Урысыем изаслуженнэ артистэу, Адыгэ Республикэм инароднэ ар­тистэу, композиторэу, пщынаоу Лъэцэрыкъо Кимэ къызыхъугъэр щылэ мазэм и 16-м илъэс 80 хъугъэ.

АкъылышIур ыгъэ­шIоныр Лъэцэрыкъо Кимэ икIэ­сагъ. ЦIыфым нахь лъапIэ зи зэрэщымыIэр къыхигъэ­щызэ, ащ шIоу фи­шIэщтыр ищыIэныгъэ щыщэу ылъытэщтыгъ. Сэнэхьатэу къыхихыгъэм фэ­шъыпкъагъ.

«Ощынэмэ сипаIо зыщылъ», — Лъэцэрыкъо Кимэ къыIоу иныбджэгъумэ зэхахэу къы­хэкIыщтыгъ. — Къэмылэжьыгъэр гъэкIодыгъошIу, ау къэмыухъумагъэр хэта зыгъэ­кIодыщтыр?

Осэпсым къуа­шъор щызыфыхэрэм Лъэцэрыкъо Кимэ зэращымыщыр цIыф­хэм ашIэщтыгъ. ИгушIуагъо къыпфиIуатэ зыхъукIэ, апэ ынаIэ зытыридзэщтыгъэр общественнэ мэхьанэу иIэр зэрэлъыкIуатэрэр ары.

Гупшысэм илъагъохэр

Лъэцэрыкъо Кимэ 1943-рэ илъэсым, мэзаем и 16-м Псэй­тыку къыщыхъугъ. Хэгъэгум зэошхоу щыкIорэм цIыфхэм рэхьат къаритыщтыгъэп. Зэш-зэшыпхъухэр 7 хъущтыгъэх. Кимэ аужырэ сабыигъ. Ятэ идунай зехъожьым илъэси 10-м итыгъ. Кимэ ышыпхъу нахьыжъэу Сарэ пщынэуагъ, джэгухэр ыгъэджэгущтыгъ.

ЗэкIэми анахьыжъэу Хьарунэ шыкIэпщынэм, пщынэм, къамылым апыщэгъагъ. Орэдышъо­хэр пщынэмкIэ къыригъаIохэзэ, лъэпкъ шIэжьым зэрэфэщагъэр Кимэ ыгу рихьыщтыгъ. Ежьыри музыкальнэ Iэмэ-псы­мэхэм зэрапыщагъэр икъоджэгъухэм алъыIэсыщтыгъ.

Мыекъопэ музыкальнэ училищым чIэхьагъ. Кимэ бэрэ къыIотэжьыщтыгъ директорэу Ахэджэго Щэбан ишIуагъэкIэ псынкIэу исэнэхьат зыфигъэсэныр къызэрэдэхъугъэр. Дзэ къулыкъур къызеухым, Мые­къуапэ къыгъэзэжьыгъ. Артист цIэрыIохэу Шъэожъ Розэ, Сэмэгу Гощнагъо, Жэнэ Нэфсэт, Анзорыкъо Чеслав, Хэшх Казбек, Бэджэ Дзэхъанэ, нэмыкI- хэр зыхэтыгъэхэ ансамблэу «Оридам» композиторэу Тхьабысымэ Умарэ зыхэкIыжьым, К. Лъэцэрыкъор ащ рагъэблэгъагъ. Адыгеим иартист анахь цIэрыIохэм уахэтыным, Iоф адэ­пшIэным К. Лъэцэрыкъом осэшхо фишIыщтыгъ.

«Налмэсым» зырагъэблагъэм

Ансамблэу «Налмэсым» ихудо­жественнэ пащэу Бэшкэкъо Мэсхьудэ зырагъэблагъэм, Лъэцэрыкъо Кими оркестрэм иIэшъхьэтетэу агъэнэфагъ. Урысыем ишъолъырхэр «Налмэсым» къыкIухьэхэзэ, Адыгеим итарихъ нахьышIоу зэрагъашIэ зэрэхъугъэм К. Лъэцэрыкъом иIахьышIу хэлъ.

«Налмэсым» пае зэригъэфэгъэ мэкъамэхэр, лъэпкъ композициехэр «Налмэсым» имызакъоу, нэмыкI ансамблэхэми ярепертуар хагъахьэх. Анахьэу ащ ыгъэунэфыгъэр ижъырэ адыгэ орэдхэр ашымыгъупшэнхэм фэшI музыкальнэ еджапIэхэм ахэр ащакIунхэ зэрэфаер ары.

ЕджапIэхэм ащакIух

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ, ­Адыгэ Республикэм искусствэхэмкIэ икIэлэцIыкIу еджапIэу Лъэцэ­рыкъо Кимэ ыцIэ зыхьырэр, Адыгэ Республикэм искусст­вэхэмкIэ иколледж, нэмыкIхэри кIэщакIо фэхъухэзэ Лъэцэрыкъо Кимэ фэгъэхьыгъэ зэнэкъо­къухэр Адыгеим щызэхащэх. Адыгэ Республикэм искусст­вэхэмкIэ икIэлэцIыкIу еджапIэу К. Лъэцэрыкъом ыцIэ зы­хьырэм ипащэу Анзорыкъо Марзет зэрилъытэрэмкIэ, зэнэкъокъухэм ямэхьанэ илъэс къэс нахь зыкъеIэты.

— КIэлэцIыкIухэр, ныбжьыкIэхэр апэ районхэм ащызэнэкъокъух, хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр ахэм къащызыхьы­гъэхэр Мыекъуапэ щызэIокIэх, — къеIуатэ Адыгэ Республи­кэм культурэмкIэ и Министерствэ иотдел ипащэу, Адыгеим культурэмкIэ изаслуженнэ Iо­фышIэу Шэуджэн Бэлэ. — ИлъэситIум зэ зэнэкъокъур зэ­­хэтэщэ. Лъэ­цэрыкъо Кимэ ытхыгъэ про­изведениехэр заулэ­рэ къыдэд­гъэкIыжьыгъэх. Зэ­лъашIэрэ ком­позиторым, пщы­наом къыригъаIощтыгъэ про­изведениехэр жъы хъухэрэп. КIэ­лэцIыкIу, нэмыкI еджапIэхэм ащэIух.

Фольклорым имэхьан

Лъэцэрыкъо Кимэ адыгэ фольклорым фэгъэхьыгъэу зэригъэфагъэр бэ. «ЦIыф лъэп­къым ыбзэр ыбзэгу» зыфаIорэ адыгэ гущыIэжъым Кимэ къытегущыIэзэ къыIогъагъэр сщыгъупшэрэп, — къе­Iо­тэжьы Адыгэ Респуб­ликэм культурэмкIэ иза­слу­женнэ IофышIэу Нэ­гъуцу Аслъан. — Ки­мэ искусствэм ыбзэкIэ цIыфхэм адэгущыIэ­щтыгъ».

К. Лъэцэрыкъом пщы­нэхэр ышIыжьыщтыгъэх. Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Минис­терствэ исурэт къэгъэлъэгъуапIэ Лъэцэрыкъо Кимэ ышIыгъэ шыкIэпщынэр лъэ­гъупхъэу чIэлъ. АР-м икIэлэцIыкIу ансамблэу «Тыжьын» зыфиIорэм ихудожест­веннэ пащэу, лъэпкъ музыкальнэ Iэ­мэ-псымэхэмкIэ Iэпэ­Iасэу ГъукIэ Замудин къыти­Iуагъ еджакIохэм Лъэцэрыкъо Кимэ ытхыгъэ произведениехэр зэра­шIогъэшIэгъонхэр.

«Тыжьыныр» зэнэкъокъу зэ­фэшъхьафхэм ахэлажьэ. Дунэе зэнэкъокъоу «Адыгэ пшъашъ» зыфиIорэр мыгъэ Адыгеим зыщызэхащэм, «Тыжьыным» хэт пшъашъэхэм, кIалэхэм адыгэ орэдыбэ къырагъэIуагъ, кIэлэцIыкIухэм аготхэу шIэныгъэлэжьхэм, артистхэм, ны-тыхэм, нэмыкIхэм нэпэеплъ сурэтхэр атырахыгъэх.

Лъэцэрыкъо Кимэ иIофшIагъэхэм ащыщыбэ къымылъэ­гъужьыгъ нахь мышIэми, ишIу­шIагъэ лъэхъаным щыкIодыщтэп.

Оркестрэ псаум ычIыпI

Лъэцэрыкъо Кимэ концертхэм ахэлэжьэныр икIэсагъ. Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артистхэу Шъэожъ Розэ, Анзо­рыкъо Чеслав, Нэхэе Тэмарэ, нэ­мыкIхэм къадитыгъэ концертхэр гъашIэм жъы щыхъущтхэп.

«Синан», «О унитIу», «Адыгэ хэку», фэшъхьафхэм уядэIузэ Нэхэе Тэмарэ къыIуагъэри гум рехьы.

— Лъэцэрыкъо Кимэ сыд фэ­дэрэ лъэныкъокIи ущытхъунэу щытыгъ. Оркестрэ псаум ычIыпIэу ар зылъытэщтыгъэхэм адесэгъаштэ.

Пщынэо цIэрыIоу Лъэцэрыкъо Кимэ фэгъэхьыгъэ зэхахьэхэр, ныбджэгъу зэIукIэгъухэр мы мафэхэм Адыгеим щыкIощтых. Ар къыдэтлъытэзэ, анахьэу ты­зыгъэгушIорэр иIофшIагъэ мэхьанэу иIэр зэрэлъыкIуатэрэр ары. «Адыгэ макъэм» иныбджэгъушIоу ар щытыгъ. Гъэзетеджэ­хэм пчыхьэзэхахьэхэр, зэIукIэгъу гъэшIэгъонхэр афызэхатщэхэ зыхъукIэ, Лъэцэрыкъо Кимэ къыкIэупчIэщтыгъэх, Кимэ зыхэ­лэжьэрэ концертхэм цIыфхэр нахьыбэу къакIощтыгъэх. Кимэ ыгу къытемыожьырэми, иIофшIагъэхэмкIэ къытхэт, тэгъэлъапIэ.

ЕмтIылъ Нурбый.