Адыгэ лъэпкъыр, тиреспубликэ дунаим нахьышIоу щязыгъашIэ­хэрэм спортым илIыхъужъхэр ащыщых.

Ижъырэ лъэхъаным къыщегъэ­жьагъэу адыгэхэм кIуачIэр апсыхьэзэ якъулай хагъахъо, зэнэкъокъухэм ахэлажьэх. Нартхэм яшэн-хабзэхэр агъэлъэпIэнхэр шэнышIу зэрафэхъугъэр щыIэныгъэм къыщагъэшъыпкъэ­жьыгъ.

Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир псэунэу зырегъажьэм, спорт еджапIэхэр, псэуалъэхэр хэкум къыщызэIуахыгъэх. Тренерхэм, кIэлэегъаджэхэм агъэсагъэхэр хэгъэгу, дунэе зэнэкъо­къухэм, Олимпиадэ джэгунхэм ахэлажьэхэу аублагъ.

Дышъэр къэзыхьыгъэхэр

Дунэе щытхъур адыгэ лъэп­къым къыфахьыгъ республикэм итренер анахь дэгъухэу Кобл Якъубэрэ Джэнчэтэ СултIанрэ агъэсэгъэ спортсменхэм.

Дунэе спортым итарихъ дышъэ хьарыфхэмкIэ хатхагъэх зэнэкъо­къухэм апэрэ чIыпIэхэр къащызыхьыгъэхэм ацIэхэр. Чыржьын Мухьарбый, Владимир Максимов, Владимир Невзоров, Тамара Калягина, Сергей Алифиренко, Арсен Галстян, Хьасанэкъо Мурат, Владимир Гурин, Анна Кареева, Кушъу Светлан, Хьэпэе Арамбый, Лъэцэр Хьазрэт.

Гостэкъо Хьумэр, Емыж Арамбый, Хьэпэе Хьамид, Мэрэтыкъо Сахьид, Псэунэ Мурат, Анна Игнатченко, Инна Суслина, Яна Ускова, Виктория Калинина, Тао Хьасанбый, Алхъо Сыхьатбый, Абрам Агамирян, Аристотель Спиров, Мудрэнэ Бислъан – ахэр самбэм, дзюдом, гандболым ащызэлъашIэх.

УепIу, псауныгъэр егъэпытэ

Адыгэ Республикэм иапэрэ Президентэу Джарымэ Аслъан спортымкIэ дунэе класс зиIэ мас­тер, спортым иветеранхэм самбэмкIэ я Дунэе зэнэкъокъу дышъэр къыщыдихыгъ.

Хьасанэкъо Мурат гъогогъу 11 Дунаим самбэмкIэ изэнэкъокъу апэрэ чIыпIэр къыщихьыгъ, Урысыем и Къэралыгъо Думэ идепутат.

Тао Хьасанбый Олимпиадэ джэгунхэм дзюдомкIэ ящэнэрэ чIыпIэр къащыдихыгъ, Урысыем дзюдомкIэ ихъулъфыгъэ хэшыпыкIыгъэ командэ итренер шъхьаI.

Арсен Галстян Олимпиадэ джэгунхэм дышъэ медалыр къащихьыгъ, Урысыем дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ итренер. СпортымкIэ дунэе класс зиIэ мастерэу Ордэн Анзаур Урысыем дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ ныбжьыкIэ командэ итренер.

СпортымкIэ мастерэу Цэй Эдуард Урысыем и ЛIыхъужъ, Адыгэ Республикэм и Парламент и Тхьаматэ игуадз.

СССР-м спортымкIэ имастерэу Мырзэ Джанбэч АР-м и Парламент идепутатэу илъэсыбэрэ щытыгъ, Адыгеим IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ иминистр.

Спорт еджапIэхэм япащэхэу, тренерэу Iоф ашIэ Хъот Юныс, Делэкъо Адам, Мэрэтыкъо Сахьид, Джарымэкъо Нурбый, Джарымэкъо Азмэт, Мэрэтыкъо Щамсэт, Тулпэрэ Мыхьамэт, Нащ Шыхьам, ЦIэгъошIу Сэфэр, нэмыкIхэм. СамбэмкIи, дзюдомкIи СССР-м спортымкIэ имастерэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан Адыгэ Хасэм итхьамат.

Яфэшъуаш, ау зэкIэми ацIэ къетIон тлъэкIыщтэп.

РСФСР-м изаслуженнэ тренерэу Хъуажъ Мэджыдэ атлетикэ онтэгъум фигъэсагъэхэу Сихъу Аслъан, Бибэ Мурадин, Валерий Талаевыр, Гъубжьэкъо Арсен, Сихъу Рэмэзан, Чэтао Адам, Хъуажъ Юрэ, фэшъхьафхэри спор­тымкIэ дунэе класс зиIэ мастерых, спортымкIэ мастер хъугъэр бэ.

Бжыхьэкъоежъым къыщыхъугъэ Барцо Аскэр атлетикэ псынкIэмкIэ СССР-м гъогогъуитIо апэрэ чIыпIэр къыщихьыгъ, ЦСКА-м хэтэу гъэхъагъэхэр ышIыгъэх. Летчик-космонавтэу Анатолий Березовоир СССР-м спортымкIэ изаслуженнэ мастер, Инэм щыщ.

Шы спортымкIэ, гимнастикэмкIэ, нэмыкI спорт лъэпкъхэмкIи Адыгеим гъэхъагъэу ышIыгъэр макIэп.

Кушъхьэфэчъэ спортымкIэ Адыгэ Республикэм иеджапIэ, пащэр Анатолий Лелюк, дунаим щашIэ. Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэхэм ахэтых СтIашъу Мамыр, Александр Евтушенкэр, Елизавета Ошурковар, нэмыкIхэри. Адыгеим июбилей фэгъэхьыгъэ хэгъэгу ыкIи Дунэе зэнэкъо­къухэр мы мафэхэм Темыр Кав­­казым, Адыгэ Республикэм ащыкIуагъэх.

Спорт щэрыоным пыщагъэхэри дунаим цIэрыIо щыхъугъэх, рес­публикэм щытхъур къыфахьы.

ЗыгъэсэпIэ псэуалъэхэр

Адыгэ Республикэм спорт псэолъэ 982-рэ ит, ащ щыщэу 590-р къуаджэхэм адэт. Адыгеим спортым ихэхъоныгъэкIэ къэралыгъо программэм Iоф щешIэ, Урысыем и Къэралыгъо проектэу «Спортыр – щыIэныгъэм ишапхъ» зыфиIорэм республикэр хэлажьэ. БлэкIыгъэ илъэсым спортым хэхъоныгъэ ышIыным сомэ миллиард пэIуагъэхьагъ. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, Правительствэм, Парламентым физкультурэмрэ спортымрэ заушъомбгъу­ным фэшI егъэжьэпIэшIухэу ашIы­гъэхэр щыIэныгъэм щылъэ­кIуатэх.

Кобл Якъубэ дзюдомкIэ, Владимир Максимовыр гандболымкIэ я XX-рэ лIэшIэгъум Урысыем итренер анахь дэгъухэу къыхахыгъэх. Я. Коблым, В. Максимовым, С. Джэнчатэм ацIэхэр спорт еджа­пIэхэм афаусыгъэх.

Адыгэ Республикэм спорт лъэпкъ 51-рэ иIэу зэIукIэгъухэр зэхещэх. А пчъагъэм щыщэу 9-р Урысыем спортымкIэ и Министерствэ къыхигъэщыгъэх. Кушъхьэфэчъэ спортыр, дзюдор, атлетикэ псынкIэр, батутым щыдэпкIэенхэр, спорт щэрыоныр, самбэр, спорт бэнакIэр, атлетикэ онтэгъур, футболыр – ахэр хэушъхьафыкIыгъэ спорт лъэпкъых, хэгъэгу зэнэкъокъухэм ахэхьэх. АР-м физкультурэмкIэ ыкIи спортымкIэ и Комитет япащэу, тхьаматэр Дэгужъые Мурат, спорт еджэпIэ 25-мэ Iоф ашIэ. Нэбгырэ 16852-мэ еджапIэхэм защагъасэ. 2021-рэ илъэсым Адыгеим щыщхэу спортсмен 73-рэ Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэхэм ахэхьагъэх. Спорт еджапIэхэм защызыгъасэхэрэм япчъагъэ хэ­хъо. ГТО-м ишапхъэхэр игъэкъу­гъэнхэм апылъхэр илъэс къэс нахьыбэ мэхъух. Урысыем изэнэ­къокъухэр, турнир инхэр дзюдомкIэ, самбэмкIэ, кушъхьэфэчъэ спортымкIэ, футболымкIэ, гандболымкIэ, атлетикэ онтэгъумкIэ, нэмыкIхэмкIи Адыгеим игъэкIотыгъэу щэкIох.

Футболым, волейболым, баскетболым, шъхьафит бэнакIэм, шы спортым, къокIыпIэм къыщежьэгъэ бэнакIэхэм, шахматхэм, нэмыкI спорт лъэпкъхэм тапэкIэ нахь игъэкIотыгъэу та­къытегущыIэщт. Игъонэмысэу дунаим ехыжьыгъэ тиспортсмен цIэры­Iохэм яшIушIагъэ тщыгъуп­шэщтэп.

Дунэе шэпхъэ лъагэхэм ади­штэхэу спорт псэолъэ зэтегъэ­псыхьагъэхэр тиIэх. Тиспортсменхэм зэнэкъокъухэм щытхъоу къащахьырэм джыри зэрэхэхъощтым тицыхьэ телъ.

ЕмтIылъ Нурбый.