Адыгэ-абхъаз театрэхэм яя VII-рэ фестивалэу «Кавказский мело­вой кругым» хэлажьэхэрэм якъэгъэлъэгъонхэм искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр ягуапэу яплъых.

Даргинскэ къэралыгъо музыкальнэ-драматическэ театрэу О. Батырай ыцIэ зыхьырэм фестивалыр къызэIуихыгъ. Режиссерэу М. Ибрагимовым ыгъэуцугъэ спектаклэу «Ханума» зыфиIорэр дагъыстан къи­кIыгъэ театрэм гъэшIэгъонэу къызэригъэлъэгъуагъэр «Адыгэ макъэм» къыщыхэтыутыгъ.

Адыгэ Республикэм и­ ­Лъэпкъ театрэу Цэй Ибрахьимэ ыцIэ зыхьырэм спектаклэу «Шыу мафэр» къызэришIыгъэм гупшы­сэу къыхэтхыгъэр театрэм ищы­Iэныгъэ епхыгъэу щыт.

Адыгэ Республикэм культу­рэмкIэ и Министерствэ зэхищэгъэ зэнэкъокъум Урысыем итхакIохэм я Союз хэтэу Дэрбэ Тимур ипьесэ апэрэ чIыпIэр къыщыфагъэшъошагъ. Къэбэртэе-Бэлъкъарым щыщэу, Адыгэ Республикэм и­кусствэхэмкIэ изаслуженнэ Iофы­шIэшхоу, режиссерэу ЕмкIуж Андзор спектаклэр ыгъэуцугъ.

Зыфэгъэхьыгъэр

Я ХIХ-рэ лIэшIэгъум ыгузэгу адыгэ шыухэр куп хъухэу Пруссием игъунапкъэ зэпачи, таможеннэ полицием IашэкIэ пэуцу­гъэх. Зэо-банэм цIыфхэр хэкIодагъэх. Къалэу Бромберг ихьыкум шыухэм яIоф щаIуагъ.

Адыгэ шыухэм япащэу Гъу­бжьэкъо Шыумафэ ироль къэзышIыгъэр артистэу Хьаудэкъо Азэмат. Адыгэ шъуашэр щыгъ, уIэшыгъэ, арэу щытми, заом кIигъэстынэу фаеп. Мамырзехьэу купым зэрэхэтыр артистым узыIэпищэу къегъэлъагъо.

Игъусэ дзэкIолIхэм ареIо: «ШъуукIынхэу шъуямыу, шъудэуай». Адыгэ дзэкIолIхэм ярольхэр къэзышIыхэрэ Жъудэ Аскэрбыйрэ Болэкъо Адамрэ А. Хъуаджэкъом къыготых. Нэ­бгырищыри хъураеу зэхэтхэу пыйхэм апэуцугъэх.

Режиссерым ишIушIагъэ мыщ дэжьым дэгъоу къыщэлъагъо. Адыгэ дзэкIолIхэр зэлъэплъэ­жьых, щынэхэрэп. Ярольхэм псэ къапызыгъэкIэрэ артистхэм уяплъызэ, психологиеу агъэфедэрэм унаIэ теодзэ. Къулыкъур дэгъоу ахьыным тидзэ­кIолIхэр зэрэфэгъэсагъэхэр, гу пытэ зэряIэр къахэщы.

Артистхэу Джолэкъо Рэщыд, Дамэлые Казбек, УдыкIэко Ислъам, Зыхьэ Зуралбый, нэмыкIхэм ярольхэр зэфэдэхэп. Хэбзэ шапхъэм изехьан къытегущыIэхэ зыхъукIэ ролым псэ къызэрэпагъакIэрэр дэгъоу къэ­лъагъо. УдыкIэко Ислъам бухгалтерым фэбгъадэу къы­хэкIыми, тхьапэу атхыгъэхэр зэрихьэхэзэ унэшъо хэхыгъэ зышIыщтхэм зэрахэтыр ролым фэIэпэIасэу къыхегъэщы, урегъэгупшысэ. «Мыщ фэдиз тхьапэу хьыкумышIхэм, нэмыкIхэм атхыгъэхэм сыда яшIуагъэу къэкIощтыр?» зыфэпIощт упчIэр къэтэджы.

Зэфагъэу хьыкумышIхэм ахэ­лъыри режиссерым гъэунэ­фыгъэу къызэIуехы. Драматургымрэ режиссерымрэ язэгурыIоныгъэ ар къыпкъырэкIы.

ХьыкумышIхэм язэфагъ

Артист цIэрыIоу Тхьаркъохъо Теуцожь хьыкумышIхэм ягупчэ итэу ролыр къешIы. Гъубжьэкъо Шыумаф егъэмысэ, укI тыралъхьан фаеу унашъо къахелъхьэ. Прокурор IэнатIэр зэригъэца­кIэрэр къеIо. Ары шъхьаем, Iо­фыр зытет шъыпкъэр зэригъэ­шIэным пымылъэу очылым ах­ъ­щэ къуалъхьэ реты — Ш. Гъу­бжьэкъор агъэмысэным фэшI.

ШIулъэгъур Iахь мыгощ

Прокурорым ипшъашъэу Маргрезе Шыумафэ IукIагъ, ныбжьы­кIэхэр зэдэгущыIагъэх, псынкIэу зэгурыIуагъэх. ШIулъэгъу къабзэм ишъэф дихьыхыгъэх. Пшъашъэмрэ кIалэмрэ зэфэ­нэгушIохэу зэплъых, аIапэхэр зэрэIыгъэу хъураеу загъэчэрэгъузэ къызэдэшъох.

ШIулъэгъум имашIо ныбжьыкIэхэм апкъырыхьагъ, гущыIэ фабэхэр зэраIох, ау Iофэу къа­пыщылъым рэхьат къаритырэп. Режиссерым а лъэныкъохэри къыдилъытэхэзэ, пьесэм купкIэу иIэм тылъигъэIэсын имурад.

Хьыкумым ихьыкумышI шъхьа­­Iэ ролыр Ахъмэт Артур дэгъу дэдэу къешIы, пшъашъэм­рэ кIалэмрэ яшIулъэгъу зызэриIэтырэм щымыгъуазэу спектаклэм къыщэлъагъо. Ар къыдэтлъытэзэ зэфагъэ къызыхигъэфэным ишъыпкъэу зэрэпы­лъым тегъэгушIо.

Тхьэкъуахъо Мэрджанэт нэмыц пшъашъэм ироль къышIызэ, ынэхэмкIэ, гупшысагъэ зы­хэлъ инэплъэгъукIэ къыуе­гъашIэ адыгэ кIалэр шIу зэри­лъэгъурэр, адыгэ чIыгум щы­псэуным гукIэ зэрэфэхьазырыр.

Артистхэу Хьакъуй Анзаур, Бэгъушъэ Анзор ярольхэмкIэ зэфагъэм икъэгъэлъэгъон зэ­рэпылъхэр къахэщы. ЯгущыIакIэ уегъэразэ, къаIорэр залым чIэсхэм икъоу къалъэIэсы.

ЦIыф зэфыщытыкIэхэр режиссерым къыгъэлъагъохэзэ, прокурорыр ипшъашъэ нэшIукIэ зэреплъырэм, хьыкумышI шъхьаIэм тутыныр къызэриштагъэм уяплъы зыхъукIэ, пьесэр мамыр щыIакIэм зэрэфэгъэ­хьы­гъэр ор-орэу гукIэ къыхэогъэщы, драматургэу Дэрбэ Ти­мур иIофшIагъэ осэ ин фэошIы.

Адыгэ кIалэмрэ нэмыц пшъа­шъэмрэ шъхьэгъусэ зэфэхъу­гъэх, лъэпкъхэм язэфыщытыкIэхэр нахь пытэ хъугъэх.

ЕплъыкIэхэр

— Сэнаущ зыхэлъ пьесэм техыгъэ къэгъэлъэгъоным ти­гуапэу теплъыгъ. Режиссерыр сэнаущ зыхэлъ театральнэ IофышI. Спектаклэр лъэшэу сыгу рихьыгъ. Артистхэм тагъэгу­шIуагъ, — къытиIуагъ адыгэ­абхъаз театрэхэм яфестиваль иосэшI куп ипащэу, искусствэм щыцIэрыIоу Дмитрий Родио­новым.

Щэрджэс драматическэ те­атрэу М. Акъым ыцIэ зыхьырэм «Маменький сынок» зыфи­Iорэ спектаклэр фестивалым къыщигъэлъэгъуагъ, режиссерыр ЕмкIуж Анзор.

Абхъаз къэралыгъо драматическэ театрэу С. Чанбэ ыцIэ зыхьырэм «Сариа» зыфиIорэ спектаклэр филармонием къыщигъэлъэгъуагъ.

Къэрэщэе-Щэрджэсым, Краснодар ятеатрэхэм якъэгъэлъэгъонхэри Мыекъуапэ щыкIуа­гъэх. Къэбэртэе къэралыгъо драматическэ театрэу А. Шэу­джэнцIыкIум ыцIэ зыхьырэ театрэм икъэгъэлъэгъонэу «Доктор философии» зыфиIорэр АР-м и Лъэпкъ театрэу И. Цэим ыцIэ зыхьырэм тыгъуасэ къыщагъэлъэгъуагъ.

Чъэпыогъум и 29-м сыхьатыр 16-м фестивалыр зэфашIы­жьыщт.

ЕмтIылъ Нурбый.