Адыгэ хьакIэщым фэд
ГъукIэ Замудин итхылъыкIэу «Адыгэ къамыл» зыфиIорэр ижъырэ хьакIэщыр — цIыф зэIукIэпIэ-зэхэхьапIэщтыгъэр гум къыгъэкIэу гъэпсыгъэ. Мы IофшIагъэм ишIуагъэкIэ тэ, непэ псэухэрэм, тиблэкIыгъэ чыжьи, тинепэрэ щыIакIи нахь зэдгъэшIэнхэ, апэблагъэ зытшIын тлъэкIыщт. Анахьэу тхылъыкIэм уасэ къезытырэр, ащ тапэкIэ щыIэгъэ орэдус ыкIи IорIотакIохэу, къамылапщэхэу лъэпкъым къыхэкIыгъэхэр бэу къызэрэщыпчъыгъэхэр ары. Анахь унаIэ зытеозыгъадзэу, пшIэмэ пшIоигъоу тхылъым къыдэхьагъэхэм ащыщ я XX-рэ лIэшIэгъум ыкIэм ыкIи я XXI-рэ лIэшIэгъукIэм ипэублэ — джырэ мафэхэм тиIэ къамылапщэхэр. Адыгэ РеспубликэмкIэ ахэр нэбгырэ 21-рэ зэрэхъухэрэр. Къэбэртэе-БэлъкъарымкIэ — нэбгыри 6, Къэрэщэе-Щэрджэс РеспубликэмкIэ — нэбгыри 2, IэкIыб щыIэ адыгэхэмкIэ (Тыркуер) — нэбгыри 4. Ижъырэ мэкъэмэ Iэмэ-псымэу къамылыр джырэ уахътэм апэдэдэ къэзыштагъэу, ежь ышъхьэкIэ ар зышIыгъэр, лъэпкъ орэдыр ащкIэ зыгъэжъынчыгъэр Лъэцэрыкъо Ким. Ащ къыгоуцуагъэх Къулэ Амэрбый, КIыргъ Юрэ, ГъукIэ Замудин, ШъэуапцIэкъо Адам, ПчыхьалIыкъо Мэдинэ, Абыдэ Хьисэ ыкIи мыхэм анахь ныбжьыкIэхэу лъэпкъ музыкэр зыгу нэсырэ нэбгырабэ. Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу исабыигъом къыщыублагъэу Нэгъой Заур къамылыр ыIэкIэ ышIыгъэу, ащ къызэрэригъаIорэм имызакъоу, шыкIэпщынэ бзэпсыхэр къыгъэгущыIэу, мэкъэ гохь дахэкIэ адыгэ орэдыжъхэр къызэриIорэр, жъыокIо гъэшIэгъонэу зэрэщытыр, икIэлэегъаджэу, лъэныкъуабэкIэ щысэтехыпIэ фэхъугъэ ГъукIэ Замудин готэу илъэсыбэ хъугъэу адыгэ лъэпкъ искусствэм хахъо фашIызэ ылъапсэ зэрагъэпытэрэр. Мэхьанэ зиIэ Iофтхьэбзэ инхэу фольклорымкIэ тихэгъэгу имызакъоу, IэкIыб къэралхэм ащызэхащэхэрэм Нэгъой Заур иIэпэIэсэныгъэ мызэу, мытIоу ащаха— гъэунэфыкIыгъ. Джащ фэд, лъэпкъ искусствэмкIэ гъэзагъэу мы кIалэм фызэшIокIырэр макIэп — ащ тыжьыным хишIыкIыгъэ къамылыр идэхэгъэ-лъэгъупхъагъэкIи, макъэу къытырэмкIи зэбгъэпшэн щыIэп. Абыдэхэм яунагъу «Адыгэ къамыл» зыфиIорэ тхылъыр къыIуатэрэмкIи, сурэт зэфэшъхьафкIи бай. Лъэпкъ искусствэм зынэIу фэгъэзагъэу, адыгэ культурэм ылъапсэ лъэныкъуабэкIэ кIэзыугъоерэ Абыдэ Хьисэу Адыгэкъалэ щыпсэурэм сыкъыщыуцущт. Хьисэ игъэпсыкIэ къыуегъашIэ ар игухэлъ ехьыжьагъэ сыдигъуи зэрэфакIорэр, зэрэпхырищырэр. Ыгу илъ лъэпкъ гукIэгъу-шIулъэгъу иныр кIигъэтхъэу адыгэ хъулъфыгъэ шъошэ дахэр зыщищыкIагъэм къештэ. Шъуашэм фэшIу зишIэу, сыдигъуи къыIощтми ышIэщтми афэсакъы. Щэч хэлъэп Абыдэ Хьисэ адыгэ унагъоу унэшъо гъэнэфагъэхэр зэрылъыгъэм зэрэщапIугъэр, зэрэщалэжьыгъэр. Илъэпкъ лъапIэу адыгэм ехьылIэгъэ пстэур зэрэзэригъэшIэщтым иакъыл къызыкIуагъэм щегъэжьагъэу фэIорышIэ. Мэлъыхъо, къегъоты, еджэ лъэпкъым ехьылIэгъэ литературэм, зыIукIэрэ цIыф гъэсэгъэ пчъагъэми, ежь ыгу къыриIорэми акIэдэIукIы. ГъукIэ Замудин итхылъ Хьисэ ыцIэ бэрэ къыхэфэ, ар къамылапщ, шыкIэпщынау, IэпэIас. Хьисэ ежь ышIыгъэ къамылыр алюминым ыкIи пластикэм ахишIыкIыгъ, макъэр дахэу къеты. «Чыр цIынэзэ ауфэ, кIалэр цIыкIузэ агъасэ» аIо адыгэхэм. Ар къыгурыIозэ, Абыдэ Хьисэ икIалэхэу Артуррэ Адамрэ ыгъэсагъэх, шIыкIашIоу алъэгъурэм ахэр кIырэплъых. Абыдэхэм яунагъо лъэпкъ мэкъамэхэр гур апхъуатэу бэрэ къеIукIых; ахэм, тым ыкIи ыкъохэм, якIас куп зэдиштэу зэхэсхэу ижъырэ орэдхэр кIырагъэщынхэр. ДжэгокIо-пщынэо унагъом джащыгъум ишыкIэпщынаор Хьис, Артур — къамылапщ ыкIи жъыокIо пхъэкIычаор Адам. Нэбгырэ пэпчъ, нахьыжъи нахьыкIи, сэнэхьат гъэнэфагъэхэр яIэх, ау апсэ хэпчын умылъэкIынэу хэлъхэр ижъырэ лъэпкъ орэд дахэхэр ары. Абыдэ Хьисэ, уеупчIыжьын имыщыкIагъэу, лъэпкъ культурэр, искусствэр зэрикIасэхэр ищыIакIэ къыхэщы: нэдэплъыпIэ зэригъотэу лъэпкъ мэкъэмэ дахэхэм ядунай джары зыкIыхэуцорэр. Хьисэ ышъхьэкIэ мэхьанэ зиIэ Iофтхьабзэхэм ахэмылажьэу къыхэкIырэп, 2015-рэ илъэсым адыгэ пщыналъэхэм яа I-рэ Дунэе фестивалэу Мыекъуапэ щыкIуагъэм яунэгъо куп дахэ хэлэжьагъ, музыкэмкIэ яIэпэIэсэныгъэ уасэ къыщыфашIыгъ. Культурэр, музыкэр, анахьэу ижъырэ лъэпкъ мэкъамэхэр ары гум, псэм къэбзэгъэ-дэхагъэр, гугъэ нэфхэр къарызылъхьэхэрэр. УсакIом зэриIуагъэу, «Орэдыр о зигъэгъус, орэдыр о зигъэкIас! Зигъусэр насыпышIощт, зикIасэр гушIом хэтыщт!» ГъукIэ Замудин иIофшIэгъэ инэу, итхылъэу «Адыгэ (Черкес) къамыл» зыфиIорэр шIэныгъэкIэ ыкIи шIагъэкIэ ушъагъэ, ащ узкIэдэIукIынэу, узыгъэгупшысэнэу бэ дэбгъотэщтыр, адыгэ лъэпкъ музыкэ искусствэр уигъэшIэщт, шIу уигъэлъэгъущт. Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэм арытхэр: шыкIэпщынаоу, къамылапщэу, жъыуакIоу Нэгъой Заур; Абыдэхэм ямузыкэ унагъу.