Гъэмэфэ зыгъэпсэфыгъо уахътэр гъэшIэгъонэу зыгъакIохэрэм, псауныгъэр зыгъэпытэхэрэм ащыщых Москва, Ленинград хэкум, нэмыкIхэм къарыкIыгъэхэр.

Бэдзэогъум и 10 – 11-м Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей куп зэфэшъхьафхэр къэ­кIуагъэх. Тишъолъыр апэрэу зылъэгъухэрэр бэ мэхъух. Музеим иIофышIэу Мамырыкъо Саидэ адыгэ шэн-хабзэхэм яхьылIэгъэ къэбарэу къыIотагъэ­хэм уагъэгъуазэ.

Хъулъфыгъэм иунэ Iэшэ-шъуа­шэхэр, музыкальнэ Iэмэ-псымэхэр, адыгэ шъуашэр, джэгу­кIэхэм ащагъэфедэрэ пкъыгъо­хэр, нэмыкIхэри щыолъэгъух. Хъулъфыгъэм икъулайныгъэ, кIуачIэр зэрипсыхьэрэм, фэ­шъхьафхэм яхьылIагъэхэр тарихъым щыщых.

Пшъэшъэ унэр нэмыкIэу зэ­рэгъэпсыгъэм Москва щыщ пшъашъэр къыкIэупчIагъ. Пшъа­шъэр дышъэидэным фэщагъ. Тхыпхъэу ышIыхэрэр, лIакъом итамыгъэ, лъэпкъ шъуашэр зэрэхидыкIыхэрэр, лъэпкъ шъуа­шэр зэрихьаным зэрэфэгъэсагъэр, пхъэцуакъэм, цокъэ къызэрыкIом ятеплъэхэр зэрзэфэшъхьафхэм, пшъашъэм ихъупхъа­гъэ, нэмыкIхэм Мамырыкъо Саидэ IупкIэу къатегущыIагъ.

Ожъ Фатимэ музеим къыщагъэлъэгъорэ тарихъ пкъыгъохэм къапкъырыкIырэ гупшысэхэр узыIэпищэу къыIотагъэх. Адыгэ чIыгум ибаиныгъэ, идэхагъэ, чIыопсым изытет, шIуагъэ къэзытырэ пкъыгъохэу чIым къы­чIа­хыхэрэм, фэшъхьафхэм хьакIэхэр ащигъэгъозагъэх.

Надежда Бурмистровамрэ Хьакъунэ Маринэрэ музеим къычIахьэхэрэм апэгъокIых, къэгъэлъэгъонхэм кIэкIэу къатегущыIэх, цIыфхэм нахь ашIогъэшIэгъонхэр арагъэлъэгъух. Джэрз лIэшIэгъум ехьылIэгъэ тарихъ къэбархэм археолог цIэрыIоу Тэу Аслъан къатегущыIагъ. ШакIом икъэунэ, штаукIым хэшIыкIыгъэхэ щэбзащэхэм, етIэгъэжъагъэм хэшIыкIыгъэ лагъэхэр, къошынхэр, фэшъхьафхэри тарихъым щыщ пкъыгъох, ижъырэ адыгэхэм яех.

Москва къикIыгъэхэ пшъашъэ­хэм адыгэ чынэр апэрэу алъэ­гъугъ. Тэу Аслъан чынэ зэре­шIэхэрэр аригъэлъэгъуи, музеим ищагу джэгупIэшхо къыщызэIуахыгъ. Адыгэ чынэр бжъэм, нэмыкIхэм ахэпшIыкIын зэрэплъэкIыщтым, чынэм ишъэфхэм А. Тэур зэгъэфагъэу къатегущыIагъ.

Сыбыр, Ленинград хэкум…

Адыгеим ичIыгу зэзыгъэлъэ­гъу зышIоигъохэу Сыбыр, Мос­ква, Ленинград хэкум, нэмыкI­хэм къарыкIыгъэхэм респуб­ликэм итарихъ нахьышIоу ашIэ хъугъэхэу ядэжьхэм агъэзэжьы. Сырфыбг ипсыкъефэхыпIэхэм, адыгэ чъыгхатэхэм, анахьэу адыгэ къужъхэм къакIэуп­чIэхэ­рэр хэпшIыкIэу нахьыбэ хъу­гъэх.

— ЗекIо Iофым Адыгеим зыщеушъомбгъу. Загъэпсэфызэ, япсауныгъэ агъэпытэзэ яшIэныгъи хагъахъо, — къытиIуагъ Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей ипащэу Джыгунэ Фатимэ. — Iофтхьабзэу зэхатщэхэрэр япчъагъэкIэ на­хьыбэ зэрэхъухэрэм дакIоу, гъэпсыкIэу яIэм изэхъокIыныгъэхэр фэтэшIых. Зыгъэпсэфыгъо мафэхэм музеим зэ­IукIабэ щэкIо.

Лъэпкъ музеим къэкIуагъэхэу Пырковхэм, Дудочкинхэм, Задоровхэм, Ковтуновхэм, Мальчиковхэм тхылъым къыдэтхагъэ­хэм къэгъэлъэгъонхэр лъэшэу агу зэрэрихьыгъэхэр къаIуатэ. Анахьэу къыхагъэщырэр нэм ылъэгъурэр гум къызэринэжьырэр, искусствэ лъагэм цIыфыр зэрипIурэр ары. Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ зэIукIэгъухэр тапэкIи Лъэпкъ музеим игъэкIотыгъэу щыкIощтых. ЕмтIылъ Нурбый.