Тилъэпкъ гъэзет щыIэ зыхъугъэм къыщегъэжьагъэу ипшъэ­рылъ фэшъыпкъэу къырэкIо, ныдэлъфыбзэр илъэси 100 хъугъэу еухъумэ, егъэбагъо. Илъэси 100 уахътэр, тхьа­мафэм 5 къыдэкIырэ гъэзетымкIэ макIэп, ар илэгъу Адыгэ Республикэм, имурад инхэри, игъэхъэгъэ лъэбэ­къухэри зые адыгэ лъэпкъым ищыIэкIэ-псэукIэ кIэрыпчынэу щытэп, лъэпкъ гъэзетыр — адыгэхэм ящыIакIэ игъундж.

Непэ тигъэзет тхыгъэ зыфэгъэзэгъэщтыр адыгэ тхакIохэу мыщ Iоф щызышIагъэхэр арых. Ау ахэм апаIоу, гъэзетым иредакцие Iоф щызышIэгъэ ныбжьыкIэхэу, тхэн-гупшысэн амал зыIэкIэлъыгъэхэу, Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэхэр ыкIи щыфэхыгъэхэр тыгу къэдгъэкIыжьыных.

Андырхъое Хъусен (1920 — 1941), заом лIыгъэ хэлъэу зыщыфэхыгъэ ужым, «Советскэ Союзым и ЛIыхъужъ» цIэ лъапIэр апэрэу Хэгъэгум итхакIохэмкIэ къыфагъэшъошагъ.

Тыгъужъ ДышъэкI (1918 — 1942). Аскъэлэе кIалэу, лейтенантэу, усэхэр зытхыщтыгъэу, «Социалистическэ Адыгеим» илъэсрэ Iоф щызышIагъэр гъэтхапэм и 20-м, 1942-рэ илъэсым Къырым щыкIогъэ заохэм ащыщ щыфэхыгъ.

Джэнчэтэ Мурат (1912 — 1954). Къуа­джэу Аскъэлае къыщыхъугъ, Адыгэ педтехникумыр, Адыгэ кIэлэегъэджэ институтыр къыухыгъагъэх. Усэхэр, очеркхэр, рассказхэр ытхыщтыгъэх, хэку гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» илъэс заулэрэ щылэжьагъ, тхэкIо ин зэфэшъхьафхэм япроизведениехэр адыгабзэкIэ дэгъоу зэридзэкIыгъэх. Заом хэлэжьагъ, уIэгъабэ телъэу къыхэкIы­жьыгъ, къэралыгъо тын лъапIэхэри къыфагъэшъошагъэх, ау бэ къыгъэшIагъэп.

Уджыхъу Адылджэрый (1912 — 1943). Къуаджэу Гъобэкъуае къыщы­хъугъ. Дэгъу дэдэу еджэщтыгъ, Краснодар адыгэ опорнэ еджапIэм, ар къызеухым, Адыгэ педтехникумыр 1930-м, 1934-рэ илъэсым Краснодар дэт кIэлэегъэджэ институтыр къыухыгъэх.

Къоджэ еджапIэм кIэлэегъаджэу, къоджэ Советым тхакIоу Iоф ащишIагъ. Нэужым хэку гъэзетым иредакцие, Адыгэ тхылъ тедзапIэм ащылэжьагъ, ытхыхэрэр 1928-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу лъэпкъ гъэзетым, литературнэ журналхэу «ИлъэсипшI», «Тихахъо» зыфиIохэрэм Адылджэрые итхыгъабэ къыхаутыгъ. КIалэм литературнэ критикэмкIи гугъэпIэшхо къытыщтыгъ.

Зэо жъалымым адыгэ кIэлакIэм игугъэ гъогу зэпибзыгъ: итхыгъэхэр тхы­лъэу къыдэкIынхэм фигъэхьазырыщтыгъэх, ау лъыкIэхьагъэп. Хэгъэгу зэошхор къызе­жьэм, ежь-ежьырэу ялъэIуи дзэм заригъэщагъ, заом псэемыблэжьэу хэтыгъ, лIыгъэу зэрихьагъэм апае Хэгъэгу зэошхом иорден иа I-рэ шъуашэ, тIогъо­гогъо Жъогъо Плъыжьым иорден, медальхэр къыратыгъэх. Орловскэ-Курскэ дугам щыкIогъэ зэошхом лIыхъужъныгъэ хэлъэу 1943-рэ илъэсым Iоныгъом и 14-м Уджыхъу Адылджэрые щыфэхыгъ.

Уджыхъу Хъалид (1916 — 1945). Теуцожь районым ит къуаджэу Гъобэ­къуае къыщыхъугъ. Сабый дэдэзэ ибэу къани, ежь фэдэхэр зычIэс IыгъыпIэу Ореховскэ къутырым дэтым щыIагъ. 1931-рэ илъэсым къызэIуахыгъэ курсым чIахьи, хьарыфхэр хихынхэу «наборщикэу» зыщигъэсагъ. 1932 — 1934-рэ илъэсхэм тхылъ тедзапIэм Iутыгъ, етIанэ Москва дэт редакционнэ-къыдэгъэкIэкIо техникумыр 1936-рэ илъэсым къыухи, хэкум къыгъэзэжьыгъагъ. Гъэзетэу «Колхоз быракъым» иIофышIэ хъугъэ.

Хъалидэ ытхыхэрэр 1931-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу хиутыхэу ригъэжьэ­гъагъ. Иапэрэ усэу «Дзэ Плъыжь» зыфи­Iорэр хэку гъэзетэу «Гъупчъэ уатэм» мэзаем и 23-м 1931-рэ илъэсым къихьагъ. Ащ усэ пчъагъэхэри, очерк­хэри, рассказхэри, повестьхэри къыкIэлъы­кIуагъэх. Москва щеджэ зэхъум ытхыгъэ повестэу «Сэ зэрэсшIэу хэти ешIэ» зыцIэм къыхэхыгъэ пычыгъоу «СахьидэкIэ» зэджагъэр гъэзетэу «Колхоз быракъым» шышъхьэIум и 12-м, 1935-рэ илъэсым къыхиутыгъ.

1938-рэ илъэсым Хъалидэ «Родинэр» ыцIэу тхылъ къыдигъэкIыгъ. Ащ повесть кIэкIэу «Родинэр» ыкIи рассказэу «Зы мафэ» зыфиIохэрэр дэхьагъэх.

Уджыхъу Хъалидэ Титыу ыкъом зэ­дзэкIын Iофыри дэгъоу ыIэ къыригъэхьэгъагъ.

Заор къызежьэм дзэм ащагъ, псэемыблэжьэу заозэ, 1945-рэ илъэсым ТекIоныгъэм и Мафэ къэблэгъагъэу Уджыхъу Хъалидэ зэуапIэм щыфэхыгъ.

Лъэпкъ гъэзетыр ары тиадыгэ тхакIо­хэм янахьыбэм гъэсапIэ афэхъугъэу Iоф зыщашIагъэр, ащ готхэу ежьхэм ялъэкI- амалхэр, яхудожественнэ псалъэ къызыщаушэтыгъэр.

Адыгэ лъэпкъ литературэм илъэпсэхэщхэу КIэрэщэ Тембот, Хьаткъо Ахьмэд къащежьэу мыщ Iоф щашIагъ Пэрэныкъо Мурат, Лъэустэн Юсыф, Шъхьаплъэкъо Хьис, Жэнэ Къырымызэ (мыхэр Хэ­гъэгу зэошхоми хэтыгъэх, псаоу къыхэкIыжьыгъэх, тыркъохэр къатенагъэми); гъэзетым Iоф щашIагъ Iэшъынэ Хьазрэт, Цуекъо Джэхьфар, Пэнэшъу Сэфэр, Пэнэшъу Хьазрэт, Бэрэтэрэ Хьамидэ, МэщбэшIэ Исхьакъ, Нэхэе Руслъан, Цуекъо Юныс, Къуекъо Налбый, Бэгъ Нурбый, Хъурмэ Хъусен. Мыхэм ягущыIи, ягупшыси гъэ­зетым щыпсыхьагъ, гущыIэ гъэIоры­шIэкIэ-гъэфедакIэмкIэ лъэшэу гъэзетыр къашъ­хьэпагъ, джащ фэдэу, зыщыщхэ адыгэ лъэпкъым ыгу рашIыкIынымкIи гъэзетыр гъозапIэ афэхъугъ.

Мы тхакIохэм ятхылъ пэпчъкIэ адыгэ лъэпкъыр зэбгъэшIэн, уIэпэIасэмэ, сурэтэу бгъэчъын плъэкIыщт. Ахэм зэкIэми гъэсэпIэ кIыщ афэхъугъэр ти «Адыгэ макъ».

Мамырыкъо Нуриет.