Дунэе фестиваль-зэнэкъокъоу «Адыгэ пшъашъ» зыфиIорэр Мыекъуапэ щыкIуагъ.

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ, АР-м лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет, респуб­ликэм лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ зэхащэгъэ фестиваль-зэ­нэкъокъум пIуныгъэ мэхьанэу иIэр зэхахьэм къыщылъэгъуагъ.

Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ зэнэ­къокъум лъэпкъ тарихъыр, искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр зэфищагъэх.

Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Краснодар краим, Адыгеим ащыпсэурэ пшъэшъи 10-мэ яIэпэIэсэныгъэ, ядэхагъэ осэшI купым хэтхэр лъыплъагъэх.

ОсэшIхэр

Кукэнэ Мурат — Урысыем, Адыгеим янароднэ артист, осэшI купым итхьамат.

ШъэуапцIэкъо Аминэт — Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культурэмкIэ язаслуженнэ IофышI.

Еутых Ася — Урысыем ису­рэтышIхэм я Союз хэт, Адыгэ Республикэм инароднэ сурэтышI.

ЛIымыщэкъо Рэмэзан — республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» итхьамат.

Дугъ Айтэч — зэлъашIэрэ адыгэ сурэтышI.

Джымыкъо Тамбый — пианист, музыкант.

Илъэс 17-м къыщегъэжьагъэу 25-м нэс зыныбжь пшъашъэхэр зыхэлэжьэгъэхэ зэнэкъокъур Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей щызэхащагъ.

Лъэпкъ музеир зэнэкъокъум фытегъэпсыхьагъ. Щагу зэIухыгъэм нэбгырабэ щызэIукIагъ. Лъэпкъ орэдышъохэр щэIух, кIэ­лэцIыкIухэр, ныбжьыкIэхэр къыщэшъох. Пшъашъэхэм зызыщагъэхьазырырэ унэм зэлъа­шIэрэ археологэу, Адыгэ Респуб­ликэм культурэмкIэ изаслуженнэ Iофы­шIэу, адыгэ ашугэу Теуцожь Цыгъо имедаль къызыфагъэшъо­шагъэу Тэу Аслъан лъэпкъ шIэжь къэбар гъэшIэгъон­хэр зэнэкъо­къум хэлэжьэрэ пшъашъэхэм къафиIотагъ. Пшъа­шъэхэм яуп­чIэхэм джэуапхэр аритыжьыгъ.

Пшъашъэм иунэ игъэпсыкIэ, хьакIэм зэрэпэгъокIыщтым, псэ­лъыхъом риIощтым, шэн-хабзэхэр унагъом, куп ухахьэмэ зэрэзепхьащтхэм, адыгэ шъуа­шэм, нэмыкIхэм яхьылIэгъэ упчIэхэр, джэуапхэр гъэшIэгъоныгъэх.

Зэнэкъокъур

Адыгэ шъуашэр пшъашъэхэм ащыгъыгъ, адыгабзэкIэ къэгущыIэх. ПэшIорыгъэшъэу дискым тыратхагъэр осэшIхэм къафа­гъэлъагъо. Пшъашъэм ищыIэ­кIэ-псэукIэ къеIуатэ, имурадхэр къыхегъэщых, пщэрыхьапIэм иIэпэIэсэныгъэ къыщегъэлъагъо.

ОсэшIхэм апашъхьэ пшъашъэ­хэр зырызэу къеуцох. Лъэпкъ шэн-хабзэхэм, зэнэкъокъум зэ­рэхэлажьэхэрэм, фэшъхьафхэм афэгъэхьыгъэ упчIэхэм яджэ­уапхэр къатыжьых. Хъулъфы­гъэм иджабгъу лъэныкъокIэ пшъа­шъэр зэрэуцурэр, хъулъфыгъэм ишъхьэ­гъусэ сэмэгу лъэныкъом зэрэуцурэр, Iанэр зэригъэпсыщт шIыкIэр, фэшъхьафхэри гъэшIэгъоных.

Блэгъожъ Аидэ общественнэ Iофхэм зэрахэлажьэрэр, ныбжьыкIэхэм япIун фэгъэхьыгъэу ЖакIэмыхъо Даринэ, Гъубжьэкъо Миланэ, ЖэнэлI Асиет, фэшъхьафхэм къаIотагъэм узыIэпещэ. ШъэуапцIэкъо Динарэ къэшъокIо ансамблэм зэрэхэтым, лъэпкъ шэн-хабзэхэм язехьан, нэмыкI­хэм IупкIэу къатегущыIагъ.

Губие Софие гумэкIызэ джэ­уапхэр къытыщтыгъэх, арэу щытми, зэнэкъокъум дахэу зыкъыщигъэлъэгъуагъ.

Агъыржьэнэкъо Суандэ, БрэнтIэ Данэ зэнэкъокъур ашIогъэшIэгъон. Беслъэней Замирэ Бэхъсан районым къикIыгъэ ансамблэм игъусэу къэшъуагъ, орэд къадиIуагъ.

Зэфэхьысыжьым уегъэгупшысэ

Зэнэкъокъум изэфэхьысыжь фэгъэхьыгъэ зэхахьэм зэкIэ осэшI купым хэтхэр къыщыгущыIагъэх. Пшъашъэхэм ядэхагъэ, лъэпкъ шэн-хабзэхэр зэрахьэхэзэ щысэшIу къызэрагъэлъагъорэр яеплъыкIэхэм къащыхагъэщы­гъэх. Кукэнэ Мурат, Еутых Асе, ШъэуапцIэкъо Аминэт, фэшъхьаф­хэм къызэраIуагъэу, пшъашъэ­хэм уащытхъуныр яфэшъуаш. Лъэпкъым, республикэм янеущрэ мафэ нахьышIу шIыгъэнымкIэ ащ фэдэ зэнэкъокъухэр тищыкIагъэх.

АР-м культурэмкIэ иминистрэ игуадзэу Кушъу Светланэ зэхахьэм къащыгущыIагъ.

Зэнэкъокъум хэлэжьэгъэ пшъа­шъэхэр дахэу къэшъуагъэх. Ясаехэр кIэракIэх, лъэпкъ искусствэр лъагэу аIэтын алъэ­кIыгъ.

ЩытхъуцIэхэу афаусыгъэхэр

«Адыгэ пшъашъ» зыфиIорэ зэнэкъокъум Красногвардейскэ районым икъуаджэу Улапэ щапIугъэ Гъубжьэкъо Миланэ апэрэ чIыпIэр къыдихыгъ, шIухьафтынэу сомэ мин 70-рэ ратыжьыгъ. Къэбэртэе-Бэлъкъарым и Бэхъсан район щыщэу Беслъэней Замирэ ятIонэрэ хъугъэ, сомэ мин 60 фагъэшъошагъ. Тэхъутэмыкъуае къикIыгъэ ШъэуапцIэкъо Динарэ ящэнэрэ чIыпIэр къыдихыгъ, сомэ мин 50 шIухьафтын фа­шIыгъ.

НэмыкI пшъашъэхэм сомэ мин 20 зырыз аратыжьыгъ.

Къыдахыгъэхэм шъуащытэ­гъэ­гъуазэ.

ЖакIэмыхъо Дарин — «Пшъэ­шъэ гъэсагъ». ЖэнэлI Асиет — «Пшъэшъэ хэбзэ зехь». Губие Софие — «Пшъэшъэ Iуш». Агъыр­жьэнэкъо Суанд — «Пшъэ­шъэ Iэдэб». Блэгъожъ Аид — «Пшъэшъэ губзыгъ». СултIан Эльмир — «Пшъэшъэ къэ­шъуакIу». БрэнтIэ Дан — «Пшъэ­шъэ Iушъаб». ТафэгушIо

— 2015-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу зэнэкъокъум сыхэлажьэ сшIоигъуагъ, — къыти­Iуагъ апэрэ чIыпIэр къыдэзыхыгъэ Гъубжьэкъо Миланэ. — ЦIыф гъэшIэгъонхэм саIукIагъ, сишIэныгъэ хэзгъэхъоным фэшI кIэлэегъаджэхэм, сиIахьылхэм, зэкIэ IэпыIэгъу къысфэхъугъэ­хэм, зэнэкъокъум изэхэщакIохэм гъунэ имыIэу сафэраз. Сикъуа­джэу Улапэ, Адыгэ Республикэу сигупсэм хэхъоныгъэ ашIыным, нахь дахэ хъунхэм сыхэлажьэ сшIоигъу.

Гъубжьэкъо Миланэ Адыгэ къэралыгъо университетым июри­дическэ факультет къыу­хыгъ, магистратурэм щеджэ. Имурадхэр къыдэхъунхэу, насыпышIо хъунэу Тхьэм тыфелъэIу. Адыгэ Республикэм культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ ти ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, Правительствэм ацIэкIэ фестивалым хэлэжьагъэхэм афэгу­шIуагъ, шIухьафтынхэр аритыжьыгъэх.

Шъопсэу, зэнэкъокъум хэлэ­жьэгъэ пшъашъэхэр. Шъо шъуи­дэхагъэ, шъуиIэдэб тагъэгушхо, Адыгэ Республикэм ищытхъу дунаим щышъоIэты.

ЕмтIылъ Нурбый.