Щынэ зымышIэрэ Лащын, нарт лIыхъужъэу Саусэрыкъо, синдхэм япачъыхьэу Гекатей, ащ ишъхьэгъусэу Тыргъэтао, бзылъфыгъэ-дзэкIолIэу, пачъыхьэ гуащэу Риневус яшъуашэхэр зэлъашIэрэ IэпэIасэу СтIашъу Юрэ иколлекцие хэтых. Мыхэм непэ ягугъу къэтшIынэу зыкIэхъурэр дзэкIолI шъуа­шэхэшъ ары.

ЛIыгъэрэ псэемыблэжьныгъэрэ къа­хэщы, зыщызылъэрэр орэхъулъфыгъ, орэбзылъфыгъ ищыIэныгъэ шъыпкъа­гъэм, зэфэныгъэм, ма­мырныгъэр къэухъумэгъэным апэ­Iуигъэхьанэу хьазыр. Ары мыхэм тарихъэу апылъри.

СурэтышI пэпчъ ежь зыщыщ лъэп­къым ыпашъхьэ пшъэдэкIыжь ин щехьы. СтIа­шъу Юрэ ар ыгукIи, ыпсэкIи зэхишIэзэ итворческэ лъагъо рыкIуагъ. Ащ иIэшIагъэхэм осэ ин къафашIыгъ Д. Лихачевым ыцIэ зыхьырэ институтэу лъэпкъ кIэным дэлажьэрэм иIофышIэхэм. IэпэIасэм къыфатхыгъэ рэзэныгъэ тхылъым мыщ фэдэу къыщеIо: «Уз­щыщ лъэпкъым, къэралыгъом, зэ­рэдунаеуи тштагъэми, шIулъэгъуныгъэ зэрафыуиIэм уиIэшIагъэ­хэр яшыхьат. Уишъуашэхэм гупшысэ къабзэр ахэлъ. Лъэпкъ шэн-хабзэр ахэо­лъэгъукIы. Кавказыр, адыгэ ыкIи нэмыкI цIыф лъэпкъыбэу ти­къэралыгъо щыпсэухэрэр къыпфэрэзэнхэ фае уиIэшIагъэхэмкIэ лъэпкъ зэхашIэр зэрэбгъэ­баирэм, дунаим дэхагъэр, мамырныгъэр, зэгурыIоныгъэр зэрапхырыпщырэм апае».

IэпэIасэм лъэпкъ культурэм иоб­разхэмрэ исюжетхэмрэ итворчествэ бэу щегъэфедэх. ИшъуашэхэмкIэ дунаим тет цIыфхэм адэгущыIэ. Юрэ анахьэу мэхьанэ зэритырэр ахэм ятеплъэ изакъоп. ЦIыф лъэп­къым итарихъ зэщызыгъэкъорэ кIочIэ бзаджэм зэрэфырикъущтым ицыхьэ телъэу ащ пэуцунэу щыIэ амалхэр иIэшIагъэхэмкIэ къегъэлъагъох. Адыгэ лъэпкъ шъуашэу ышIыхэрэм зэкIэми лъэпкъым къырыкIогъэ гъогур ахэолъэгъукIы. Философие гупшысэ куу ахэлъ. Лъэхъанымрэ лIэужхэмрэ зэрепхых, ахэр зэрэзэдэлажьэхэрэр, гущыIэгъу зэрэзэфэхъухэрэр къегъэлъагъо, шъхьафитхэу, щынэр амышIэу непэрэ дунаим хегъахьэх, лъэбэкъу пытэхэр арегъэдзых.

СтIашъу Юрэ ищыIэныгъэкIи итворчествэкIи къызфаджэрэр зы — лъэпкъхэм культурнэ зэфэшъошэ еплъыкIэхэр зэфыряIэныр, ялъэпкъ кIэн къаухъумэныр, мамырзехьэ хъунхэр ары. Лъэпкъ пэпчъ зыми хэмыкIокIэрэ нэшэнэ гъэнэфагъэу хэлъхэр къызэтырагъэнэжьынхэу дунаим тет цIыф пстэуми ар къяджэ.

Юрэ итворчествэ нэIуасэ фэхъу­хэрэм гуетыныгъэ къахелъхьэ, щы­Iэныгъэм дэхагъэу хэлъыр нахь зэ­харегъашIэ. Ащ иIофшIагъэхэм дунэе, къэралыгъо ыкIи шъолъыр къэгъэлъэгъуапIэхэр къагъэ­кIэрэ­кIагъ. Модельер IэпэIасэм ишъуа­шэхэм къэралыгъо зэфэшъхьафыбэм ягъунапкъэхэр зэпачыгъэх. Мыекъуапэ дэт музеим чIэт къэгъэлъэгъонэу Юрэ иIэшIагъэхэр зыхахьэрэр сыдигъокIи зэIухыгъ.

«Джырэблагъэ дзэм къулыкъу щызыхьынэу щыт кIэлакIэхэр, нэбгырэ 20 фэдиз хъухэу, Краснодар къыращыхи музеим къащэгъагъэх. Сигуапэу ахэм сиIэшIагъэхэр язгъэ­лъэгъугъ. ДзэкIолI шъуашэу коллек­цием хэтхэм сынаIэ атезгъэтыгъ, ясщэлIагъэх. КIэухым «Те­кIоныгъэм исаугъэт» зыфиIорэ адыгъэ шъошэ плъыжьэу бзыу тамэхэр зыпытыр язгъэлъэгъугъ. Имэхьанэ анэзгъэсыгъ. ТыдэкIи щыIэ заохэр уцу­жьынхэшъ, мамыр щыIакIэр дунаим те­тыныр ситворчествэ сатырэ плъы­жьэу зэрэпхырысщырэр къа­фэсIотагъ. Пачъыхьэ гуащэу Ри­невус идзэкIолI шъуашэ мэхьэнэ шъыпкъэу иIэм аужырэ хьарыфкIэ­ къеб­­­гъэ­жьэнышъ, укъызэкIакIозэ укъе­джэщт. Ар — «Сувенир»! Джары дзэкIолI шъуашэр дунаим зэрэтетынэу щытыр, сувенир къодыеу ары!» — къе­Iуатэ СтIашъу Юрэ. IэпэIасэм ифило­софие дзэкIолI шъуашэм къыпкъырэ­кIышъ, зэ­рэдунаеу мамырныгъэм фещэ! ­«ИлъэсыкIэу къихьащтым тыдрэ чIыпIи щымамырынэу Тхьэм те­лъэIу, ащ фэдэу хъуным сыщэгугъы!» — еIо Юрэ. Ащ итхьэлъэIу тэри детэгъаштэ.

Тэу Замир.