Фольклорым искусствэм чIыпIэу щыриIэм фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъон Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъ.

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ исурэт къэгъэлъэгъуапIэ щыкIогъэ зэхахьэм нэбгырабэ хэлэжьагъ. АР-м исурэтышIхэм я Союз итхьаматэу Елена Абакумовам зэIукIэгъур пэублэ гущыIэкIэ къызэIуихыгъ.

ЗэлъашIэрэ сурэтышIэу, архитекторэу Бырсыр Абдулахь фольклорымрэ искусствэмрэ язэпхыныгъэхэр дэхагъэм къызэрэпкъырыкIыхэрэр зэфихьысыжьыгъэх. «Лъэпкъ шIэжьым, тарихъым яхьылIэгъэ сурэтхэр жъы хъухэрэп, уагъэгъуазэ», — къыIуагъ А. Бырсырым.

Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу ШъэуапцIэкъо Аминэт анахьэу ынаIэ зытыридзагъэр сурэтышIхэм щыIэныгъэм илъэ­ныкъуабэ къызэлъаубытызэ искусствэм ыбзэкIэ фольклорыр къызэрагъэлъагъорэр ары.

ГъукIэм кIыщым Iоф зэрэщишIэрэм ехьылIэгъэ сурэтым А. ШъэуапцIэкъор къытегущыIэзэ нартхэм яIэпэIэсэныгъэ, ягуетыныгъэ къыхигъэщыгъэх. Зэхахьэм щызэIукIэгъэ студентхэм, ныбжьыкIэхэм яшIэныгъэ хагъэхъонымкIэ ащ фэдэ къэгъэлъэгъонхэр ящыкIагъэх.

Композиторэу, пщынаоу, лъэпкъ IэпэIасэу Лъэцэрыкъо Кимэ ышIыгъэ шыкIэпщынэр къэгъэлъэгъуапIэм ичIэхьапIэ щыолъэгъу, бзэпсхэр кIэракIэх. ШыкIэпщынэр зэкIужьэу гъэпсыгъэшъ, къапштэ пшIоигъоу уеплъы — лъэпкъ орэдышъор бгъэжъынчыным фэшI.

Лъэпкъ IэпэIасэу, сурэтышIэу, АР-м искусствэхэмкIэ икIэлэцIыкIу еджапIэу К. Лъэцэры­къом ыцIэ зыхьырэм икIэлэегъаджэу ГъукIэ Замудин пIуаблэу ышIыгъэр лъэгъупхъ. Адыгэхэм ятарихъ куоу зэрэщытыр IофшIагъэм къеушыхьаты. ПIуаблэр зэрашIырэ шIыкIэм студентхэм ащыщхэр къыкIэупчIагъэх.

Адыгэ Республикэм инароднэ сурэтышIэу Хъуажъ Рэмэзан пхъэм хишIыкIыгъэм «МэфэкI» фиусыгъ. Лъэпкъыр мэуджы, шыгъачъэхэм гур зыфащэ.

СурэтышI цIэрыIоу Гъогунэ­къо Мухьарбый хэдыкIын Iофхэм афэIэпэIас. Пшъашъэм пщынэр егъэбзэрабзэ, пхъэкIычаор къы­дежъыу. Шъонтрыпым теорэм лъэпкъ орэдышъом тамэ реты.Шъо зэфэшъхьафхэмкIэ гъэкIэ­рэкIагъэшъ, уеплъызэ, сурэтым итхэм уадэгущыIэ пшIоигъоу уахътэ къыхэкIы.

Абрэдж Гощэфыжь, Елена Абакумовам, нэмыкIхэм ашIыгъэ сурэтхэри искусствэм, фольклорым япхыгъэх. ЩыIэныгъэм щыщ пычыгъохэр нэгум къыкIагъэуцох. Тыгъужъ Мыхьамодэ шыкIэпщынаом игупшысэхэм уахищэ шIоигъоу сурэтыр зэкIужьэу ышIыгъ. Лъэхъанэу зыхэтым шыкIэпщынэр «къытегущыIэу» сурэтышIым елъытэ.

Урысыем инароднэ сурэты­шIэу, УФ-м итхакIохэм я Союз хэтэу Къат Теуцожь «Си­къуадж», «ЗэдэгущыIэгъухэр», «Орэдышъохэу гум щыщ хъугъэ­хэр» зыфиIохэрэр, нэмыкIхэри гъэшIэгъонэу ыгъэпсыгъэх. Сурэтхэм уяплъызэ Гъобэкъуае гум «щэчэрэгъу», цIыфэу дэсхэм уарегъэгупшысэ, уахахьэ пшIоигъо уешIы. Сурэтхэм арытхэм ащыщхэр къэпшIэжьырэм фэ­дэхэу уяплъы…

Тыгъужъ Мыхьамодэ «Нысащ» зыфиIоу ышIыгъэ сурэтыри зэгъэпшэнхэм къахэбгъэщызэ, хъугъэ-шIагъэр чIыпIэу зыщыкIорэм урегъэгупшысэ.

Пшъашъэмрэ хъулъфыгъэмрэ шым зэдытесых, купым хэтых. Хъулъфыгъэхэм адыгэ шъуашэр ащыгъ, шыухэр бэ мэхъух. Джэгум зеушъомбгъу, хъярым лъагэу зеIэты…

Непэ ащ фэдэ нысащэ тымылъэгъурэми, тарихъым гукIэ зыфэбгъэзэжьмэ, адыгэхэм яискусствэ баеу зэрэщытыр къыхэогъэщы, фольклорым къы­хахыгъэ орэдхэр гум къылъэ­Iэсых.

«ЛIыжъищмэ язэнэкъокъу» зыфиIорэ сурэтэу Бырсыр Абдулахь ышIыгъэри щыIэныгъэм щыщ. ЛIэшIэгъухэм яхьылIэгъэ сурэтхэр тарихъым иIотакIох. ЗэлъашIэрэ археологэу, сурэтышIэу ЛэупэкIэ Нурбый исурэт­хэр псынкIэу къэошIэжьых. Плъыжьышъор, уцышъор къыхигъэщыхэзэ лъэпкъ шэн-хабзэхэм афэгъэхьыгъэ IофшIагъэ­хэр къегъэлъагъох.

Адыгеим ипрофессиональнэ сурэтышIхэм яIофшIэгъэ 60 фэдиз къагъэлъагъо. Бгъэфедэн плъэкIыщт искусствэм, шэн-хабзэхэм, Урысыем щыпсэурэ лъэпкъхэм ящыIэкIэ-псэукIэ яхьылIэгъэ сурэтхэр дахэх, лъэ­гъупхъэх. Гъогунэкъо Мухьарбыйрэ Бырсыр Абдулахьрэ язэдэгущыIэгъу къыщыхагъэ­щыгъ сурэтхэм лъэпкъхэр, лIэужхэр зэрэзэфащэхэрэр, тарихъыр къызэраIуатэрэр.

ЗэхэщакIохэм искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр къэгъэлъэгъоным еплъынхэу рагъэбла­гъэх. Ар шэкIогъум и 6-м зэфашIыжьыщт.

ЕмтIылъ Нурбый.