Адыгэ Республикэм дзюдомкIэ испорт еджапIэу Кобл Якъубэ ыцIэ зыхьырэм зыщызыгъэсэрэ Датхъужъ Алый илъэсэу икIырэм тиспортсмен анахь дэгъуи 10-мэ ащыщ.

— Пщыжъхьаблэ сыкъыщы­хъугъ. СикIэлэцIыкIугъор зыщыкIогъэ къуаджэм сыщеджэзэ спортыр сыгу рихьыгъ, — къе­Iуатэ Датхъужъ Алый.

— Къуаджэм дэсхэр нахьыбэрэмкIэ футбол, волейбол ешIэх. Дзюдор сыдэущтэу къыхэпхынэу хъугъа?

— Футболыр, фэшъхьаф спорт лъэпкъхэр сшIогъэшIэгъоных. Ма­фэ горэм синыбджэгъоу Ордэн Заур сыригъусэу Пщыжъхьаблэ дзюдомкIэ зыщызыгъэсэрэ кIа­лэхэм саIукIагъ. Адыгэ Респуб­ликэм изаслуженнэ тренерэу Нэ­джыкъо Руслъан япащэу си­къоджэгъухэр зэрэбанэхэрэм сы­лъыплъагъ. Тренерыр, Ордэн Заур къызысэушъыйхэм, бэнапIэм сыкIоу езгъэжьагъ.

— Апэрэ мафэхэм сыда анахьэу къыбгурыIо пшIоигъуагъэр?

— Дзюдор бэнэкIэ къодыеп, бэмэ уафегъасэ. ЩыIэныгъэм нахьышIоу ухещэ. ДзюдомкIэ зэнэкъокъухэм уахэлажьэзэ гум ихъыкIырэр гущыIэкIэ къэпIотэн умылъэкIыщтэу къысщыхъу- щтыгъ. ГущыIэр нахь макIэ пшIызэ пкIантIэу къыохырэр нахьыбэ зыхъукIэ, узыфежьагъэр къыб­дэхъущтэу слъытэщтыгъ.

УзэплъэкIыжьыныр нахьышIу

— Алый, мэфэ заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, Урысыем и Кубок дзюдомкIэ уфэбэнагъ, апэрэ чIыпIэр къыдэпхыгъ, тыпфэгушIо.

— Тхьауегъэпсэу. ЗэкIэ къыс­фэгушIуагъэхэм сафэраз.

— Килининград зэнэкъо­къур зэрэщыкIуагъэм къы­тегущыIэба.

— Алырэгъум бэнэгъуи 6 щысиIагъ, зэкIэми текIоныгъэр къа­щыдэсхи, апэрэ чIыпIэр къыс­фагъэшъошагъ.

— Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Ставрополь щыщ бэнэкIуитIумэ, Тюмень, Санкт-Петербург яспорт­сменхэм уатекIуи, дышъэм уфэбэнагъ.

— Самарэ щыщ Артем Устемировым кIэух зэIукIэгъур дысиIагъ.

— Бэнэгъу уахътэр умыухызэ зэкIэ зэIукIэгъухэр «къабзэу» къэпхьыгъэх. Сыда ащ лъапсэ фэхъу­гъэр?

— Джырэ уахътэ Адыгэ Рес­публикэм изаслуженнэ тренерэу Беданэкъо Рэмэзан сипащэу зэнэкъокъухэм зафэсэгъэхьазыры. Рэмэзан сшынахьыжъым, сятэм фэдэу къысфыщыт. Алырэгъум сызытехьэкIэ пытэу сыуцун зэрэфаем къыщегъэжьагъэу тренерым къысиIорэр сщыгъупшэрэп. Бэнэгъум текIоныгъэр къыщыдэпхыным пае къулаир, кIуачIэр зэрэбгъэфедэщтхэм Рэмэзан тафегъасэ. ЗэIукIэгъур пшIозыхьырэм, утекIожьын плъэкIэу бэрэ къыхэкIы — ащи Рэмэзан тыфытырегъэпсыхьэ.

— Артем Устемировым нахьыпэкIэ уебэнэу къы­хэкIыгъа?

— Зэ къыстекIогъагъ. Калининград тызыщызэIокIэм гугъэ есымытыгъэу синыбджэгъухэм къысаIуагъ.

Гугъэм илъэоянэхэр

— Алый, Урысыем и Кубок нахьыпэкIэ уфэбанэу къыхэкIыгъ.

— Илъэс 23-м нэс зыныбжьхэм язэнэкъокъоу Мыекъуапэ щы­кIуагъэм ящэнэрэ чIыпIэр къыщыдэсхыгъ. Тюмень сызыщэбанэм тыжьыныр къэсхьыгъ.

— Калининград дышъэр къыщыдэпхыгъ.

— Ары, спортымкIэ дунэе класс зиIэ мастерэу ШъэоцIыкIу Рустам Адыгеим ибэнакIохэм япащэу щытыгъ. Бэнэгъур алырэгъум щыкIозэ Рустам игъом къытиIожьыгъэр макIэп. Зэнэ­къокъум псынкIэу «къеджэ» зыфаIорэм фэд. УпчIэжьэгъу пшIыщтмэ, сыдигъуи хьазыр, нэшIукIэ къыоплъы, гушхоныгъэ уегъэшIы.

— Шъуиунагъо спортыр зэрэщагъэлъапIэрэр къэпIуагъэп.

— ЗэшитIурэ зы пшъашъэрэ тэ­хъу. Тянэ-тятэхэм спортыр ашIо­гъэшIэгъон, ау сэщ нэмыкI спортышхом хэхьагъэп. Къыс­лъэплъэх, сигъэхъагъэхэм къа­кIэупчIэх — ащ сэ кIуачIэ къыс­хелъхьэ.

— Килограмм 90-м нэс къэзыщэчыхэрэм якуп ухэт. Спортышхом сыда джыри къыщыбдэхъу пшIоигъор?

— Олимпиадэ джэгунхэм са­хэлэжьэныр симурад шъхьаI.

Еджэныр, сэнэхьатыр

— Адыгэ къэралыгъо университетым физкульту­рэмрэ дзюдомрэкIэ и Институт ия 3-рэ курс ущеджэ.

— ЕджапIэм нахьыпэкIэ ипэщагъэу МГГТК-м пащэ фэхъугъэ Бгъуашэ Айдэмыр, Институтым джырэ уахътэ ипащэу Ахътао Руслъан IэпыIэгъу къызэрэтфэ­хъу­хэрэм сыкъытегущыIэ сшIоигъу. Спортымрэ щыIэныгъэмрэ зэрэзэпхыгъэхэм яхьылIэгъэ къэ­­бархэмкIэ тагъэгъуазэ. Адыге­ир спортым нахьышIоу щядгъэшIэным тыфагъасэ.

— Мыгъэ спортышхом гъэхъа­гъэу щытшIыгъэр къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэтэгъэхьы, — тизэдэгущыIэгъу лъегъэ­кIуатэ тренер цIэрыIоу Беданэкъо Рэмэзан. — Ти­бэнакIохэр гъогу зытехьэхэкIэ адыгэ быракъыр зыдаштэ, зэнэ­къокъум щагъэбыбатэ. Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ты­фэраз. Спорт псэуалъэу республикэм иIэхэм япчъагъэ хэхъо. Районхэм спорт еджапIэхэр къа­щызэIуахых. Къуаджэм дэс ныбжьыкIэхэр физкультурэм пыщэгъэнхэмкIэ амалышIухэр яIэх. Мыекъуапэ еджакIо къакIохэрэм тигуапэу Iоф адэтэшIэ.

Зэфэхьысыжьхэр

Адыгеим испортсмен, тренер анахь дэгъухэу 2022-рэ илъэсым къыхахыгъэхэм ащыщхэу Беда­нэкъо Рэмэзан, Датхъужъ Алый тигъэзетеджэхэм ацIэкIэ тафэгушIо, Адыгэ Республикэм ищытхъу спортышхом нахь лъагэу щаIэтынэу афэтэIо.

Мыекъопэ бэнэпIэ еджапIэм лъапсэ фэзышIыгъэ Кобл Якъубэ 1939-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 27-м ШIоикъо къыщыхъугъ. Я XX-рэ лIэшIэгъум Урысыем дзюдомкIэ итренер анахь дэгъоу Кобл Якъубэ фэгъэхьыгъэ шIэжь зэ­нэ­къокъухэр Адыгеим щызэхащэх, тренер ыкIи цIыф цIэрыIом ишIу­шIагъэ агъэлъапIэ.

Сурэтым итхэр: Беданэкъо Рэмэзан, Датхъужъ Алый.