1939-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу физкультурникым и Мафэ Урысыем щыхагъэунэфыкIы.

Псауныгъэр гъэпытэгъэным, гушъхьэ кIуа­чIэр къэIэтыгъэным афэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэр щыIэныгъэм щыпхыращызэ, спорт ­лъэпкъ зэфэшъхьафхэмкIэ зэнэкъокъухэр зэхащэщтыгъэх. Совет хабзэм илъэхъан, 1920 — 1930-рэ илъэсхэм, физкультурэм зырагъэушъомбгъу­щтыгъ. Хэгъэгум иухъумакIохэм, дзэм къулыкъушIэ кIохэрэм япсауныгъэ зэрагъэпы­тэрэм дакIоу, спорт щэрыоным, атлетикэ псынкIэм, атлетикэ онтэгъум, бэнакIэхэм зафагъасэщтыгъ.

Ижъырэ лъэхъаным къыщыублагъэу адыгэ­хэм лъэпкъ бэнакIэхэр, джэгукIэхэр яIагъэх. Шы спортым фэщагъэхэр бэ хъущтыгъэх. Сыд фэдэ зэнэкъокъу зэхащэщтми, кIуачIэр, къулаир къызэрагъэлъэгъощтым пылъыгъэх.

ЗэхэщакIохэр

Республикэ общественнэ движениеу ­«Адыгэ Хасэр» кIэщакIо фэхъуи, пэсэрэ адыгэ бэнакIэмкIэ зэнэкъокъухэр Мыекъуапэ щызэхащэхэу рагъэжьэжьыгъ.

— Адыгэ Хасэм и Тхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан, Хасэм игъэцэкIэкIо куп хэтхэм къыддырагъэштагъ. Адыгэ Республикэм физкультурэмкIэ ыкIи спортымкIэ и Комитет зэхэщэн IофхэмкIэ IэпыIэгъу къытфэхъугъ. Лъэпкъ шэн-хабзэхэр къыдэтлъытэхэзэ бэна­кIохэм афэтшIыщт шIухьафтынхэр къыхэтхыгъэх, — къытиIуагъ зэхэщэкIо купым ипащэу, Дунэе Адыгэ Хасэм зекIонымкIэ ныбжьыкIэ IофхэмкIэ, физкультурэмкIэ ыкIи спортымкIэ икомитет ипащэу, Урысыем, Адыгеим язаслуженнэ тренерэу Хъот Юныс.

Бгым ишIэгъэ бгырыпххэр аIыгъэу алырэгъум бэнакIохэм яIэпэIэсэныгъэ щаушэтыгъ. Нахь псынкIэу гупшысэрэм, кIуачIэр дэгъоу зыгъэфедэрэм текIоныгъэр къызэрэдихырэр зэхахьэм къыщылъагъощтыгъ.

— Адыгеим щыцIэрыIо цIыфхэр зэнэкъо­къум къырагъэблэгъагъэх, IофшIэным иветеранхэр ныбжьыкIэхэм аIукIагъэх, гущыIэгъу афэхъугъэх. Ащ фэдэ зэIукIэгъухэм мэ­хьэнэ ин яIэу сэлъытэ, — къытиIуагъ Урысыем лъэпкъ бэнакIэхэмкIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ итренер шъхьаIэу, Урысыем изаслуженнэ тренерэу Дахир Лайпановым. — Зэнэкъокъум изэхэщакIохэм «Тхьа­шъуегъэпсэу» ясIожьы сшIоигъу.

Дунэе Адыгэ Хасэм ипрезидент иупчIэжьэгъоу МэщфэшIу Нэдждэт, медицинэ шIэныгъэ­хэмкIэ кандидатэу, отставкэм щыIэ полковникэу, Адыгэ Хасэм ыкIи ДАХ-м ахэтэу ЦIыкIушъо Аслъан, общественнэ IофышIэу, шIушIэ IэпыIэгъухэм чанэу ахэлэжьэрэ Чэтэо Ибрахьим, КПРФ-м хэтэу, IофшIэным иветеранэу ЦIыкIу Мурат, Хъот Юныс, Дахир Лайпановыр, нэмыкIхэр бэнакIохэм афэгушIуагъэх, шIухьафтынхэр аратыжьыгъэх, зэгъусэхэу нэпэеплъ сурэтхэр атырахыгъэх.

Зэгъэпшэнхэр

Адыгэ къэралыгъо университетым физкультурэмрэ дзюдомрэкIэ и Институт ипащэу Ахътао Руслъан зэнэкъокъум еплъыгъ, зэгъэпшэнхэр ышIыгъэх. Адыгэ бэнакIэм ныбжьыкIэхэр нахь фэщагъэ зэрэхъухэрэм ыгъэгушIуагъ.

Пщынаоу Нэзрэн Щамилэрэ шъонтырпаоу Гъотэкъу Люайрэ адыгэ къэшъо мэкъамэхэр пчэгум щагъэIугъэх. Зэнэкъокъур зэрэкIорэм ашIогъэшIэгъонэу лъыплъагъэх.

— Джыри зэхащэмэ тигуапэу тыкъэкIощт, тяплъыщт, — къытиIуагъ пщынэо ныбжьыкIэу Нэзрэн Щамилэ.

— ЯтIонэрэ чIыпIэр зэнэкъокъум къыщыдэсхыгъ, къэкIощт зэнэкъокъум апэрэ чIыпIэр къыщысхьын симурад, — къытиIуагъ Хьатхъохъу Байзэт.

— Мыекъуапэ щыкIогъэ зэнэкъокъум зэлъашIэрэ бэнакIохэр хэлэжьагъэх, — къе­Iуатэ Дахир Лайпановым. — Арсен Мусалаевым дунаим и Кубок къыдихыгъ, бэнэкIуи 4-мэ Урысыем изэнэкъокъухэм дышъэ медальхэр къащахьыгъэх. Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ зэIукIэгъухэр шIукIэ сыгу къи­нэжьыщтых. Спортсменхэм ацIэкIи Адыгэ Республикэм имэфэкI пае сыфэгушIо.

Дахир Лайпановым зэфэхьысыжьхэр ышIы­гъэх. Ижъырэ бэнакIэхэр лъэпкъхэм якультурэ щыщхэу елъытэ. Культурэмрэ спортымрэ лъэпкъхэр зэфащэх, мамыр щыIакIэм хэхъо­ныгъэ фашIы.

Къэрэщэе-Щэрджэсым ибатырхэу ДэкIушъ Азэмат, Тэтэркъулэ Азэмат, Краснодар кра­им щыщэу Егор Пироговым апэрэ чIыпIэхэр къахьыгъэх. Адыгеим ицIыф цIэрыIохэм зэраIукIагъэхэм ыгъэгушхуагъэх.

— Ветеранхэм гущыIэ фабэхэр къытаIуагъ, тагъэгушIуагъ. Адыгеир тигъунэгъушIу, къош республикэу щыт. Илъэси 100 зэрэ­хъурэм фэшI тыфэгушIо, — аIо гущыIэр зэIэпахызэ бэнакIохэм.

Адыгэмэ зэраIоу, дахэ запIорэм дахэ къыуеIожьы. Зэнэкъокъум лъэпкъ зэфэшъхьафхэр хэлэжьагъэх, адыгэ къашъор пчэгум къыщашIыгъ.

Дунэе зэнэкъокъу

— Спортымрэ культурэмрэ бэнэкIо батыр­хэр зэфащагъэх, — игупшысэхэм тащегъэ­гъуазэ Хъот Юныс. — Адыгэ Хасэм итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан къыддыригъэштагъ Адыгэ Республикэм изэIухыгъэ зэнэ­къокъу зегъэушъомбгъугъэн зэрэфаемкIэ.

Физкультурэм, къоджэ спортым апыща­гъэхэм япчъагъэ нахьыбэ шIыгъэным тыпылъ. Адыгэ бэнакIэмкIэ къуаджэхэм, районхэм зэнэкъокъухэр нахьыбэрэ ащызэхащэхэ тшIоигъу. Дунэе Адыгэ Хасэм адыгэ бэна­кIэмкIэ зэIукIэгъухэр зэхищэнхэ ылъэкIыщтэу Хъот Юныс елъытэ — ащ фэдэ гупшысэхэм тагъэгушIо.

Тыркуем, Иорданием, Сирием, Германием, Израиль, нэмыкIхэм арыс тилъэпкъэгъухэр культурэмрэ адыгэ бэнакIэмрэ зэфащэнхэ алъэкIыщт. ЗэхэщэкIо дэгъухэр тиIэх. Мые­къуапэ ятIонэрэу щыкIогъэ зэнэкъокъум зе­рэушъомбгъу, дунэе зэIукIэгъухэм ащыщ хъунэу Тхьэм телъэIу.