Адыгеим къэралыгъо гъэпсыкIэ зиIэр илъэси 100 ыкIи литературнэ-художественнэ журналэу «Зэкъошныгъэр» къызыдэкIырэр илъэс 75-рэ зэрэхъугъэхэм афэгъэхьыгъэ Iэнэ хъурае чъэпыогъум и 19-м АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ щыIагъ. Ар зэхэзыщагъэр ыкIи зыгъэхьазырыгъэр тхылъеджапIэм иIофышIэу Кучмэз Аминэт.

Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх лъэпкъ интеллигенциер, тхылъеджэ чанхэр, тхылъеджапIэм иIофышIэхэр ыкIи илъэс 75-рэ гъогур дахэу къэзыкIугъэ журналэу «Зэкъошныгъэм» иредактор шъхьа­Iэу, Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъу­жъэу, Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэс республикэхэм янароднэ тхакIоу, СССР-м, Урысыем, Адыгэ Республикэм я Къэралыгъо премиехэм, М. Шолоховым ыцIэкIэ щыт премием ялауреатэу МэщбэшIэ Исхьакъ, АР-м и Президентыгъэу, социологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, шIэныгъэхэмкIэ Урысые академием (РАН-м) хэтэу, Къэралыгъо упчIэжьэгъоу, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым, ащ хэхьэрэ медицинэ институтым ягъэпсакIоу, мы университетым ивице-президентэу ТхьакIущынэ Аслъан, АР-м инахьыжъхэм я Совет итхьаматэу, тхакIоу ГъукIэлI Нурбый, гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым литературэмкIэ иотдел ипащэу ЩэшIэ Щамсэт, мы отделым иIофышIэхэр, адыгэ культурэм щылэжьэрэ артистхэм ащыщхэр, Адыгэ кIэлэегъэджэ колледжэу Андырхъое Хъусен ыцIэкIэ щытым щеджэхэрэр.

МэфэкI зэхахьэр къызэIуихыгъ ыкIи зэрищагъ адыгэ лъэпкъым итхэкIо цIэрыIоу МэщбэшIэ Исхьакъ. Адыгэ автоном хэкур щыIэ зэрэхъугъэм ишIуа­гъэкIэ адыгэ лъэпкъым щыIэкIакIэм игъэпсынкIэ лъэбэкъушIухэр зэридзыгъэ­хэр, литературэм иIофыгъохэр хэпшIыкIэу зэрэлъыкIотагъэхэр, шышъхьэIу мазэм 1947-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу журналэу «Зэкъошныгъэр» къыхауты зэрэхъугъэр, ау ар чIыпIэ нэкI къызэримыхъухьагъэр, автономиер лъэп­къым зегъотым, «Адыгэ Iэдэбыят угъоигъэхэр» апэрэу, «Псалъ» (1925), «Адыгэ шъхьафит» (1929), «ИлъэсипшI» (1932) зыфиIорэ сборникхэр ыкIи литературнэ-художественнэ сборникэу «Тихахъо» хэдзэ-хадзэу къызэрэдэкIыщтыгъэхэр Исхьакъ кIэкIэу къыIотагъ. Ахэм адыгэ лъэпкъым ищыIакIэ лъэныкъуабэкIэ ыкIи адыгэ тхакIохэм япроизведение пычыгъохэр, литературоведческэ-критическэ тхыгъэхэр къызэрарыхьэщтыгъэм къащыуцугъ.

Адыгэ литературэ ныбжьыкIэм игъогу зафэу пхырищынымкIэ а зэкIэми, анахьэу журналэу «Зэкъошныгъэр» 1947-рэ илъэсым къыдэкIы зэрэхъугъэм, мэхьанэ аритыгъ, тхэкIо ныбжьыкIэу Андырхъое Хъусен ыгу къэзыIэтыгъэр, усэн-тхэным фэзыщагъэр илъэс 14 нахь ымыныбжьэу иапэрэ усэ зыщыплI Хьаткъо Ахьмэд къызэрэфыхиутыгъагъэр арэу МэщбашIэм ылъытагъ, гушхогъэ- лIыгъагъэр а пстэуми зэрэзэкIагъэблагъэр, илъэс 20 нахь ымыныбжьэу Андырхъое Хъусен лIыгъэ зэрихьэзэ Хэгъэгу зэошхом зэрэщыфэхыгъэр, ЛIы­хъужъыцIэр къызэрэфаусыгъэр МэщбэшIэ Исхьакъ кIигъэтхъыгъ.

Зэхахьэм къыщыгущыIагъ ТхьакIущынэ Аслъан. Иапэрэ научнэ IофшIагъэхэр гъэзетхэм ыкIи журналхэм къызэращыхиутыгъагъэхэр, ахэм мэхьанэ зэряIэр ыкIи обществэм ыпашъхьэ ит Iофыгъуа­бэр зэшIохыгъэнымкIэ IэпыIэгъу зэрэ­хъу­хэрэр къыIуагъ. Лъэпкъым ыбзэкIэ къыдэкIырэ журналэу «Зэкъошныгъэр» узфэсакъын, зыхэбгъэхъон ыкIи бгъэлъэ­пIэн фаеу, хэутыгъэ гущыIэ зэфэ пытэр уасэ зиIэу ылъытагъ.

АР-м инахьыжъхэм я Совет итхьаматэу ГъукIэлI Нурбый Iофтхьабзэм хэлажьэхэрэм, анахьэу журналэу «Зэ­къошныгъэм» ыкIуачIэ, илъэкI пытэнхэм, мыпшъыжьэу ащ дэлажьэхэрэм псауныгъэ ыкIи хэхъоныгъэ яIэнхэу къафэлъэ­Iуагъ. Журналым адыгэ лъэпкъым икультурэ — ыбзи, ихабзи, ибзыпхъи, иамал-кIуачIи — зэрэхэплъагъорэр къы­Iуагъ. Ащ иредактор шъхьаIэу МэщбэшIэ Исхьакъ игулъытэ, игупшысэ бэмэ зэранэсырэр, республикэр щыIэ хъуным иIахь ин зэрэхэлъыр, зэрэлэжьэкIошхор, икъэлэм къыпыкIырэ гупшысэр упшысыжь зэрикъурэр къыхигъэщыгъ.

«Ау, — къыIуагъ ащ, — непэ тызфызэхэхьэгъэ журналэу «Зэкъошныгъэр» тэ, журналыр зышIыхэрэм, тхэхэрэм нахь дэгъу шIыгъэныр типшъэрылъэу зэрэщытыр тщыгъупшэ хъущтэп. Нахь гуетыныгъэ хэлъэу Iоф тшIэн фае: итеплъэ дэеп, ау ыкIышъорэ ыкупкIырэ зэдиштэу (ар мыпсынкIэми) гъэпсыгъэным Iоф дэшIэгъэн фае». Джащ фэдэу журналым къы­дэхьэрэ тхыгъэхэм хэу­къо­ныгъэу къахэ­кIыхэрэм анаIэ тыраригъэдзагъ, нартхэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэм нахь уафэса­къын, тхыгъэ пэпчъ къэбзэн фаеу, ар журналыр зыгъэпытэщтыгъэу ылъытагъ. Ащ пае редколлегие (ыпэкIэ зэрэщытыгъэу) икIэрыкIэу фызэхэщэжьыгъэныр игъоу ылъэгъугъ.

Iэнэ хъураем хэлэжьагъэх ыкIи къыщыгущыIагъэх адыгабзэр зилъапIэу, бзэм, литературэм лъэшэу алъыплъэу МэщфэшIу Нэдждэт, Тыркуем щыпсэузэ, икIэлэгъум «Зэкъошныгъэр» 1969-рэ илъэсым зэрэIукIагъэр, зэригъэгушIуагъэхэр, непэ, хэкужъым къэкIожьыгъэу зыщыпсэурэм, гъусэныгъэ-ныбджэгъуныгъэ журналым зэрэдыриIэр, къызэрэхаутырэр зэригуапэр къыIуагъ, мэфэкIымкIэ пстэуми къафэхъохъугъ.

Гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ рес­публикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм литературэмкIэ иотдел ипащэу ЩэшIэ Щамсэт журналэу «Зэкъошны­гъэм» итарихъ, ар ыпэкIэ къытырадзэщтыгъэ сборникхэм, темэу адэтыгъэхэм кIэкIэу къащыуцугъ, илъэс 75-рэ хъугъэ журналым хэпшIыкIэу литературнэ лъэ­ныкъуабэкIэ зызэриштагъэм, тапэкIи Iоф зыдэшIэгъэн фэе лъэныкъохэм къакIигъэтхъыгъ.

Iэнэ хъураем шIэныгъэлэжьхэу, институтым литературэмкIэ иIофышIэхэу Агъыр­жьанэкъо Симхъан, Шэуджэн Тэма­рэ ыкIи ШэкIо Мирэ къыщыгущыIагъэх, литературнэ-художественнэ ыкIи общественнэ-политическэ журналэу «Зэкъош­ны­гъэр» илъэс 75-рэ хъугъэу къызэрэдэ­кIырэр лъэбэкъу ыкIи тамыгъэ инэу алъытагъ, тиреспубликэ къыщыдэкIырэ литературнэ журналхэу «Зэкъош­ныгъэм» ыкIи «Литературная Адыгея» зыфиIорэм, кIэлэцIыкIухэм апае къыхаутыхэрэ «Жъо­гъобыным» ыкIи «Родничок Адыгеи» зыцIэм гъогу афыхэзыхыгъэ яредактор шъхьаIэу, зэлъашIэрэ тхэкIошхоу МэщбэшIэ Исхьакъ, ахэм якъыдэгъэкIын хэла­жьэхэрэм «тхьашъуе­гъэпсэу!» араIуагъ, тапэкIэ дахэу лъыкIотэнхэу афаIуагъ.

Мамырыкъо Нуриет.