БзэшIэныгъэлэжьэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, профессорэу,  УФ-м шIэныгъэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу Блэгъожъ Зулкъаринэ къызыхъугъэр илъэс 90-рэ мэхъу

Блэгъожъ Зулкъаринэ Теуцожь районым ит къуаджэу Нэшъукъуае тыгъэгъазэм и 11-м, 1932-рэ илъэсым къыщыхъугъ, мэкъумэщышIэ унэгъо Iужъум щапIугъ.

Уахътэу къызхэхъухьагъэр къин хьазырыгъэми, гъэсэныгъэ-шIэныгъэ зэрэзэригъэгъотыщтым ыкIи а зэкIэ иадыгэ лъэпкъ зэрэхигощэщтым щэIэфэ пы­лъыгъ.

1948 — 1951-рэ илъэс­хэм кIэлэегъэджэ илъэси­тIу институтэу Мые­къуапэ дэтыгъэм щеджагъ. КIэлэ­егъаджэу, завучэу, ди­ректорэу Теуцожь районым ит гурыт еджапIэхэм Iоф ащишIагъ. 1961-рэ илъэсым щегъэжьагъэу Адыгэ хэкум икъэлэ шъхьа­Iэ къэкIожьи, Iоф ышIэу ригъэжьагъ. 1960 — 1964-рэ илъэсхэм Горьковскэ къэралыгъо университетым иаспирантурэ ще­джагъ, кандидат диссертациеу «Глаголы перемещения в современном русском языке» зыфиIорэр урысыбзэкIэ ытхыгъ зэлъа­шIэрэ профессорэу Б. Н. Головиныр ипащэу ыкIи къыушыхьатыгъ. Ащ ыужым адыгэ-урыс бзитIушIэ­ны­гъэмкIэ диссертациер ыгъэ­хьазырыгъ ыкIи 1980-рэ илъэсым Киев дэт къэ­ралыгъо университетым къыщиухъумэжьыгъ.

Урысыбзэмрэ адыга­бзэмрэкIэ научнэ IофшIэгъабэ иI, ахэм япчъагъэ 400 фэдиз мэхъу: гущы­Iалъэхэр, зэдэгущыIалъэ­­хэр (разговорникхэр), адыгэ гущыIэжъхэр ыугъоижьхи къыдигъэкIыгъэх. Ахэм яхьылIэгъэ статьяхэр ыкIи тхылъхэр ытхыгъэх. Академие зытIущым яакадемикыгъ. Урысыем фило­логие шIэныгъэмкIэ иIофышIэшху, общественнэ IофшIэнхэм сыдигъуи ахэлажьэщтыгъ, лъэпкъ гъэзет закъоу «Адыгэ макъэм» иныбджэгъугъ, бэрэ къатхэщтыгъ ыкIи къычIахьэщтыгъ. Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым ипрофессор гъэшIуагъ.

Лъэпкъ гъэсэныгъэр ыухъумагъ ыкIи лъигъэкIотагъ

Зулкъаринэ ищыIэныгъэ зэрэщытэу иадыгэ лъэпкъ епхыгъэу къызэрэрыкIуагъэм ишыхьат Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым (нэужым университетым) педагогическэ факультетыр зэрэщызэхащагъэр. Мы Iофыгъо иныр зэрифэшъуашэу пхырыщыгъэнымкIэ З. У. Блэ­гъожъым Iофышхо ышIагъ, илъэс 21-м мы факультетым пэщэныгъэ дызэри­хьагъ. Ащ ыпэкIи институтым урысыбзэмкIэ ика­федрэ ипэщагъ. ФакультетыкIэм пшъэрылъ инэу адыгабзэмрэ урысыбзэм­рэкIэ ублэпIэ еджапIэхэм ащезгъэджэщт кIэлэегъа­джэхэм ягъэхьазырын тэ­рэзэу зэшIуихын фэягъ. Мы уахътэм Зулкъаринэ методикэ тхылъ IэпыIэ­гъухэм ягъэхьазырынкIэ Iофышхо ылэжьыгъ. Илъэс 21-рэ зипэщэгъэ факультетым къычIитIупщыгъэ кIэлэегъэджэ 3500-р ары нахьыбэу джы къызнэсыгъэми кIэлэцIыкIу IыгъыпIэ­хэм, еджапIэхэм Iоф ащызышIэхэрэр. З. Блэ­гъо­жъым нэдэплъыпIэ имы­Iэу иIофшIэгъу мафэхэр ушъэгъагъэх, ащ дакIоу шIэныгъэхэмкIэ кандидат ыкIи доктор 23-рэ къы­гъэхьазырыгъ. ЛIы гъэсагъэм иакъыл, ишIэныгъэ ныбжьыкIэхэм ыкIи наукэм ахигощагъ.

Унагъор —тынчыпI

Зулкъаринэ имурад ещэжьагъэхэр сыдигъокIи дахэу зэшIуихыгъэх. Мыщ фэдэ гъэсэныгъэ-шIэныгъэ гъогушхор къыкIунымкIэ анахьэу зишIуагъэ къэкIуа­гъэр иунэгъо тынч ары.

Зэшъхьэгъусэхэ Блэ­гъожъ Зулкъаринэрэ Асыетрэ пшъэшъитIурэ зы кIа­лэрэ зэдапIугъ, зэда­лэжьыгъ. Зуретрэ Зули­мэрэ Адыгэ къэралыгъо университетым ифакультет зэфэшъхьафхэр къаухы­гъэх, кIалэми юрист сэнэхьатыр зэригъэгъотыгъ, унэгъо дахэхэр ашIагъэх, пхъорэлъфхэр ыкIи къо­рэлъфхэр янэ-ятэхэм къа­ратыгъэх. Зулкъаринэ а сабыйхэм ягугъу къышIы зыхъукIэ, ынэгу гушIо-насыпышIуагъэм къызэлъигъэнэфыщтыгъ. Иунагъо тынчыгъэ-зэгурыIоныгъэу илъыгъэм ыгъэгупсэфыщтыгъ ыкIи ащ ихьатыркIэ иIофшIэн шъхьаIи ыгъэ­псыгъ, ыпэкIэ лъигъэкIотагъ.

Зэшъхьэгъусэхэм ялъфыгъэхэм Iэдэб дахэ, гъэсэныгъэ, цIыфыгъэ ахалъ­хьаныр афызэшIо­кIыгъ, ар сыда зымыуа­сэр?! Тымрэ нымрэ ­ягъогу зафэ ахэр зэрэрыкIощтхэм уехъырэхъышэнэу щытэп.

КIэлэегъаджэу, зэлъа­шIэ­рэ шIэныгъэлэжьэу, ака­демикэу Блэгъожъ Зул­къаринэ псаоу щыIагъэмэ, илъэс 90-рэ хъущтыгъ. ШIоу ылэжьыгъэм ар ащигъэгъупшэщтэп.

Мамырыкъо Нуриет.