныдэлъфыбзэмкIэ ыкIи литературэмкIэ кIэлэ­егъэджэ анахь дэгъухэм IофшIэкIэшIоу аIэкIэлъыр гъэунэфыгъэныр, ахэм IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэныр ары.

«ЦIыф лъэпкъыбэ зыщызэдэпсэурэ хэгъэгушхоу ныдэлъфыбзэ, диалектыбэ зыщагъэфедэрэм тис. Бзабэ зэрэщыIэр культурэ кIэнымрэ тихэгъэгу ишъо­лъырхэм ятарихърэ язы Iахьэу щыт. Тихэгъэгу иныб­жьыкIэ миллиони 2,5-м ехъумэ яныдэлъфыбзэрэ литературэмрэ гурыт еджапIэхэми, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэми ащы­зэра­гъашIэ. Ащ фэдэ Iофышхор зэрэлъыдгъэкIо­тэщтым ыуж тит. Хьалэлэу зэрэлажьэхэрэм фэшI ны­­дэлъфыбзэр языгъэ­хьы­рэ кIэлэегъэджэ пстэуми «тхьашъуегъэпсэу» ясэIо!» — къыIуагъ Сергей Кравцовым.

ЕгъэджэкIо-гъэсакIом и Илъэсэу 2023-р Урысыем и Президентэу Владимир Путиным ыгъэнэфагъ, ащ иIофтхьэбзэ шъхьаIэхэм мы зэнэкъокъур зэращыщыр къыхагъэщыгъ. Министрэм зэрэхигъэунэ­фыкIыгъэмкIэ, хэгъэгум ишъолъыр 27-мэ якIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм ныдэлъфыбзэхэр ащызэрагъа­шIэ. Зэнэкъокъум икIэух чэзыу Къэрэщэе-Щэрджэс Республикэм щыкIощт. Ащ хэлэжьэщтхэм апае экскурсиехэри, творческэ зэIукIэхэри, мастер-классхэри зэхащэщтых.

Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат залым чIэсхэм зафигъазэзэ къы­зэрэхигъэщыгъэмкIэ, мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэр Урысыем щыпсэурэ лъэпкъхэм яныдэлъфыбзэхэмрэ яшэн-хабзэхэмрэ якъы­зэтегъэнэжьын, культурэ зэпхыныгъэхэм ягъэпытэн афэIорышIэх.

«Республикэм иучреж­дениехэу гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотыхэрэм ны­дэлъфыбзэхэр, апэрэ чэзыоу урысыбзэр ащызэрагъашIэ. Къэралыгъуа­бзэу щыт адыгабзэм икъэу­хъумэни лъэшэу ты­наIэ тетэгъэты. Лъэныкъо зэфэшъхьафхэм: наукэм, гъэсэныгъэм, культурэм Iоф ащэтэшIэ», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм», адыга­бзэмкIэ Советэу Адыгеим и ЛIышъхьэ дэжь щызэхэщагъэм, гуманитар ушэтынхэмкIэ республикэ ин­ститутэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм къыщызэ­Iуахыгъэ Проект офисым адыгабзэм изегъэужьыжьынкIэ Iофышхо зэрашIэрэр Iофтхьабзэм щыхагъэунэфыкIыгъ.

Республикэм икIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм адыгабзэр нэбгырэ мини 6,8-м ехъумэ, гурыт еджапIэхэм кIэлэеджэкIо мин 29,5-мэ адыгабзэр ащызэрагъашIэ.

Урысыем ис лъэпкъхэм яныдэлъфыбзэхэм якъэухъумэнрэ язэгъэшIэнрэ афэгъэзэгъэ Фондым игрантрэ федеральнэ, шъолъыр бюджетхэм къахэкIыгъэ мылъкумрэ яшIуагъэкIэ илъэсищым къыкIоцI а 1 — 11-рэ классхэм апае адыгабзэмкIэ зэрэрагъэджэщтхэ тхы­лъыкIэхэр къагъэхьазырыгъэх. Ахэр федеральнэ тхылъхэм яспискэ хагъэ­хьагъэх.

Адыгеим и ЛIышъхьэ Урысыем и Правительствэрэ Урысыем просвещениемкIэ иминистрэу Сергей Кравцовымрэ тхьашъуегъэпсэу ариIуагъ рес­публикэм гъэсэныгъэм зыщегъэушъомбгъугъэнымкIэ мы къулыкъур IэпыIэгъу­шIу къызэрафэхъурэм фэшI.

Видеоконференцие шIыкIэм тетэу Iофтхьабзэм къыщыгущыIагъэх Урысыем и Президент и Администрацие лъэпкъ политикэмкIэ и Департамент ипащэу Татьяна Вагинар, зэнэкъокъум апэу ща­текIуагъэу, осетиныбзэмкIэ кIэлэегъа­джэу Яна Бекоевар, урысыбзэмрэ литературэмрэкIэ кIэлэегъаджэу Екатерина Агеевар, Хабаровскэ краим щыщэу нанаибзэмкIэ кIэлэегъаджэу Мария Эльтун.

Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъу­жъэу МэщбэшIэ Исхьакъ, КъБР-м ипащэу КIо­кIо Казбек ыкIи Ингушетием ипащэу Махмуд-Али Калиматовым зэнэкъокъум хэлажьэхэрэм псалъэкIэ закъыфагъэ­загъ.

Iофтхьабзэр зэхэзыщагъэхэм макъэ къызэрагъэIугъэмкIэ, зэнэкъокъур джы Къэрэщэе-Щэрджэсым щылъагъэкIотэщт. КъЩР-м ипащэу Рашид Темрезовым Урысыем просвещениемкIэ и Министерствэ мыщ фэдэ проектышхор зэрэпхырищырэмкIэ зэрэфэразэр къыIуагъ. Адыгеим ипащи Урысые зэнэкъокъоу «НыдэлъфыбзэмкIэ ыкIи литературэмкIэ кIэлэегъэджэ анахь дэгъу» зыфиIорэм ишъолъыр чэзыу зэрэзэхищагъэмкIи зэрэфэразэр къыхигъэщыгъ.

АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу Сурэтхэр: А. Гусев.