Непэ тыгу къэдгъэкIыжьхэ тшIоигъу усакIохэу, тхакIохэу, шIэныгъэ­лэжьхэу чъэпыогъу мазэм илъэс зэфэшъхьафхэм къэхъугъэхэр.

Урыс усэкIошхоу М. Ю. Лермонтовыр чъэпыогъум и 15-м, 1814-рэ илъэсым къэхъугъ, зэчый гъэшIэгъон хэлъыгъ, иусэ мэкъэ жъынч псынкIэу пщыщ мэхъу, черкесхэм ящыIэныгъэ ыкIи Кавказым яусэкIо-орэды­Iуагъ, я XIX-рэ лIэшIэгъум урыс литературэр зыгъэбаигъэ тхакIу.

Агурэ бжыхьэ мазэм къэ­хъугъ адыгэ тхакIоу, адыгэ ­лъэпкъ поэзием иапэрэ лъэпсэхэщэу Хьаткъо Ахьмэд, адыгэ­хэм гъэсэныгъэ-шIэныгъэ гъогу зэныбжь афыхэхыгъэнымкIэ ащ бэ фызэшIокIыгъэр, игъашIэ кIэкIыгъэми, илъэс 36-рэ къыгъэшIагъэр, ишIагъэ адыгэ лъэп­къым фэбэгъуагъ, ипоэтическэ пычыгъо пытэкIэ, игупшысэ зафэкIэ, ащ ныбжьырэу адыгэ лъэпкъ литературэр ыгъэпытагъ.

Адыгэ Республикэм илъэпкъ тхакIоу Пэнэшъу Сэфэр хьалэ­лэу, зафэу лъэпкъ литературэм лIэшIэгъуныкъом щылэжьагъ. Адыгэ лъэпкъым пэкIэкIыгъэ къиныгъохэм, мэфэ ошIу Iотэ­жьы­гъохэр зыгъотыгъэ адыгэхэм яхьылIэгъэ романхэр, повестьхэр, рассказхэр, сэмэркъэур къызэбэкIхэрэри, кIэнэкIэлъэ­-лакъырдэу узэзыгъэплъыжьы­хэрэр зыхэгощагъэхэри бэу ытхыгъэх, тхылъеджэхэм ыкIи гъэзетеджэхэм анахь якIасэхэм ащыщ.

Мэхъош Руслъан усэкIо-публицист, кIэлэегъэдж, общест­веннэ IофшIэкIо чаныгъ. Игу­пшысэ хэмыкIэу, ыгуи ыли зыфэузэу хэтыгъэр иадыгэ ­лъэпкъ ышъхьэ къырыкIуагъэр, итарихъ гъогу зэщымыз, ауми, совет хабзэм ишIуагъэкIэ, ­адыгэ лъэпкъым шъхьафитныгъэр, мамырныгъэр, гъэсэныгъэ-шIэныгъэр ыгъотыжьхи, щыIэныгъэ гъогушхом нэмыкI цIыф лъэпкъ­хэм зыкIэ ащыщэу илъэгъо зэныбжь зэрэщыпхырищыгъэр ыкIи дахэу ыпэкIэ зэрэлъы­кIуатэрэм иусэ тхылъ зэфэшъхьафхэр афэгъэхьыгъэх.

Чъэпыогъум, 1930-рэ илъэсым къэхъугъ Тэкъуй Анатолий, тарихъ шIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор, Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм шIэныгъэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшху.

IутIыжъ Борис (1940-рэ илъэ­сым къэхъугъ), драматург, ­КъБР-м илъэпкъ тхакIу, Урысые Федерацием культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI.

Iутыжъ Борис КъэбэртэеБэлъкъарым икъэралыгъо университет, аспирантурэр къыухы­гъэх, филологие шIэныгъэхэмкIэ кан­дидат. 1991-рэ илъэсым ще­гъэ­жьагъэу журналэу «Iошъхьэмафэм» иредактор шъхьэ­Iагъ. Адыгэ драматургием иклассик. ПоэзиемкIэ, прозэмкIэ, драматургиемкIэ икъэлэ­мыпэ къыпыкIыгъэ тхылъхэм япчъагъэ 20-м нахьыбэ мэхъу.

Адыгэ драматическэ театрэм исценэ я XX-рэ лIэшIэгъум ия 80 — 90-рэ илъэсхэм мызэу, мытIоу Б. IутIыжъым ипьесэхэмкIэ спектаклэхэр щагъэуцугъэх, ахэр гум къинэжьхэу, литературнэ лъэныкъуабэмкIэ узыгъэразэх.