ЦIыфхэми, псэушъхьэхэми, къэкIыхэрэми ягъашIэ зэтекIы. Аужырэхэм мэфищ нахь умылъэгъухэрэри къахэкIы. Джащ фэд «Виктория Амазонская» зэраIорэ къэгъэгъэ хьалэмэтэу псым къыхакIэрэр.

ИкIыгъэ лIэшIэгъум ыгузэгу­хэм адэжь паркэу «Южные культуры» зыфиIорэм ипсыутIэ а къэгъагъэм итхьэпэшхохэу лагъэр угу къэзыгъэкIыхэрэм къагъэдахэщтыгъ. «Викторие» Къыблэ Америкэр ары къызщыкIырэр, зэпымыоу илъэситфэ къэгъэгъэ гъэшIэгъон къырехы. Урысыем икъыблэ шъолъыр къыщыкIырэм зэ нахь къырихырэп, фабэр шIу зылъэгъурэ къэгъагъэм чъыIэр фэщэчырэп.

Я 90-рэ илъэсхэм анэс паркым иIофышIэхэм къэгъагъэу агъэтIысхьащтыхэр Абхъаз ботаническэ паркым къаIэкIигъа­хьэщтыгъэх, нэужым ар зэпагъэужьыгъагъ. ИкIыгъэ илъэсыр ары «Викторие» икъэгъэкIын зыфежьэжьыгъэхэр. Паркым иIофышIэхэу Санкт-Петербург и Ботаническэ сад иоранже­рейнэ комплекс кIогъагъэхэм къэгъагъэм ичылапхъэ щыщэу ципшI къаратыгъагъ. Ау ботаникхэм зыкIи чылапхъэм къыпыкIыгъэу къэгъагъэ къагъэкIыгъэу щытыгъэп. Щылэ мазэм чылапхъэр апхъыгъ, етIанэ псы фабэ зэрыт бассейнэу фильт­рэхэр зыхагъэуцуагъэм хагъэ­тыгъ. «Сабыйхэм афэдэу тапылъыгъ», — еIо паркым иинженерэу Оксана Тимченкэм. Чылапхъэхэм лъэпсищ къызха­дзыгъэр, ахэм къякIущт чIыгоу вещество зэфэшъхьафхэр зыхалъхьагъэм хагъэтIысхьа­жьы­гъэхэм, ащыщэу зы къэ­гъагъ мы­кIодыгъэр. Ащ бассейн ­шъхьаф паркым щыфашIыгъ, Iоныгъом ыкIэм ащ итхьэпэ­шхо­хэм зы къэгъэгъэ закъо къахэп­лъыгъ.

«Къэгъагъэ ащ къырихыным тыщыгугъыщтыгъэп. Ар зы ма­фэм щегъэжьагъэу щым нэс зэрэщыIэрэр. Апэ ыпкъ псым сантиметрэ 20 фэдизкIэ зыкъы­хеIэтыкIы. Пщэпэ зэхэогъум е чэщым зыкъызэIуехы. Къыри­хырэ къэгъагъэр фыжьы, ямы­шIыкIэу гъэпсыгъэ, етIанэ шэп­лъышъо мэхъужьышъ, псы чIэ­гъым егъэзэжьы. Ащ хэлъызэ къэгъагъэр чылапхъэр зэрылъ къэмланым фэдэ мэхъужьы», — къыIотагъ О. Тимченкэм.

Къэгъагъэр зэрэдунаеу къыщыкIырэ кувшинкэхэм анахь ин. Итхьапэхэм метрищ фэдиз яшъомбгъуагъ. ЦIэу «Викториер» Англием ипачъыхьэу Виктория зыцIагъэм ихьатыркIэ фаусыгъэу щыт.

«Южные культуры» зыфиIорэ паркым къыщаугъоижьыщт чылапхъэм изытет елъытыгъ мыщ фэдэ къэгъагъэхэр тапэкIи къагъэкIыщтхэмэ. Паркым иIофышIэхэм ащ идэхагъэ цIыфыбэмэ арагъэлъэгъу ашIоигъу.