«…Акъылым къымыубытэу, уахътэкIэ гъэунэфыгъое нэгъэу­пIэпIэгъу горэкIэ дунэешхор зэ­рэгъунэнчъэр пкъышъолым зэ­хешIэмэ», едж Къуекъо Налбый! Угу мырэхьатэу, ошъогум, чIыгум, нэфынэм, уцым, чъыг­хэм, бзыухэм, хьэкIэ-къуакIэ­хэм, цIыфым ядунэететыкIэ уегупшысэмэ, едж Къуекъо Нал­бый! Адыгэ лъэпкъыр зыхэтыгъэ хьазабыр ппсэкIэ зэхэп­шIэнэу уфаемэ, тарихъым инэ­кIубгъохэр зэпырыбгъазэ пшIоигъомэ, едж Къуекъо Налбый! Адыгэ жэбзэ дахэм уфэзэщы­гъэмэ, псэр рэхьатыгъом щыкIагъэмэ, фэбагъэм лъэIабэмэ, уемыхъырэхъышэжьэу, едж Къуекъо Налбый!

Ащ ипроизведениемэ ямыджэгъэ адыгэхэр щыIэмэ, сэркIэ ащ фэдэ къэбарыр гурыIогъуае мэхъу. Сабыигъом щебгъэжьэнышъ, кIэлэцIыкIумэ апае ытхыгъэ усэхэм, пьесэхэм уяджэзэ, ахэм атехыгъэ спектаклэмэ уяплъызэ, бгъэшIагъохэзэ ины охъумэ, ныбжьым акъылыр къыдэкIуагъэу щытмэ, ироманхэм, иповестьхэм, ирассказхэм, идраматургие куухэм дунэе шъхьаф ухащэ- нэу щыт.

IофшIэгъэшхо иIэу Налбый дунаим ехыжьыгъ, джа IофшIэгъэшхор ары непи щыIэм фэдэу къытщызыгъэхъурэр, джыри бэрэ къытщызыгъэхъущтыр. «Къушъхьэ ябг», «Зэкъомэз», «Шымэ ялыеу Бэчкъан», «Вино мертвых», нэмыкIыбэу Налбый ытхыгъэмэ философиеу ахэлъым­кIэ, гущыIэу, аужырэм акъылыгъэ куоу ыгъэфедэхэрэмкIэ дунэе литературэм ишапхъэхэм, тащымыщынэу а гущыIэхэм, анэсыгъэу плъытэ хъущт.

«Мыщ къушъхьэхэр щылъагэх, ау цIыфхэр ахэмэ ашъхьадырэплъых.

Мыщ чъыгхэр щыпытэх, ау ышъхьапэ ыубытэу, къыкъудыймэ, цIыфым къы­мыуфэн ахэтэп.

Мыщ щахъурэ шыхэр бзыумэ анахь псынкIэх. ЛIыхъужъмэ лIыгъэшхохэр зэрахьэшъ, лIыжъмэ аусырэ орэдмэ ядэIунхэу, Iугъом ылыцIэгъэ онджэкъ шIуцIэмэ апэтIысхьажьых…» Джащ фэдэ сатырхэр, ахэм афэдабэхэу, зым нахьи адрэм ыкIуачIэ нахь лъэшэу Налбый гушъхьэлэжьыгъэшхо адыгэ лъэпкъым къыфигъэнагъ. Ащ ытхыгъэмэ сэри бэрэ гушхуагъэ къысхалъхьагъ, анахь гумэкIыгъо е къин чIыпIэ зэжъу сызщифагъэхэм, Налбыйрэ джыри згъэлъэпIэрэ нэмыкI усакIохэмрэ яусэмэ Нэфым сыхащэжьыгъ, шIум игъогоу сызытетым сытемыкIынымкIэ къыздэIэпыIагъэх. Джары мы усэр зыкIэстхыгъэри:

Усэ тхылъхэр шъхьантэ сфэхъугъагъэх, Хьэжъым фэдэу псашъо сэ сызащэм. Гум ипщэсхэу ом сфиушъэбыгъагъэх, Уахътэм игъогу шIункIы сызтыращэм.

Мыжъо хьылъэу плIэIум къытеуагъэр Тырихыгъ Налбыи и «Сэнэф». Сабыигъом лъагъоу сызтехьагъэр, Лъэпкъ тхэкIошхом тыгъэу къегъэнэф!

Ащ тетыгъ Есениным иунэ, Урыс къошэу сыгум сэ пэблагъэр. «Шаганэ, о сыеу Шаганэ», — КъыщысIощт уикъуаджэ усэ шIагъор!

Емлычыш сатыркIэ сышэсыгъэу, Сэри къошмэ тынчэу ауж сехьэ. Ягушъхьэлэжьыгъэ къызнэсыгъэу, Усэ шъофым гугъэм сэ сырехьэ.

«Зы нэбгырэр шъофым щызэолIэп», Сэ сизакъоп, Тхьэр сигъусэу сшIошIы. Сыкъизынэу уанэм сышэсыгъэп, Усэ гъогур бэмэ апэсэшIы…

Синасыпыр, бэкIэ сынахь ныбжьы­кIагъэми, Налбый псаоу щэIэфэ бэрэ гущыIэгъу сшIынэу зэрэхъугъэр ары. Апэ дэдэ гущыIэгъу сызыфэхъум илъэс пшIыкIубл нахь сыныбжьыгъэп. Шъыпкъагъэ хэлъэу, усэкIошхоу, шъхьафитэу къыдэкIырэ гъэзетэу «Гъуазэм» иредактор шъхьаIэу а лъэхъаным щытыгъэ Къуекъо Налбый сиусэхэр, джыри мычъэпхъыгъэмэ ащыщхэр езгъэлъэ­гъумэ ишIуагъэ къэкIощтэу къысэзы­Iуагъэмэ сядэIугъагъ ыкIи гущыIэ «уцIэ­рэпхъыгъэхэр» зыдэт тетрадь Iужъур сIыгъэу ыдэжь сычIэхьэгъагъ. НэIуасэ тызэфэхъуи, сишIоигъоныгъэ ышъхьэ къызисэх ужым, Iофэу иIэр зэкIэ щигъэ­зыйи, а сыхьат Iэпэ-цыпэм къыщымыкIэу усэ зэхэлъхьаным, етIанэ дунэе зэхэлъыкIэм, гупшысэу шъхьэм къи­хьэхэрэм ар къатегущыIэгъагъ. Сыгу химыгъэкIэу, сэнаущыгъэ зэрэсхэлъыр хигъэунэфыкIызэ, ежь есхьылIэгъэ тхыгъэхэм янахьыбэр усэкIэ плъытэ зэ­рэмыхъущтхэр къызгуригъэIуагъ, арэу щытми, зым сатыриплI, адрэм сатырий, джащ фэдэхэу къахихыхи, зы подборкэ цIыкIу гъэзетым къыхиутыгъагъ. «Сы­адыгэлIэу, сикъамэ зголъэу…» ащ ­шъхьэу фишIыгъагъэр, сисурэти хэтыгъ, непэ къызнэсыгъэм згъашIоу, гъэзетым хэбзыкIыгъэу ар сихъарзынэщ хэлъ. Налбый ыпэкIэ сызэкIолIэгъэ тхакIохэри щыIагъэх, гущыIэ фабэхэр къыспэзыгъохыгъэхэри, шъыпкъэ, ахэтыгъ. Ау нахьыбэрэмэ е занкIэу, е къыфэмыIуа­гъэмэ, нэмыкI горэмэ къысарагъэIожьэу хъущтыгъэ тхэным сиIоф хэмылъэу. Ау гум къыдэчъырэ усэмэ сагъэрэхьа­ты­щтыгъэп, лъэшэу усэным сыфэщэ­гъагъ. Уахътэр кIуагъэ, сэри сыздэлэ­жьэжьыгъ, зы усакIоу лъэпкъым итха­кIохэм ясатырэ сыхэуцошъугъэу къысщэхъу.

Арэущтэу хъуным зэу фэIорышIа­гъэр Налбый ары. Ащ гугъэ къыси­мы­тыгъэе­мэ, сыгу пыужьыпэгъэнкIи мэхъу усэным, зы сатырэ сымытхыжьынри пшIэхэныеп. Арышъ, Налбый лъэшэу сыфэразэу мы гущыIэхэр сэтхых, апэрэ зэдэгущыIэгъум ыуж лъэтегъэуцоу зэхасщэхэрэми ахэлажьэу, телевидением, нэмыкI чIыпIэхэм тащыIэуи игупшы­сэхэм сахэдаIоу хъугъэшъ, сэри, сэщ фэдэхэу ыуж къикIы­хэрэм зыкIи агу хигъэкIыгъэпышъ.

Мэзэ заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, АР-м культурэмкIэ иIофышIэу Абыдэ Хьисэ Къуекъо Налбый фэгъэхьыгъэ статьяу къытхыгъэр тигъэзет къыщыхэтыуты­гъагъ. А статьям Хьисэ ишIоигъоныгъэ къыщыриIотыкIыгъ: адыгэ тхэкIошхоу Къуекъо Налбый фэгъэхьыгъэ саугъэт республикэ къэлэ гупчэу Мыекъуапэ дэгъэуцогъэн фае. Ащ сэри десэгъаштэ, игъо шъыпкъэу сэлъэгъу.

Урысыем итхакIохэм я Союз хэтэу Дэрбэ Тимур.