ШэкIогъум и 3 — 4-м «Искусствэхэм ячэщ» зыфиIорэ зэхахьэхэр Мыекъуапэ игъэкIотыгъэу щыкIуагъэх.

КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъ­хэм яискусствэмкIэ Къэралыгъо музеим и Темыр-Кавказ къутамэ щызэхащэхэ Iофтхьабзэ­хэм уагъэгъуазэ. Тарихъым, культурэм яхьылIэгъэ къэгъэлъэгъонхэм Къэбэртэе-Бэлъ­къарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Адыгэ Республикэм ясурэтышI­хэм яIофшIагъэхэм, фондым къыхахыгъэ сурэтхэм уяплъызэ, зэгъэпшэнхэр ошIых.

1812-рэ илъэсым Хэгъэгу зэошхоу щыIагъэм Урысыем идзэхэр зэрэхэлэжьагъэхэм, цIыф цIэрыIохэм къулыкъур зэрахьыгъэм яхьылIэгъэ сурэтхэм тарихъым нахь куоу гукIэ ухащэ.

ЗэлъашIэрэ сурэтышI-мо­дельерэу, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу СтIашъу Юрэ тарихъым, культурэм, экономикэм, нэ­мыкIхэм афэгъэхьыгъэ тхыпхъэ 70-м нахьыбэ музеим къыщегъэлъагъо.

— Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъугъэм епхыгъэу тхып­хъэхэр сшIыгъэх, — къыти­Iуагъ СтIашъу Юрэ. — Темэу сштагъэхэр зэфэшъхьафых, 10-м ехъух. Мамыр щыIакIэм игъэ­дэхэн, зэкъошныгъэм игъэпытэн, лъэпкъхэр искусствэм зэ­рэзэфищэхэрэм, Адыгеир къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу зэрэ­псэурэм, нэмыкIхэм сигупшы­сэхэр афэгъэхьыгъэх.

Плъыжьышъор, фыжьышъор, нэмыкIхэри Ю. СтIашъум ыгъэ­федэхэзэ, дунэе культурэм хэ­хьэрэ IофшIагъэхэмкIэ узыIэпещэ.

Адыгэ Республикэм иапэрэ Президентэу Джарымэ Аслъан, Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIы­хъужъэу, зэлъашIэрэ тхакIоу Мэщ­бэшIэ Исхьакъ ясурэтхэр лъэгъупхъэх. В. Бирюковым, Г. На­заренкэм, Н. ЛэупакIэм, Ф. ПIэтыуащэм, К. Акъэм, фэшъхьафхэм яIофшIагъэхэм уяплъын­кIэ дахэх, гурыIогъошIух. Лъэпкъ шэн-хабзэхэр, шIэжьыр Н. ЛэупакIэм итворчествэ щыпхырищыхэзэ, адыгэхэм ящыIа­кIэ къегъэлъагъо.

Музеим илъэсыбэрэ ипащэу Iоф зышIэгъэ Кушъу Нэфсэт исурэти нахь къахэдгъэщы тшIои­гъомэ ащыщ. Музеим къэ­кIуагъэхэр сурэтхэм яплъыхэзэ, яшIэныгъэхэм ахагъахъо. Сулей­манова Фатимэ, ХъокIо Ларисэ, СтIашъу Юрэ, нэмыкIхэу музеим Iоф щызышIэхэрэр пчыхьэзэхахьэм хэлажьэхэрэм аIукIагъэх, къэгъэлъэгъонхэм къатегущыIагъэх, упчIэхэм яджэуап­хэр нэбгырабэхэм аратыжьыгъэх.

Къагъэдэхагъ

«Искусствэхэм ячэщ» къагъэ­дэхагъ Мыекъуапэ изэхэт Iоф­шIапIэу «Ошъадэм» иансамблэхэм ахэтхэм. Художественнэ пащэу, Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артисткэу Едыдж Викторие «Искусствэхэм ячэщ­хэм» илъэсыбэ хъугъэу ахэлажьэ. Зэгъэпшэнхэр ышIыхэзэ адыгэ орэдхэр программэм зэрэхигъахьэхэрэм зыкъегъэшъыпкъэжьы. Адыгэ Респуб­ликэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу Бастэ Асыет ансамблэу «Ащэмэзым» ихудожественнэ пащ. Нартхэм, адыгэ лIыхъужъхэм, нэмыкIхэм яхьы­лIэгъэ орэдхэр зэхахьэм щыIугъэх. Лъэпкъ къашъохэу «Ис­лъамыер», «ЗэфакIор», фэ­шъхьафхэри «Синдикэм» къы­шIыгъэх. Шэуджэн Рустам япа­­щэу оркестрэу «Бэгъэуджым» хэтхэм адыгэ орэдыр агъэ­жъын­чыгъ, шыкIэпщынэм ибзэпсхэр ЛIыбзыу Шан «къыгъэгущыIагъэх», сэмэркъэу зыхэлъ ижъырэ адыгэ къашъор Къэбэхь Анзор игъусэу къышIыгъ.

Музеим ипащэу, Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культу­рэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу ШъэуапцIэкъо Аминэт Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым иныбжьыкIэхэу шъуашэхэр, лъэхъаным диштэрэ модэр къэзыгъэлъэгъуагъэхэм, творческэ купэу «Ошъадэм», зэкIэ пчыхьэзэхахьэм хэлэжьагъэхэм зэрафэразэр зэIукIэгъум къыщиIуагъ.

Плъэгъурэм, зэхэпхырэм уагъэгъуазэ

Адыгэ Республикэм и ­Лъэпкъ музей ипащэу Джыгунэ Фатимэ «Искусствэхэм ячэщ» хэлажьэзэ анахьэу ынаIэ зытыри­дзагъэр лъэпкъ зэфэшъхьафхэр къэгъэлъэгъонхэм зэряплъы­гъэхэр ары, «IэпэIасэм иегъэ­джэнхэр» зыфиIорэ Iофыгъом тапэкIи тыкъытегущыIэ тшIоигъу.

Лъэпкъ тхыпхъэхэр зышIы­хэрэм, бгъэфедэн плъэкIыщт искусствэм пыщагъэхэм, нэры­лъэгъу IэпыIэгъухэм яхьылIа­гъэхэр кIэлэеджакIохэм ашIогъэшIэгъоных. Сурэт зышIы зышIоигъохэри бэ мэхъух.

— Адыгэ щагум идэхагъэ гущыIэкIэ къэоIуатэкIэ икъущтэп, уеплъын фае, — къыти­Iуагъ Мыекъуапэ щыпсэурэ Гъу­кIэлI Альбинэ. — Ныбжь зэфэшъхьаф зиIэхэр пчыхьэм сыхьатыр 9-м ежьагъэу чынэ ешIэх, сикIалэу Адами джэгукIэм зыIэпищагъэшъ, ахэсщы­жьыным сыдэгуIэрэп, Тэу Ас­лъан япащэу джэгукIэм зыфагъэсагъ.

АР-м искусствэхэмкIэ икIэлэцIыкIу еджапIэу Лъэцэрыкъо Кимэ ыцIэ зыхьырэм икIэлэегъаджэу ГъукIэ Замудин япащэу ансамблэм хэтхэм адыгэ орэдхэр къаIуагъэх, шыкIэпщынэмкIэ орэдышъохэр къырагъэIуагъэх.

«Хъулъфыгъэм иун», «Бзы­лъфыгъэм иун» зыфиIохэрэм зэ­хахьэхэр гум къинэжьынэу ащы­­кIуагъэх. Безрыкъо Фатимэ, Шыко Сусанэ, Мэт Саидэ, нэмыкIхэу музеим Iоф щызы­шIэхэрэр пчыхьэзэхахьэм къэ­кIуагъэхэм гущыIэгъу афэхъугъэх. Адыгэ шъуашэхэм, джэныкъо машIом, тхыпхъэхэм, нэмыкIхэм яхьылIэгъэ къэбар­хэм ащагъэгъозагъэх.

Лъэпкъ IэпэIасэу Нэгъуцу Аслъан пхъэкIычхэр ежь-ежьырэу ашIынхэм кIэлэцIыкIухэр фигъэсагъэх. Кубанскэхэм яуна­гъо зэIукIэгъум хэлэжьагъ. Егор джыри цIыкIуми шIухьафтын зыфишIыжьын ылъэкIыгъ. Пхъэ­кIычыр ыIыгъэу музеим чIэкIы­­жьыгъ, Тутарыщхэу Самир ыкIи Инзяр япхъэкIычхэр ашIодахэх, Нэгъуцу Аслъан фэра­зэхэу благъэу екIуалIэхи, «тхьа­шъуегъэпсэу» раIожьыгъ.

Музеим икъэгъэлъэгъонхэм нэбгыришъэ пчъагъэ яплъыгъ. Искусствэр зэрашIогъэшIэгъоныр бэмэ къытаIуагъ. Чынэ ешIэгъэ Даур Дэнае къэгъэ­лъэгъонхэм нахьыбэрэ яплъын имурадэу къызэплъэкIыжьзэ ядэжь ежьэжьыгъ. Адыгэхэм ятарихъ, яискусствэ музейхэр яIотакIох. «Искусствэхэм ячэщ» тигъэшIыгъэ гупшысэхэм, зэ­IукIэгъоу тиIагъэхэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэр джыри къыхэ­тыутыщтых.

ЕмтIылъ Нурбый.